KARŞILAŞTIRMALI HUKUK VE TÜRK HUKUKU YÖNÜNDEN CEZA MUHAKEMESİNDE ADİL YARGILANMA HAKKININ TARİHSEL TEMELLERİ

Adil yargılanma hakkı bugün çağdaş hukuk sistemlerinde ceza muhakemesinintemel ilkesi haline gelmiştir. Bununla birlikte, içerisinde ceza muhakemesine ilişkinbirçok temel hak ve ilkeyi barındıran adil yargılanma hakkının temel ilkeye dönüşmesihayli uzun bir tarihsel gelişim sürecinin ürünüdür. Bu süreç içerisinde hem adil yargı- lanma hakkının kapsamı ve içeriği adım adım geliştirilmiş hem de bugünkü genel kabuledilirliğinin temelleri atılmıştır. Bu çalışmada, ceza muhakemesinde adil yargılanmahakkının tarihsel temelleri hem karşılaştırmalı hukuk hem de Türk hukukundaki geli- şim süreci göz önünde bulundurularak incelenecektir. Bu şekildeki bir inceleme ile adilyargılanma hakkının hem bugünkü baskın karakterinin daha iyi anlaşılmasına; hem degelecekte bu ilkenin kapsam ve içeriğinin ulaşacağı boyutların daha iyi öngörülebilme- sine katkı sağlanması amaçlanmaktadır.

The Historical Foundations of the Right to Fair Trial in Comparative and Turkish Criminal Procedure Law

The right to fair trial has turned into the fundamental principle of criminal proce- dure in contemporary legal systems. However, such a transformation process is theresult of a quite long historical development. In this process, the scope and content ofthe right to fair trial steadily improved and also the foundations of the general recog- nisation laid in a world wide scale. In this study, the historical foundations of the rightto fair trial in criminal procedure law will be observed by considering the develop- ment process both in comparative law and in Turkish law. With such an observation, the study aims not just a better understanding of the dominant characteristics of rightto fair trial in the present age; but also a better foreseen of the future dimensions onthe scope and content of this fundamental right

