KABİLE SİSTEMİ EKSENİNDE MEDİNE VESİKASI VE YENİ İSLAM TOPLUMUNUN SOSYO-SİYASAL NİTELİĞİ

Medine Vesikası 19. yüzyılın son yıllarında dünya yazınına yeniden tanıtıldığından beri üzerinde çeşitli tartışmaların yürütüldüğü temel bir metin olma özelliğini sürdürmektedir. İslam dininin demokrasi ve çoğulculukla ilişkisi bağlamında yürütülen tartışmalarda Vesika'ya ve Vesika'da kurgulanan toplumsal sisteme yapılan atıflar kendisine önemli bir yer bulmaktadır.Vesika'nın ve Vesika'yla kurulan toplumun doğru bir şekilde anlaşılabilmesi için bu belge ve sistemin arkaplanını teşkil eden kabileci toplumsal yapı çerçevesinde bir okuma yapmak mecburidir. Böyle bir okuma sonucunda Vesika'nın en temel işlevinin kabileci toplumsal sistemin İslam davetinin önüne çıkardığı engelleri aşmak olarak şekillendiği açığa çıkacaktır. Medine Vesikası'yla kurulan toplumda Arap geleneğinde geniş bir yer işgal eden kabilecilik iki aşamada aşılmaya çalışılmıştır. Vesika'nın ilk kısmında Müslümanlar tek bir "akidevi kabile"nin üyesi kabul edilerek kabilevi dayanışmanın toplumsal hafızadaki birikimi önemli ölçüde yeni bir ümmet içi dayanışmada istihdam edilmiş ve böylece kabileciliğin doğurduğu dezavantajlar asgari düzeye çekilmeye çalışılmıştır. İkinci kısımda ise bu "akidevi kabilenin" Medine'de yaşayan Yahudilerle o dönem için alışıldık olmayan bir hukuki zeminde bir araya gelmesiyle Medine'de yaşayan herkesi içine alan kabile üstü gevşek bir çatının kurulmasına gayret edilmiştir.

Pact of Medina on the Axis of Tribal System and Socio-Politic Quality of New Islamic Society

The Pact of Medina maintain its characteristic of being a much debated and important main-text since it is introduced to public world literature once again at the end of the 19th century. References made to the pact and to the social system that is fictionalised in the pact have an important place in the discussions conducted within the context of Islam's relation with democracy and pluralism.It is indispensable to study about the tribal social structure that forms the social system and the pact's background, otherwise it will be impossible to understand the pact and the community constituted with it. As a result of this study it will become known that the main function of the pact is overcoming the obstacles in front of Islamic dawah caused by tribalist system. In the new community constituted by Medina Pact, the tribalism that has a wide area in Arabic tradition tried to be overcome in two stages. In the first stage of the pact all Muslims have been assumed as members of a single "religious tribe". The intendment of this practice was using the knowledge in the collective memory of the tribal solidarity for unity of Islamic Community. By this way, the disadvantages caused by tribalism have tried to reduced to minimum. And in the second stage, the pact aimed to bring the "religious tribe" together with Jews living in Medina in a legal basis that is not usual for that people. In this way all citizens of Medina tried to brought together on a supra tribalist common ground.

