Okan YILDIZ, Bayram UZUN, Yakup Emre ÇORUHLU

KAMULAŞTIRMASIZ HUKUKİ EL ATMA KAVRAMININ İNCELENMESİ VE MUHTEMEL ÇÖZÜM YAKLAŞIMLARININ GELİŞTİRİLMESİ

Kamulaştırmasız el atma kavramıTürk Hukuk Sistemi’ne 1956’da girmiştir.1983 tarihli Kamulaştırma Kanunu’nun38.maddesi ile düzenlenmiş tekkamulaştırmasız el atmaya dayanak yasametni, 2003’de Anayasa Mahkemesikararıyla iptal edilmiştir. Buna karşın,kamulaştırmasız el koyma sebebiyletazmin ifadesi kamulaştırma kanununaeklenerek yasal kimlik kazanmıştır. Ayrıcabu olgunun varlığı 2026 tarihine kadarda ötelenmiştir. Daha sonraki düzenlemeile bu tarih sınırlaması da kaldırılmıştır.Yani kamulaştırmasız el atmanın ilerleyenyıllarda devam etmesi hukuki bir kimlikkazanmıştır. Ardından, 6475 sayılı Yasaile kamulaştırmasız hukuki el atmadavalarında 07.09.2021’e kadar hükümvermek hukuken imkânsız hale gelmiştir.Anayasa Mahkemesi, bu kanun maddesiniAnayasa’ya aykırı olduğu gerekçesi ile iptaletmiştir. Şu anda hukuki el atmaya ilişkindava açmak için yasal bir engel kalmamıştır.Bunun yanında, hukuki el atmaya ilişkinbazı kavram yanılgıları da mevcuttur. Bazıparseller; sit alanı, jeolojik sakıncalı alan,tarımsal niteliği korunacak alan sınırlarıiçinde kalabilir.Bu tip parseller,bulundukları konumveya özellikleri nedeniyle imar planındaDOP/KOP donatılarına tahsis edilebilir. Budurumda hukuki el atma varlığından sözetmek pek mümkün gözükmemektedir.Bu konuda uygulamada bazı yanlışuygulamalar ve kavram yanılgıları damevcuttur. Ayrıca, hukuki el atmanınolduğu alanlarda da bir takım önlemlerinalınması elzemdir. Uygulama imar planıolan alanlarda ivedi olarak arsa ve arazidüzenlemelerinin re’sen yapılması en kalıcıçözüm olarak bilinmektedir. Konuya ilişkindaha geniş perspektifli kalıcı çözümlergetirmek de gerekmektedir. Aksi takdirde,kamu kurumları ciddi maddi yükleraltında kalacaktır. DOP/KOP donatısınaisabet eden kadastro parsellerine, sitsertifikası benzeri imar hakkı verilmesiveya plandaki tüm kadastro parsellerine12,5 metreye kadar yapılaşma hakkıverilmesi ve imar hakkı transferi sisteminingeliştirilmesi önerilerin bir tanesidir. Bukonuda araştırma yapacak araştırmacılara,alternatif yöntemlerin geliştirilmesi veuygulanması adına uygulama ve hukukiaraçları içeren alanlarda çalışma yapmalarıönerilmektedir.

Investigation of Disappling Zoning Plan comes from Legal Confiscating without Expropriating and Developing the Possible Solutions for Them

The term of “Legal Confiscating without Expropriating” was first introduced to the Turkish Legal System in 1956. The legal text of “Legal Confiscating without Expropriating”, regulated by Article 38 of Expropriation Law in 1983, was cancelled by the Constitutional Court in 2003. However, the term compensation for “Legal Confiscating without Expropriating” was added to the expropriation law, so this term gained legal statue. In addition, the existence of this phenomenon was postponed till 2026. This date limitation was also abolished by the later amendment. In other words, it has become legal for the following years. Because of subsequent law numbered 6475, it was legally impossible to give a court decision for Legal Confiscating without Expropriation until 7 September 2021. The Constitutional Court cancelled this article on the ground that it was against the Turkish Constitution. Therefore, there is no barriers to go to court assertion with about “Legal Confiscating without Expropriating” since that time. In addition, there are some misconceptions about the topic. Some parcels are located in the border of natural or artificial site area, geological objectionable area or agricultural protected area. Due to their location or features, these type of parcels can be allocated to public areas such as park, road, green area, school area etc. in zoning plan. In this case, it is not possible to put up with an idea about the existence of “Legal Confiscating without Expropriating”. There are also some wrong implementations and misconceptions. In addition, it is essential to take some measures in areas where there is “Legal Confiscating without Expropriating”. Land Readjustment is legally known known as the most permanent solution for “Legal Confiscating without Expropriating” in case of being zoning plan in such areas. It is also necessary to bring permanent solutions with a wider perspective to the subject. Otherwise, public institutions will be subject to substantial financial burdens. It should be discussed to put into practice some solutions for those parcels in public areas in zoning plan, such as granting up to construction right to all cadastral parcels up to 12,5 metre in height, and granting up some right just like abolished “Natural Site Certificate” and also development of zoning right transfer system. It is recommended that those researchers, who want to study in these type of areas, should be taken practice and legal instruments into account in the name of development and implementation of alternative methods.

