HUKUKTA “ÖZ” ARAYIŞLARI VE İSLAM HUKUKUNUN METAFİZİK KARAKTERİ

Hukukun özü nedir, ya da hukuki normabağlayıcılık gücü veren nedir? sorularıne zaman sorulsa cevap ampirik alanınötesine; transandantal, metafizik ya dateolojik alana taşmaktadır. Bu alan kimizaman transandantal olarak nitelendirilmişkimi zaman da metafizik hatta teolojikalan olarak tanımlanmıştır. Bu konudakicevapları ampirik alanda arayan teorilerde yok değildir. Bu çalışmamızdahukukun aşkın/transandantal kaynağınısavunan teorilerin bilimsel zemini ileİslam hukukunun metafizik zemininifelsefi açıdan bir karşılaştırmaya tabitutacağız. Hukukun özünü transandantalbir zeminde temellendiren teoriler;“bilimsel” kategoride değerlendirilirken,aynı zeminde dikey boyutta metafizik ya dateolojik alanda paradigma inşa eden İslamhukukunun “bilimsellik” dışında mütalaaedilmesi felsefi açıdan tutarlı bir yaklaşımdeğildir. Ayrıca bu çalışmamızda bir hedefde; İslam hukukunun metafizik kaynaklıoluşunun felsefi zemin açısından bilimselbir temellendirmeye elverişli olmadığıyönündeki ithamların felsefi açıdantutarsızlığının ortaya konulmasıdır. Buradason derece önemli olan husus hukukun,transandantal-metafizik kaynaklı oluşuya da bu şekilde temellendirilmesinin,sadece İslam hukukuna ilişkin bir özellikolmadığının ortaya konulmasıdır. Ayrıcahukukun özü ya da hukuku bağlayıcıkılan otoritenin kaynağı sorgulandığındakonunun kaçınılmaz olarak metafizik alanaçıkacağı gerçeği konusunda bir farkındalıkoluşturmaktır.

Seeking the Essence of Law and the Metaphysical Character of Islamic Law

What is the essence of the law, or what is giving a power of binding to the legal norm?... When these questions are asked, the answer transcends the transcendental, metaphysical, or theological field beyond the empirical field. This field is described sometimes transcendental, metaphysical, or theological. On the other hand, there are also theories looking for this issue in the empiric field. In this study, we will compare philosophically the scientific basis of theories defending the transcendental resources of the law and the metaphysical basis of Islamic law. While the theories that describe the essence of law on a transcendental basis are evaluated in the scientific category, it is not a philosophically coherent approach to consider Islamic law as “non-scientific” that constructs a paradigm in the metaphysical or theological field on the same basis. Furthermore, another aim of our study is to reveal the philosophical inconsistency of the allegations that Islamic law is not suitable for a scientific basis in terms of philosophical ground. The most important point here is to expose the fact that law is based on metaphysical-transcendental is not only a feature of Islamic law. Another point is to create awareness about the fact that the subject will inevitably lead to the metaphysical field when questioning the essence of the law or source of the authority.

___

  • Apaydın, H. Yunus, Fıkhın Kaynakları, Ay Yayınları, Ankara 2018.
  • Aral, Vecdi, Hukuk Felsefesinin Temel Sorunları, Bayrak Matbaacılık, İstanbul 1992.
  • Aral, Vecdi, “Hukuk Felsefesinde Değer Rölativizmine Karşı Değer Objektivizmi”, (İ.Ü.H.F.M.), Yıl 1974, Cilt 40, Sayı 1-4.
  • Aral, Vecdi, Hukuk ve Hukuk Bilimi Üzerine, Fakülteler Matbaası, İstanbul 1975.
  • Çağıl, Orhan Münir, “Bir Eser Münasebetiyle Hukuk Mefhumu ve Hukuk İdesine Dair Bazı Düşünceler”, (İ.Ü.H.F.M.), Yıl 1959, Cilt 24, Sayı 1-4.
  • Çağıl, Orhan Münir, “Ebedi Bir Problem Olarak Hayır ve Şer Tezadı Ruhun Ebediliği (Ölmezliği) ve Hukuk İdesi”, (İ.Ü.H.F.M.), Yıl 1958, Cilt 23, Sayı 3-4.
  • Çağıl, Orhan Münir, “Faust Tragedyası Zaviyesinden “Goethe’nin Hayat ve İnsan Anlayışının Kültür Dünyası İçin Filozofik Mana ve Kıymeti”, (İ.Ü.H.F.M.), Yıl 1985, Cilt 51, Sayı 1-4, s. 389 vd.
  • Çağıl, Orhan Münir, Hukuka ve Hukuk İlmine Giriş, Fakülteler Matbaası, İstanbul 1971.
  • Çağıl, Orhan Münir, “Stammler’in Cemiyet ve Hukuk Felsefesi”, (İ.Ü.H.F.M.), Yıl 1951, Cilt 17, Sayı 1-2.
  • Çebi, Sezgin Seymen, “Antik Yunan’da ve Modern Batı Toplumlarında Hukuk ve Bilime Eleştirel Bir Bakış”, HFSA23.
  • Öktem, M. Niyazi, Fenomenoloji ve Hukuk (Hukukun Özü Sorunu), Doğuş Matbaası, İstanbul 1982.
  • Öktem, Niyazi, Hukuk Felsefesi ve Hukuk Sosyolojisi, Met/Er Matbaası, İstanbul 1988.
  • Öktem, Niyazi, “Hukuksal Pozitivizm Akımı”, (İ.Ü.H.F.M.), Yıl 1977, Cilt 43, Sayı 1-4.
  • Özbilgen, Tarık, Eleştirisel Hukuk Başlangıcı Dersleri, Sulhi Garan Matbaası, İstanbul 1976.
  • Özbilgen, Tarık, Eleştirisel Hukuk Sosyolojisi Dersleri, Sulhi Garan Matbaası, İstanbul 1971.
  • Özbilgen, Tarık, “Louis Le Fur’ün Hukuk Görüşü”, (İ.Ü.H.F.M.), Yıl 1969, Cilt 35, Sayı 1-4.
  • Üskül Engi, Zeynep Özlem, “Olan Hukuk - Olmayan Hukuk”, HFSA23.
  • Waline, Marcel,“Felsefi, Hukuki ve İçtimai Pozitivizm”, (Çev. Münci Kapani) (A.Ü.H.F.D.), Yıl 1951, Cilt 8, Sayı 3.
  • Yörük, Abdülhak Kemal, Hukuk Felsefesi Dersleri, İsmail Akgün Matbaası, İstanbul 1952.