İNSAN HAKLARI PERSPEKTİFİNDEN AVRUPA ASKERİ CEZA YARGISI SİSTEMLERİNİN GELİŞİMİ VE GÜNCEL EĞİLİMLER

Askeri yargının, orduların oluşumundan beri var olduğu bilinmektedir. Askeri yargı, fonksiyonu, yapısı ve görev alanı bakımından bir ülkeden diğerine farklılık göstermektedir. Fakat birçok devlet askeri yargısını, fonksiyonu, yapısı ve görev alanı ile ilgili düzenlemelerle anayasalarına koymuştur. Bugünkü askeri yargı sistemlerinin çoğu, oluşumundan itibaren büyük oranda evrime uğramıştır. Askeri yargı sistemleri, faydalarını ve yargılama kalitelerini artırmak, değişen iç hukuk düzenlemelerine, uluslararası standartlara, askeri kurumların özel ihtiyaçlarına adapte olmak için iyileştirilmektedirler. Bu özellikle, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nin, ulusal askeri yargı hukukuna etki ettiği Avrupa için kaçınılmazdır. Bu makale, askeri ceza yargı sistemlerinin Avrupa'da gelişimini ve güncel eğilimleri insan hakları perspektifinden incelemektedir.

Evolution of European Military Criminal Justice Systems from the Perspective of Human Rights and Current Trends

It is known that military justice has existed since armies came into being. Military justice varies in terms of functions, composition and operation from one country to another. But a significant number of State have military jurisdiction established in their constitutions, together with regulations relating to their functions, composition and operation. Many of today's military justice systems have greatly evolved since their creation. Military justice systems are reformed to improve their effectiveness, the quality of justice delivered by military courts, and to adapt to the changing domestic legislation, to international standards or specific needs of the military institution. This is inevitable especially in Europe, where the European Convention of Human Rights has had an impact on national military law. This paper examines the evolution of military criminal justice systems and current trends in Europe from human rights perspective.