___

  • Algül, Hüseyin. Muhacirun - Ensar Üzerine Bir Araştırma, Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, cilt 5, sayı 5, 1993, 25-52.
  • Apak, Adem. Anahatlarıyla İslam Tarihi. Cilt 1, Ankara: Ensar Yayınları, 2011.
  • Barış, Mustafa Necati. Cahiliye Döneminde Yargı Sistemi, İlahiyat Fakültesi Dergisi, cilt 1, sayı 17, 2012, 153-70.
  • Bulut, Halil İbrahim. 'Ümmet' maddesi, İslam Ansiklopedisi. cilt. İstanbul: Tür- kiye Diyanet Vakfı İslam Araştırmaları Merkezi, 1994.
  • Bursalıoğlu, Sibel. İbn-I Haldun Sosyolojisinde Asabiyet Bağları, Devlet Ve Kamu Maliyesi, Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, cilt 5, sayı 2, , 43-56.
  • Cabiri, Muhammed Abid. Arap-İslam Siyasal Aklı. Çev. Vecdi Akyüz, İstanbul: Kitabevi Yayınları, 2001.
  • Çağatay, Neşet. İslam Öncesi Arap Tarihi Ve Cahiliye Çağı, Ankara: Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, 1982.
  • Çelikkol, Yaşar. Cahiliye Döneminde Yesrib'in Etnik Yapısı, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, cilt 15, sayı 1, 2005, 319-46.
  • Davutoğlu, Ahmet. 'Devlet' maddesi, İslam Ansiklopedisi. 9. cilt. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı İslam Araştırmaları Merkezi, 1994.
  • Denny, Frederick M. Ummah in the Constitution of Medina, Journal of Near Eastern Studies, cilt 36, sayı 1, 1977, 39-47.
  • Durmuş, Zülfikar. Kur'an-ı Kerim'de Sosyal Gruplar, Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, cilt 3, sayı 3, 2003.
  • Ekinci, Ayşe. İbn-I Haldun'da Adalet Anlayışı, (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi), Ankara, 2008
  • Ekinci, Ekrem Buğra. İslam Hukuku Tarihi, Arı Sanat Yayınevi, 2006.
  • Emon, Anver. Reflections on the "Constitution of Medina": An Essay on Met- hodology and Ideology in Islamic Legal History, UCLA J. Islamic & Near E.L., sayı 1, 2002, 103-33.
  • Erdem, Mehmet. Medine Vesikası'nın Maddelendirilme Şekli Ve Türkçe Çe- virileri Üzerine Bazı Mülahazalar, The Journal of Academic Social Science Stu- dies, cilt 5, sayı 8, 2012, 525-42.
  • Ermemiş, Faruk. Hz. Muhammed'in Başkenti Medine, Ankara: 2009.
  • Erturhan, Sabri. Haram Ayların Fıkhi Okunuşu, İslam Hukuku Araştırmaları Dergisi, sayı 13, 2009, 195-230.
  • Gabriel, Richard A. Muhammad: Islam's First Great General, Norman: Uni- versity of Oklahoma Press, 2007.
  • Güneş, Abdurrahman. Toplumsal Bir Zorunluluk: Bir Arada Yaşamak, Fırat Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, cilt 10, sayı 2, 2005, 89-103.
  • Haldun, İbn-i. Mukaddime. Çev. Halil Kendir. Cilt 1, Ankara: Yenişafak Kültür Armağanı, 2004.
  • Hamidullah, Muhammad. The First Written Constitution in the World: An Important Document of the Time of the Holy Prophet. 3rd. ed. edn, Lahore: Ashraf Press, 1975.
  • Hamidullah, Muhammed. İslam Peygamberi. Çev. Mehmet Yazgan, İstanbul: Beyan Yayınları, 2011.
  • Hizmetli, Sabri. İslâm Tarihi -İlk Dönem-, Ankara: Ankara Okulu Yayınları, İzutsu, Toshihiko. Kur'an'da Tanrı Ve İnsan, İstanbul: Pınar Yayınları, 2012.
  • Karaman, Hayrettin. Cahiliye Devri Arap Hukuku, İslam Hukuk Tarihi içinde (İstanbul: İz Yayıncılık, 1999).
  • Kaya, Osman. Kuran'ın Nüzul Süreci Sırasında Müslümanlarla Diğer Dini Gruplar Arasındaki İlişkilerin Kuran'a Yansıması, (Yayınlanmamış doktora tezi), Ankara, 2004
  • Kelebek, Mustafa. İslam Hukuk Felsefesi Açısından Medine Vesikası, Cumhu- riyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, cilt 4, sayı 1, 2000.
  • Lecker, Michael. The "Constitution of Medina", Princeton, New Jersey: The Darwin Press Inc., 2004.
  • Lings, Martin. Muhammad: His Life Based on the Earliest Sources, Lahore: Suhail Academy, 1983.
  • Okiç, Tayyip. İslamiyette İlk Nüfus Sayımı, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakül- tesi Dergisi, cilt 7, sayı 1, 1958--, 12-20.
  • Pişvai, Mehdi. İslam Tarihi. Çev. İsmail Bendiderya, İstanbul: Kevser Yayınları, Salahi, Adil. Muhammad: Man and Prophet, Leicestershire: The Islamic Foun- dation, 1995.
  • Sarıçam, İbrahim. Hz. Muhammed Ve Evrensel Mesajı, Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2011.
  • Serjeant, R. B. The "Sunnah Jami'ah," University of London Bulletin of the School of Oriental and African Studies, cilt 41, sayı 1, 1978, 1-42.
  • Şibli, Mevlana. Asr-ı Saadet. Çev. Ömer Rıza Doğrul. Cilt 1, İstanbul: Eser Neş- riyat ve Dağıtım.
  • Uğur, Mücteba. Hicri Birinci Asırda İslam Toplumu, İstanbul: Çağrı Yayınları, 1980.
  • Vatandaş, Celaleddin. Hz. Muhammed'in Hayatı Ve İslam Daveti. Cilt 2, Pınar Yayınları, 2010.
  • Watt, Montgomery. Muhammad: Prophet and Statesman, London: Oxford University Press, 1961.
  • Wellhausen, Julius. The Arab Kingdom and Its Fall. Çev. Margeret Graham Weir, Calcutta: Calcutta University Press, 1927.