KANUNLAR İHTİLAFI VE ANAYASA YARGISI

Devletler özel hukuku kapsamındaki kanunlar ihtilafı kuralları gereğince yabancıkanunlar söz konusu kural, kamu düzenine aykırı olmadıkça- Türkiyedeki mahkeme- lerde uygulanabilmektedir. Yani gerekli şartlar varsa ulusal yargıçlarımız, bir yabancıhukuk kuralını, kamu düzenine uygunluk denetiminde geçirdikten sonra uyuşmazlıkçözümünde kullanmaktadır. Peki, böyle bir pratik içine giren bir yargıç, söz konusuyabancı kuralın 1982 Anayasasına aykırı olduğunu düşünürse ne yapacaktır? Bu ka- nunu somut norm denetimiyle Anayasa Mahkemesine gönderebilecek midir? Eğergönderebilecekse Anayasa Mahkemesi bu yabancı hukuk kuralını denetleyebilecekmidir? Denetiminin sonunda ne gibi karar verebilir? Bu sorular 70li yıllarda Alman- yada tartışılmıştır. Almanya Yargıtayı yabancı kanunların anayasaya uygunluk dene- timinin mümkün olmadığını, ancak kamu düzeni kavramı içinde dolaylı bir anayasallıkdenetimi yapılabileceğini, Almanya AYMsi ise Bonn Anayasasının Almanyadaki tümkamu gücü uygulamaları için bağlayıcı olduğu görüşünü savunmuştur. Bu makaledesöz konusu görüşler Türkiye hukuku çerçevesinde sorgulanmıştır

Conflict of Laws and Constitutional Jurisdiction

In principle, the laws passed by any foreign legislatures cannot be reviewed bythe Turkish Constitutional Court. Nevertheless, foreign laws can be enforced by theTurkish courts in compliance with the rules of conflict of laws. According to 1982 Con- stitution, the provisions of the Constitution are fundamental legal rules binding uponlegislative, executive and judicial organs, and administrative authorities and other in- stitutions and individuals, and laws shall not be contrary to the Constitution under nocircumstances. Accordingly, not only the national laws that introduced by the grand national assembly of Turkey, but also the foreign rules enforced by the judicial organsmust conform to the Constitution. In this article, consequence of foreign rules which are inconsistent with the Turk- ish constitution is analysed.The 1982 Constitution regulates various remedies on the purpose of eliminationof the (foreign or national) laws conflicting with the Constitution. These are tradition- ally concrete and abstract control of norms. Among those, concrete control of normswhich involves some problems peculiar to the 1982 Constitution, is a convenient rem- edy to determine the unconstitutionality of the foreign laws. Likewise, the constitu- tional complaint procedure, which entered into force after the constitutional amend- ment of 2010, provides crucial opportunity to clarify this kind of unconstitutionality.