PDF

___

Akıllıoğlu, Tekin, Kamu Yararı Kavramı Üzerine Düşünceler, İHİD, Lütfi DURAN’a Armağan Özel Sayısı, S.1-3, Yıl.9, 1988.
Arcak, A. 1987. Kamulaştırmasız Elkoyma ve Yeni Hükümler, (1987).
Avcı, M. 2015. Türk Hukukunda Kamulaştırmasız El Atma Sorununa Kısa Bir Bakış, İzmir Barosu Dergisi • Ocak 2015, 57-76.
Ayaydın Cem, 1982 Anayasası Çerçevesinde Kamu Yararı Kavramı ve Anayasa Mahkemesi, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, Kasım 2010.
Başpınar Veysel, Mülkiyet Hakkını İhlal Eden Müdahaleler.
Bruce, J. W., 1998. Tenure Brief, Review of Tenure Terminology, Land Tenure Center, An Institute for Research and Education on Social Structure, Rural Institutions, Resource Use, and Development, University of Wisconsin, 8 pages,, Madison.
Çabri, S. 2011. Kamulaştırmasız El Atma Kavramının Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun 15.12.2010 Tarihli Kararı Doğrultusunda Tanımlanması Erzincan Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, XV, 1–2 (2011) 77-104.
Çağlayan Ramazan, İdari Yargılama Hukuku, Genişletilmiş ve Güncellenmiş 3. Baskı, Seçkin Yayınları, Ankara, Ocak 2013.
Çoruhlu Y.E., Demir O., "Vakıflarda Kamulaştırma Süreçlerinin Araştırılması", Ankara Barosu Dergisi, cilt.72, ss.20-54, 2014
Çoruhlu Y.E., Demir O., Yildiz O., 2015. 3B Kadastro Nesnesi: Hava Hakkı ve Kat Mülkiyetine Yönelik Gelişim Süreci Analizi, Ankara Barosu Dergisi, cilt.73, ss.397-420.
Çoruhlu Y.E., Yildiz O., 2017. Geographical database for object-oriented land division modelling in Turkey, Land Use Policy, vol.68, pp.212-221, 2017
Çoruhlu Y.E., Yildiz O., "İmar Planı Uygulanmamasından Kaynaklı Hukuki El Atma: Alternatif Bir Çözüm Yaklaşımı", ASOS 4.Uluslararası Hukuk Sempozyumu, Antalya, Türkiye, 3-5 Mayıs 2018.
Dale, P. ve McLaughlin, J. D., 1988, Land Information Management, Clarendon Press, Oxford.
Eren F., 2012. Mülkiyet Hukuku, Yetkin Yayınları, 2. Baskı, Ankara.
Ersoy, M. 2007. İmar Mevzuatımızda Planlama Kademeleri ve Üst Ölçek Planlama Sorunu. Bölgesel Kalkınma ve Yönetişim Sempozyumu, TEPAV, ODTÜ Mimarlık Fakültesi Yayını ss. 215-231.
Giritli İ., Akgüner T., 1987. İdare Hukuku Dersleri II, Filiz Kitabevi, İstanbul, 1987.
Göven, Y. (2015). Kamulaştırma İşlemlerinde “Kamu Yararı”. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1(1), 247-262.
Gemalmaz Burak, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Açısından Mülkiyet Hakkının Sınırlanmasında “Adil Denge” İlkesi İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, C. 69, S.1-2, 2011.
Gözler, K., İdare Hukuku, Cilt: II, 2. Baskı, Ekin Kitabevi, Bursa, 2009
Gül, İ. (2014). Danıştay Kararlarında Kamu Yararı Kavramı, Ankara Barosu Dergisi, 535-550.
Günday, M. 2011. İdare Hukuku, Güncellenmiş ve Gözden Geçirilmiş 10. Baskı, Ankara.
Hayek Fredrich A.: Kanun, Yasama Faaliyeti ve Özgürlük., C.2, Çev. M. Erdoğan, Ankara 1995.
Kaplan, G. 2012. Yeni Yasal Düzenlemelere Göre Kamulaştırmasız El Koyma Sebebiyle Doğan Tazmin Hakkının Tabi Olduğu Usul ve Esaslar, TBB Dergisi 2012 (99) 125-1250.
Karademir, D., 2014. Kamulaştırmasız El Atma, Yeditepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, YUHFD Vol. XI No. 2 (2014), 930-960.
Kelsen, Hans, “Saf Hukuk Kuramı: Devlet ve Hukuk Özdeşliği”, Devlet Kuramı İçinde (Der. Cemal Bali Akal), Dost yy, Ankara, 2000.
Kuluçlu E., 2008. Türk Hukuk Sisteminde Normlar Hiyerarşisi ve Sayıştay Denetimine Etkileri, Sayıştay Dergisi, Sayı: 71 (Ekim-Aralık 2008), 3-22.
Kutlu M. İdari Bir İşlim Olarak Kamulaştırma ve İptal Davası, Ankara 1992.