___

  • Basılı Kaynaklar
  • AĞIN, Erkan, "Askeri Yargıda Yeni Bir Vizyon: Askeri Ceza Kanunu ve Askeri Mahkemeler Kanunu Çalışmaları", Askeri Yargıtayın 100'üncü Kuruluş Yıldö- nümü Sempozyumu-Askerî Yargıda Güncel Eğilimler, Bildiriler Kitabı, 7-8 Ni- san 2014, Ankara.
  • BOZKURT, Enver, İnsan Haklarının Korunmasında Uluslararası Hukukun Rolü, Nobel Yayınları, Ankara, 2003.
  • GÖZÜBÜYÜK, A. Şeref ve GÖLCÜKLÜ, A. Feyyaz, Avrupa İnsan Hakları Sözleş- mesi ve Uygulaması, Turhan Kitabevi, Ankara, 2005.
  • GÜLMEZ, Mesut, "İnsan Haklarının Uluslararası Korumasında Sözleşme Dışı Sistemler ve Türkiye", Türkiye'de İnsan Hakları, TODAIE, İnsan Hakları Araştır- ma ve Derleme Merkezi, 2000.
  • GÜLMEZ, Mesut, "İnsan Haklarının Uluslararası Koruması-Birleşmiş Milletler Sistemleri" Türkiye ve Orta Doğu Amme İdaresi Enstitüsü İnsan Hakları Araş- tırma ve Derleme Merkezi Yayınları, 1996.
  • GLISEN, John ve SUCU, Nail, "Askeri Hukukun Bugünkü Evrimi Üzerine Genel Bildiri (II)", Yargıtay Dergisi, Cilt 8, Sayı 3, 1982, s.313-325.
  • HENIARTI, Dini Devi ve SAFEI, Agus Ahmad, "Developing Trends of Military Justice System", The International Journal of Sciences, 15.12.2012, Vol.5, No.1, s.5-16.
  • IŞIK, İhsan, "Karşılaştırmalı Askeri Yargı Sistemleri", Askeri Adalet Dergisi, Ocak, 2004, Sayı 119, s.97-135.
  • İNCEOĞLU, Sibel, İnsan Hakları Avrupa Mahkemesi Kararlarında Adil Yargılan- ma Hakkı (Üçüncü Bası), Beta Basım Yayım A.Ş., İstanbul, 2008.
  • İPEKSÜMEROGLU, Niyazi, "Askerî Kaza Sistemine Bir Bakış", Ankara Üniversi- tesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt: 8, Sayı: 1, 1951.
  • KÖPRÜ, Orhan, "Mukayeseli Hukukta Askeri Yargı", Askeri Adalet Dergisi, Ma- yıs 1995, sayı 93, s.3-20.
  • SEVİĞ, Vasfi Raşid, "Askerî Adalet", Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Der- gisi, Cilt: 9, Sayı: 1, 1952.
  • SVANİDZE, Eric, Askeri Hâkim ve Savcıların İnsan Hakları Konularında Eğitimle- ri Ortak Projesi, Avrupa'da Askeri Yargı ve İnsan Hakları, Şen Matbaa, Ankara, TAŞKIN, Mustafa, "Fransa'da Askeri Yargı", Türkiye Barolar Birliği Dergisi, Sayı , Yıl 2009, s.121-159.
  • TEZİÇ, Erdoğan, Anayasa Hukuku (Genel Esaslar), 4. Bası, Beta Basımevi, İs- tanbul, 1997.
  • The Federal Court of Justice, Karlsruhe, 2010.
  • Türkiye ve Dünyada Askeri Ceza Yargısı, Askeri Adalet İşleri Başkanlığı. ÜNAL, Şeref, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi, TBMM Kültür, Sanat ve Yayın Kurulu Yayınları, Ankara, 2001.
  • YILMAZLAR, İrfan, KAYA, Abdullah, DAĞ, Rıdvan, "Askeri Yargılama Yetkisi Se- miner Sonuç Raporu", Askeri Adalet Dergisi, Ocak 2002, Sayı 113, s.1-35.
  • İnternet Kaynakları
  • Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi'nin üye devletlere idari işlemlerin adli ince- lemesi konusundaki (2004) 20 sayılı Tavsiye Kararı, https://wcd.coe.int/View Doc.jsp?id=802925&Site=CM, erişim tarihi 23.3.2014.
  • DAHL, A.W., "International Trends in Military Justice", Yale Hukuk Fakültesi'n- deki Küresel Askeri Temyiz Seminerinde yapılan sunum, 1-2 Nisan 2011. www. law.yale.edu/2011-04_International_trends.pdf, erişim tarihi 28.06.2013.
  • Engel and Others v. the Netherlands, 8 Haziran 1976 tarihli AİHM kararı, bent72- http://hudoc.echr.coe.int/sites/eng/pages/search.aspx?i=001-57479#{ "itemid":["001-57479"]}, erişim tarihi 19.3.2014.
  • İçen-Türkiye Kararı (2011), başvuru no 45912/06, http://www.inhak.adalet. gov.tr/ara/karar/icen.pdf, erişim tarihi 20.3.2014.
  • http://assembly.coe.int/Main.asp?link=/Documents/AdoptedText/ta98/ EREC1380.htm, erişim tarihi 21.3.2014.
  • http://assembly.coe.int/Main.asp?link=/Documents/AdoptedText/ta01/ EREC1518.htm, erişim tarihi 21.3.2014.
  • http://assembly.coe.int/main.asp?Link=/documents/adoptedtext/ta02/ erec1572.htm, erişim tarihi 21.3.2014.
  • http://assembly.coe.int/ASP/Doc/XrefViewHTML.asp?FileID=10901&Language=en, erişim tarihi 21.3.2014.
  • http://assembly.coe.int/Main.asp?link=/Documents/AdoptedText/ta06/ EREC1742.htm, erişim tarihi 21.3.2014.
  • http://www.osce.org/odihr/31393?download=true, erişim tarihi 21.3.2014.
  • http://www.europarl.europa.eu/meetdocs/2009_2014/documents/sede/ dv/sede291111recommendationcoe_/sede291111recommendationcoe_ en.pdf, erişim tarihi 21.3.2014.
  • http://www.ohchr.org/EN/ProfessionalInterest/Pages/RemedyAndReparation.aspx, erişim tarihi 21.3.2014.
  • http://www1.umn.edu/humanrts/instree/DecauxPrinciples.html, erişim tarihi 23.3.2014.
  • www.echr.coe.int/NR/rdonlyres/2B783BFF-39C9-455C-B7C7-F821056BF32A/0/Tableau_de_violations_19592010_ENG.pdf, erişim tarihi 15.08.2013.
  • https://www.tbmm.gov.tr/kanunlar/k5190.html, erişim tarihi 14.11.2015.
  • https://www.tbmm.gov.tr/sirasayi/donem22/yil01/ss1212m.htm, erişim tarihi 13.11.2015.
  • http://www.kararlaryeni.anayasa.gov.tr/Karar/Content/caebf83c-7dd8-4ac1-85af-133f82a5fe6c?excludeGerekce=False&wordsOnly=- False, erişim tarihi 10.11.2015.
  • http://www.kararlaryeni.anayasa.gov.tr/Karar/Content/ c86e5cc3-384d-4734-a035-8b56923a55a0?excludeGerekce=False&wordsOnly=False, erişim tarihi 14.11.2015.
  • http://www.kararlaryeni.anayasa.gov.tr/Karar/Content/ cfc36587-dcd6-4a9b-ba57-62d23a1a4f0f?excludeGerekce=False&wordsOnly=False, erişim tarihi 10.11.2015.
  • http://www.kararlaryeni.anayasa.gov.tr/Karar/Con - tent/6767b255-9e01-41d7-8ea9-1f3b7720988c?excludeGerekce=False&wordsOnly=False, erişim tarihi 14.11.2015.
  • https://www.tbmm.gov.tr/kanunlar/k5170.html, erişim tarihi 16.11.2015.