___

  • AKAD Mehmed, Genel Kamu Hukuku, İstanbul, 1997. AKILLIOĞLU Tekin, İnsan Haklarının Korunması Alanında Uluslararası Temel Belgeler, Ankara, 1995. AKIN İlhan, Kamu Hukuku – Devlet Doktrinleri-Temel Hak ve Özgürlükler, 2. Baskı, , Fakülteler Matbaası, İstanbul, 1980. ARAL Vecdi, Hukuk ve Hukuk Bilimi Üzerine, Filiz Kitabevi, İstanbul, 1991. ARMAĞAN Servet, İslam Hukukunda Hak ve Hürriyetler, 6. Baskı, Ankara, 2006. ARSAL S. Maksudi, Umumi Hukuk Tarihi, İstanbul, 1944. AVCI Mustafa, Osmanlı Ceza Hukuku’na Giriş, Mimoza Yayınevi, Konya, 2008. BARKAN Ömer Lûtfi, İktisat Tarihi Ders Notları, C: II, 1954. BATUM Süheyl, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi ve Türkiye, İstanbul, 1996. BAYINDIR Abdülaziz, İslam Muhakeme Hukuku (Osmanlı Devleti Uygulaması), İslami İlimler Araştırma Vakfı Yayınları, İstanbul, 1986. BİLGE A. Suat, “İnsan Hakları ve Türkiye”, Ankara Barosu Dergisi, Sy: 2, 1989. BUERGENTHAL Thomas, “The American and European Convention on Human Rights: Similarities and Differences”, American University Law Review, V: 30, Fall 1980, N: 1. CENTEL Nur - ZAFER Hamide, Ceza Muhakemesi Hukuku, 10. Bası, İstanbul, 2013. CİHAN Erol - YENİSEY Feridun, Ceza Muhakemesi Hukuku, 2. Baskı, İstanbul, 1997. ÇAĞATAY Neşet, İslam Tarihi, Ankara, 1993. ÇELİK Adem, Adil Yargılanma Hakkı (Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Türk Hukuku), Adalet Yayınevi, Ankara, 2007. ÇELİK Edip, Milletlerarası Hukuk, C: I, İstanbul, 1980. DANZIGER Danny - GILLINGHAM John, 1215: The Year of Magna Carta, Tou- chstone, New York, 2004. DETWEİLER, Philip F. “The Changing Reputation of the Declaration of Inde- pendence: The First Fifty Years” William and Mary Quarterly, V: 19, 1962. DÖNMEZER Sulhi – ERMAN Sahir, Nazarî ve Tatbikî Ceza Hukuku - Genel Kısım, C: I, 12. Bası, İstanbul, 1997. EFLATUN, Sokrates’in Savunması, 3. Baskı, Şûle Yayınevi, İstanbul, 1999. EVİK Vesile Sonay, “Ceza ve Ceza Yargılaması Hukuku Bağlamında Adil Yargı- lanma Hakkı”, Adil Yargılanma Hakkı ve Ceza Hukuku, Karşılaştırmalı Güncel Ceza Hukuku Serisi 3, Proje Yöneticisi: Kayıhan İÇEL, Yayına Hazırlayan: Yener ÜNVER, Seçkin Yayınevi, Ankara, 2004, s. 284. FEYZİOĞLU Metin, “Anglo Sakson ve Anglo Amerikan Hukuk Düzenlerinde Ha- beas Corpus Kurumu”, AÜHFD, Y: 1995, C: 44, Sy: 1-4. GEMALMAZ Mehmet Semih, Latin Amerika’da İnsan Hakları, 3. Baskı, Kavram Yayınevi, İstanbul, 1994. GEMALMAZ Mehmet Semih, “Afrika İnsan ve Halkların Hakları Şartı Üzerine Düşünceler”, Milletlerarası Hukuk Bülteni HB, Y: 7, Sy: 2, 1987. GEMALMAZ Mehmet Semih, “Afrika İnsan ve Halkların Hakları Komisyonu”, Milletlerarası Hukuk Bülteni, Y: 9, Sy: 1, 1989. GEMALMAZ Mehmet Semih, Ulusalüstü İnsan Hakları Hukukunun Genel Teo- risine Giriş, 5. Baskı, İstanbul, 2005. GÖZE Ayferi, Siyasal Düşünceler ve Yönetimler, Beta Yayınevi, İstanbul, 1995. HASSAN Ümit, İbn Haldun’un Metodu ve Siyaset Öğretisi, Ankara, 1977. HATEMİ Hüseyin, İslam Hukuku Dersleri, 2. Baskı, 1999. İÇEL Kayıhan - DONAY Süheyl, Karşılaştırmalı ve Uygulamalı Ceza Hukuku, 4. Bası, Beta Yayınevi, İstanbul, 2005. İLAL Ersan, “Magna Carta”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, C: XXXIV, Sy: 1-4, 1969. İNCEOĞLU Sibel, İnsan Hakları Avrupa Mahkemesi Kararlarında Adil Yargılan- ma Hakkı, Beta Yayınevi, İstanbul 2002. KANTAR Baha, Ceza Hukuku - Başlangıç, Ankara, 1937. KAPANİ Münci, Kamu Hürriyetleri, 5. Baskı, Ankara, 1976. KARAASLAN Erol, “Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin Yapısı ve Yargılama Yöntemleri”, ABD, Y: 62, Sy: 3, 2004. KARAMAN Hayreddin, Yeni Gelişmeler Işığında İslam Hukuku, 2. Baskı, 1987. KAŞIKARA Serhat, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Çerçevesinde Adil Yargı- lanma Hakkı ve Türkiye, Ankara, 2009. KUNTER Nurullah - YENİSEY Feridun - NUHOĞLU Ayşe, Muhakeme Hukuku Dalı Olarak Ceza Muhakemesi Hukuku, 15. Bası, İstanbul, 2006. KUZU Burhan, Türk Anayasa Metinleri ve İlgili Mevzuat, İstanbul, 1993. LAWS Edward, “The “Revolutionary Settlement in 17th Century England : Deploying a Political Settlements Analysis,” Developmental Leadership Pro- gamme Background Paper, November 2010. LE FUR Louis, XVII. Asırdan Beri Tabi î Hukuk Nazariyesi ve Modern Doktirin, Çeviren: Nihat Raif Erim, İstanbul, 1940. MORGAN Edmund S. - MORGAN Helen M., The Stamp Act Crisis: Prologue to Revolution, The University of North Carolina Press, 1995. MUMCU Ahmet, Osmanlı Devletinde Siyaseten Katl, Ankara, 1985. ODEGARD Peter H. - ROSENBLUM Victor, Documents and Readings – Ameri- can Government, “A Step Forward Independence”, Holt, Reinhart and Wins- ton, New York, 1961. ÖZBEK Veli Özer - M. Nihat KANBUR-Koray DOĞAN-Pınar BACAKSIZ- İlker TEPE, Ceza Muhakemesi Hukuku, 4. Bası, Seçkin Yayınevi, Ankara, 2012. ÖZÇELİK Selçuk, Esas Teşkilat Hukuku Dersleri, Sulhi Garan Matbaası, İstanbul, 1987. ÖZTÜRK Bahri - TEZCAN Durmuş - ERDEM M. Ruhan - SIRMA Özge - SAYGI- LAR Yasemin F. - ALAN Esra, Nazari ve Uygulamalı Ceza Muhakemesi Hukuku, Ankara, 2009. PINCUS Steve, 1688 – The First Modern Revolution, Yale University Press, New Haven&London, 2009. SCHWARZ Andreas B., Roma Hukuku Dersleri, I. Cilt, Çeviren: Türkan Rado, İstanbul, 1956. TANER Tahir, Ceza Muhakemeleri Usulü, 3. Baskı, İstanbul, 1955. TARKOW Naamani, “The Significance of the Act of Settlement in the Evolution of English Democracy”, Political Science Quarterly, Vol. 58, No. 4. (December, 1943). TELLENBACH Sylvia, “Fair Trial Guarantees in Criminal Proceedings Under Isla- mic, Afghan Constitutional and International Law”, Zeitschrift für ausländisc- hes öffentliches Recht und Völkerrecht (ZaöRV), Vol: 64, 2004. TOSUN Öztekin, Türk Suç Muhakemesi Hukuku Dersleri, C:I, 3. Bası, 1981. TOSUN Öztekin, “Avrupa Sosyal Haklar Sözleşmesi”, İstanbul Üniversitesi Hu- kuk Fakültesi Mecmuası, C: XXIV, Sy: 4. TURAN Hüseyin, “Adil Yargılanma Hakkının İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi’n- deki Yeri ve Önemi, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, Sy: 89, 2009. UMUR Ziya, Roma Hukuku, İstanbul, 1982. ÜÇOK Coşkun – MUMCU Ahmet, Türk Hukuk Tarihi, 5. Baskı, Savaş Yayınları, Ankara, 1985. ÜNVER Yener - HAKERİ Hakan, Ceza Muhakemesi Hukuku Ders Kitabı, Adalet Yayınevi, Ankara, 2014. WATSON Burton, Han Fei Tzu - Basic Writings, Colobia University Press, New York, 1964. YILDIRIM Kadir, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ile Divan Kararlarının Hukuk- sal Niteliği ve Taraf Devletlerde Uygulanması, İstanbul, 1997.