PDF

___

Arslan, Zühtü; “Anayasa Mahkemesinin ‘Yorum Tekeli’, Yargısal Üstünlük ve Demokrasi”, Prof. Dr. Ergun Özbudun’a Armağan: Anayasa Hukuku, Yetkin Yay., Ankara 2008.
Aybay, Rona; “Türk Mahkemesince Uygulanacak Yabancı Yasanın, Anayasa’ya Aykırılığı Sorunu”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, S. 54, 2004.
Aybay Rona/ Esra Dardağan; Uluslararası Düzeyde Yasaların Çatışması (Kanunlar İhtilafı), İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul 2005.
Bleckmann, Albert; Grundgesetz und Völkerrecht, Duncker & Humblot, Berlin 1975.
Çelikel, Aysel, “Devletler Özel Hukukunun Konusuna Giren Uyuşmazlıklarda Anayasal Denetim”, Anayasa Yargısı, 1991, S. 8.
Dicey, Albert Venn/John Humphrey/Carlile Morris/Antony Collins Lawrence, The Conflict of Laws, Stevens, London 1987.
Dodge, William S.; “Breaking the Public Law Taboo”, Harvard International Law Journal, Winter 2002, Vol. 43, Nr.1.
Döner, Ayhan; “Anayasa Mahkemesi Kararlarının Gerekçelerinin Bağlayıcılığına İlişkin Bazı Sorunlar”, Prof. Dr. Ergun Özbudun’a Armağan, Yetkin Yay., Ankara 2008.
Eren, Abdurrahman; Özgürlüklerin Sınırlandırılmasında Demokratik Toplum Düzeninin Gereklilikleri, Beta Yay., İstanbul 2004.
Freienfels, W. Müller; “Conflicts of Law and Constituitonal Law”, University of Chicago Law Review, 1978, Vol. 45.
Gözler, Kemal; Türk Anayasa Hukuku, Ekin Yay., Bursa 2000. Grabenwarter, Christoph/Katharina Pabel; Europäische Menschenrechtskonvention, C.H. Beck, Helbing Lichtenhahn/Manz 2012.
Gül, İdil Işık/Ulaş Karan; Ayrımcılık Yasağı: Kavram, Hukuk, İzleme ve Belgeleme, Burcu Yeşiladalı/Gökçeçiçek Ayata (ed.),Bilgi Üniversitesi Yay., İstanbul 2011.
Hakyemez, Yusuf Şevki; “Anayasa Mahkemesi Karar Gerekçelerinin Bağlayıcılığı Sorunu”, Prof. Dr. Ergun Özbudun’a Armağan: Anayasa Hukuku, Yetkin Yay., Ankara 2008..
Heinrich, Dieter; “Die Bedeutung der Grundrechte bie der Anwendung Fremden Rechts”, Rabels Zeitschrift für ausländisches und internationales Privatrecht/The RabelJournal of Comparative and International Private Law, 1972, 36. Jahrg., H. 1.
Jayme, Erik; “Grundrecht der Eheschliessungsfreiheit und Wiederheirat Geschiedener Ausländer”, Rabels Zeitschrift für ausländisches und internationales Privatrecht/The Rabel Journal of Comparative and International Private Law, 1972, 36. Jahrg., H. 1.
Jennings, Robert/Arthur Watts; Oppenheim’s International Law: Peace, Oxford University Press, 9. Baskı, New York 2008.
Juenger, Friedrich K.; “The German Constitutional Court and the Conflict of Laws”, The American Journal of Comparative Law, 1972, Vol. 20, No.2.
Kaboğlu, İbrahim Ö.; “Türkiye’nin Anayasal Düzeni Açısından Hukuk Devleti İlkesi”, Özgürlükler Düzeni Olarak Anayasa - Verfassung als Freiheitsordnung (Festschrift für Fazı Sağlam zum 65. Geburstag/ Fazıl Sağlam 65. Yaş Armağanı, Osman Can/A. Ülkü Azrak/ Yavuz Sabuncu/ Otto Depenheuer/Michael Sachs (haz.), İmaj Yay., Ankara 2006.
Kaboğlu, İbrahim Ö.; Anayasa Hukuku Dersleri (Genel Esaslar), Legal Yay., 8. Baskı, İstanbul 2012.
Kaboğlu, İbrahim Ö.; Anayasa Yargısı, İmge Yay., 4.Baskı, Ankara 2007.
Kegel, Gerhard; “Embarras De Richesse”, Rabels Zeitschrift für ausländisches und internationales Privatrecht/The RabelJournal of Comparative and International Private Law, 1972, 36. Jahrg., H. 1.
Kanadoğlu, O. Korkut; Anayasa Mahkemesi, Beta Yay., İstanbul 2004.
Kiestra, Laurens; “Article 1 ECHR and Private International Law”, Nederlands Internationaal Privaatrecht, 2011.1.
Kinsch, Patrick; “Choice of Law Rules and the Prohibition of Discrimination under the ECHR”, Nederlands Internationaal Privaatrecht, 2011.1.
Kinsch, Patrick; “Private International Law Topics before the European Court of Human Rights: Selected Judgments and Decisions (2010-1011)”, Yearbook of Private International Law, 2011, Vol. 13.
Köküsarı, İsmail; Anayasa Mahkemesi Kararlarının Türleri ve Nitelikleri, XII Levha Yay., İstanbul 2009.
Lowenfeld, Andreas F.; “Public Law in the International Arena”, Recueil des Cours de l’Aademie de Drit International de la Haye, 1979-163
Makarov, Alexander N.; “Art. 6 I Grundgesetz und die Anwendung Spanischen Eherechts”, Rabels Zeitschrift für ausländisches und internationales Privatre-cht/The RabelJournal of Comparative and International Private Law, 1972, 36. Jahrg., H. 1.
Merentelg, Maria; Die Act of State-Doktrin als Zukunftsmodell für Deutschland?: Zur Nachprüfung fremder Hoheitsakte durch staatliche Gerichte, Mohr Siebeck, Tübingen 2010.
Neuhaus, Paul Heinrich; Die Grundbegriffe des internationalen Privatrechts, Mohr Siebeck, Tübingen 1976.
Nomer, Ergin; “Anayasa ve Yabancı Kanun”, Prof. Dr. Osman Fazıl Berki’ye Armağan, Sevinç Matbaası, Ankara 1977.
Nomer, Ergin; Devletler Hususi Hukuku, Beta Yay., 20. Bası, İstanbul 2013.
Özbudun, Ergun; Türk Anayasa Hukuku, Yetkin Yay., 11. Baskı, Ankara 2010.
Pugh, George W.; “Historical Approach to the Doctrine of Sovereign Immunity”, Lousiana Law Review, 1953, Vol. 13, Nr.3.
Rape, Leo; Internationales Privatrecht, 5. Baskı, F. Vahlen, Berlin/ Frankfurt a.M 1961.
Sağlam, Fazıl; “Türk ve Alman Hukukları Açısından Anayasa Yargısının Sorunları”, Erdoğan Teziç’e Armağan, Galatasaray Üniversitesi Yay., İstanbul 2007.
Sağlam, Fazıl; “Yetki ve İşlev Bağlamında Anayasa Mahkemesi’nin Yasama Yürütme ve Yargı ile İlişkisi”, Anayasa Yargısı, S.3.
Starck, Christian; “Verfassungsgerichtsbarkeit und Fachgerichte” Juristenzeitung, 1996, C.51, S. 21.
Stürner, Michael; “Extraterritorial Application of the ECHR via Private International Law? A Comment from a German Perspective”, Nederlands Internationaal Privaatrecht, 2011.1.
Şirin, Tolga, Türkiye’de Anayasa Şikâyeti (Bireysel Başvuru): Almanya ve İHAM Uygulamasıyla Mukayeseli Bir İnceleme, XII Levha Yay., İstanbul 2013.
Teziç, Erdoğan; Anayasa Hukuku, 15. Baskı, Beta Yay., İstanbul 2012.
Von Staudinger, Julius/Franz Gamillscheg; Internationales Privatrecht II Schweitzer, Berlin 1973.
Weiß, Regina, Das Gesetz im Sinne der Europäischen Menschenrechtskonvention, Duncker&Humblot, Berlin1996.
Wengler, Wilhelm; “Anmerkung zum Urteil des BGH vom 29.04.1964-IV ZR 93/63”, Juristenzeitung, 1965.
Yüzbaşıoğlu, Necmi, 1982 Anayasası ve Anayasa Mahkemesi Kararlarına Göre Türkiye’de Kanun Hükmünde Kararnameler Rejimi, Beta Yay., İstanbul 1993