Leonard, R. ve Longbottom, J., 2000. Land Tenure Lexicon, A Glossary of Terms from English and French Speaking West Africa, International Institute for Environment and Development, London.
Nalbant, A. 2015. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi ve Anayasal Bireysel Başvuru, Anayasa Yargısı 32 (2015) 423-442.
Nazaroğlu Y., Haşan Ü., Kamulaştırma, Ankara 1975, s.21 vd.; AK1LLIOĞLU, s.4. Saraç, O. (2002). Kamu yararı kavramı,Maliye Dergisi, 139, 1-11.
Sever, Ö. 2012. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararlarında Kamulaştırmasız El Atma, Akademik Bakış Dergisi, Sayı: 32 Eylül – Ekim 2012, 1-19.
Şimşek, S. 2015. Taşınmaz Mülkiyetinin Dikey Kapsamı: Anayasa Mahkemesinin Kamulaştırma Kanunu ile İlgili K. 2015/49 Sayılı İptal Kararının Eleştirisi, Terazi Hukuk Dergisi, 10, 109, 67-73
Tekin A. 1991 “Kamu Yararı Kavramı Üzerine Düşünceler”, Amme İdaresi Dergisi, Cilt:24, S:2, 1991, s.11
Tezcan, M. 2013. Arkeolojik Sit Alanlarında Kamulaştırmasız El Atma, Ankara Barosu Dergisi, 2013/2, s.402.
Tutal, E. 2016. Kamulaştırmasız El Atma Davalarında Yargılama Sürecindeki Son Gelişmeler. Uyuşmazlık Mahkemesi Dergisi, (7),1127-1132.
URL–1, Güncel Türkçe Sözlük, Türk Dil Kurumu, Resmi İnternet Sitesi, http:// www.tdk.gov.tr. 02.01.2018.
URL–2, Universal Declaration of Human Rights, All Human Rights for All, Fiftieth Anniversary of the Universal Declaration of Human Rights (1948- 1998), http://www.un.org. 05.01.2018.
URL–3, Convention for the Protection of Human Rights and Fundamental Freedoms, Council of Europe, Registry of the European Court of Human Rights, Rome, 39s. 04.01.2018.
U R L - 4 , 2 0 1 7 .Ta p u v e K a d a s t r o G e n e l M ü d ü r l ü ğ ü , Ta p u S i c i l i Uygulamaları,Ankara,113s.https://www.google.com.tr/url?sa=t&rct = j & q = & e s r c = s & s o u r c e = w e b & c d = 1 & c a d = r j a & u a c t = 8 & v e d = 0 a h U K E w j C w L r S r 7 7 YA h V B o B Q K H U X K A c c Q F g g p M A A & u r l = h t t p s % 3 A % 2 F % 2 F t k g m . g o v.t r % 2 F s i t e s % 2 F d e fa u l t % 2 F f i l e s % 2 Ficerik%2Fekleri%2Ftapu_sicili_uygulamari_2014_0.pdf&usg=AOvVaw2 hKo8Co1AOiVbStn_sIcOe
URL–5, Haritacılık Sözlüğü, Harita Genel Komutanlığı Resmi İnternet Sitesi, http://www.hgk.msb.gov.tr/sozluk/turkce_sorgu.asp. 05.01.2018.
Uzun B., 2009. Using Land Readjustment Method As An Effective Urban Land Development Tool In Turkey, Survey Review, vol.41, pp.57-70
Uzun B., Çelik Şimşek N., Upgrading of illegal settlements in Turkey; thecase of North Ankara Entrance Urban Regeneration Project, Habitat International, vol.49, pp.157-164
Uzun B.,Cete M., Palancıoğlu H.M., 2010. Legalizing And Upgrading Illegal Settlements In Turkey, Habitat International, vol.34, pp.204-209
Ünlü, U. 2012. Kamulaştırmasız El Koyma Sebebiyle Tazmine Yönelik Yasal Düzenlemenin Getirdikleri, Terazi Hukuk Dergisi, Sayı:68|Nisan 2012, 60-63
Yildiz O., Çoruhlu Y.E., Biyik C., “Registration of agricultural are a stowards the development of a future Turkish cadastral system”, Land Use Policy, vol.78, pp.207-218, 2018
Yomralioglu T., Uzun B., Nişanci R., “Land Readjusment Na Turquia (Türkiye Arsa Arazi Düzenlemesi)”, in: Metodos De Planejamen toUrbano: Projects de Land Readjustment e RedesenvolvimentoUrbano, MarioMachadoVieiraFilho, Eds., Paulo’sComunicaçao e ArtesGraficasLtda, Sao-Paulo, pp.205-210, 2009
Yücel, Ö. 2010. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesine Göre Kamulaştırmasız El Atma. Adalet Yayınevi, Ankara.
(Footnotes)1 Dale, P. ve McLaughlin, J. D.,1988, Land Information Management, Clarendon Press, Oxford.