Hekimin aydınlatma yükümlülüğü ve kişilik hakkı İle ilişkisi

Hekim sanatını hastanın bedeni üzerinde icra eder. Hekimin, tıbbî müdahale olarak adlandırılan eyleminin sonuçları, hastanın yaşamı ve sağlığı üzerinde etkilerini göstereceğinden hekim ile hasta arasındaki ilişkinin belirlenmesi önemlidir. Hekim ile hasta arasında sözleşme veya sözleşme dışı hukuki ilişki bulunabilir. Bu hukuki ilişki, hekimin sorumluluğunun dayanağını, şartlarını ve ispat kurallarını etkiler. Aydınlatma yükümlülüğü, hekim hasta ilişkisinde, hekim için bir borç hasta için ise bir haktır. Hekimin her müdahalesi, hastanın aydınlatılmış rızası alınmadığı takdirde hukuka aykırı olacağından ve aydınlatma yükümlülüğü yerine getirilmeden aydınlatılmış rıza alınamayacağından, tıbbî müdahalenin hukuka uygunluğunun temel şartı hastanın aydınlatılmasıdır. Rızası alınmadan önce hasta, kendisine uygulanacak müdahalenin türü, önemi, muhtemel yan etkileri, rizikoları ve tedaviyi reddin sonuçları konusunda bilgilendirilmelidir. Kişilik hakkı, kişinin temel haklarından olup kişinin kişisel değerleri üzerindeki haklar demetini ifade etmektedir. Kişinin yaşamı, sağlığı, bedensel bütünlüğü, ismi, şeref ve haysiyeti, özel hayatı ve özgürlükleri vb. kişilik hakkının kapsamında yer alır. Tıbbî müdahale hali aslında, kişinin sağlığı ile arzusunun karşı karşıya geldiği ve tıbbî müdahale ile kişilik hakkının çatıştığı alandır. Aydınlatma yükümlülüğü hastanın yaşamı, sağlığı, bedensel bütünlüğü ve kendi geleceğini belirleme hakkı ile yakın ilişki içinde olduğundan bu çatışan değerler arasındaki denge, aydınlatma yükümlülüğü ile sağlanacaktır.

Relationship between physician's obligation to ınform the patient and right to personality

Physicians perform their duty on the patients body. Because of physician's action which is called medical attention is effect patients life and health, it is significant to contractual or noncontractual and shapes source of, conditions and burden of proof of physicians liabilty. Obligation to inform is an obligation of physician also a rihgt of patient. So that medical lawfull attention based on patient's informed consent , physicians each attention is unlawfull without giving informed consent and fullfill the obligation to inform the patient. Patient should be informed the nature, importance , probable effects, risks and result of refusing of operation . Personality right is the fundemantal right of person which is a b unch o f rights on personal interest. Personality right contain persons life, health, body integrity, name, honor, freedoms etc. Medical attentions are typical situations that not only voluntas aegroti and salus aegroti against each other but also conflict attention and personality right. Obligation to inform the patient is relevant to personal right like as life, health, body integrity and autonomy that can be balance of the conflicting interests.

PDF

___

ARPACI, ABDULKADİR, Kişiler Hukuku (Gerçek Kişiler), İstanbul -2000
AŞÇIOĞLU, ÇETİN, Tıbbî Yardım ve El Atmalardan Doğan Sorumluluk, Ankara- 1993
ATABEK, REŞAT/SEZEN, MERİH, "Hekimin Mesuliyeti", İstanbul Barosu Dergisi, Sayı 2, İstanbul-1954
AYAN, MEHMET, Tıbbî Müdahalelerden Doğan Hukukî Sorumluluk, Ankara- 1991
AYDIN, ERDEM, "Paternalizm ve Aydınlatılmış Onam", odevturk.com/ paterna lizm/docc.pdf.ppp (10.04.2011)
BAŞPINAR, VEYSEL, Vekilin Özen Borcundan Doğan Sorumluluğu, Ankara- 2004
BAYRAKTAR, KÖKSAL, Hekimin Tedavi Nedeniyle Cezai Sorumlulu ğu(hekim), İstanbul-1972
BAYRAKTAR, KÖKSAL, "Hastanın Kendi Geleceğini Bilme Hakkı"(Hasta), Sağlık Hukuku ve Yeni TCK.'daki Düzenlemeler Sempozyumu-17.11.2006, İstan bul-2007
BOLAND,GARY.L., The Doctrine of Lack of Consent and Lack of Informed Consent in Medical Procedure in Louisiana", Louisiana Law Review-September- 1984 (Westlaw.com-10.04.2011)
BORAN, BEDİA, "Aydınlatılmış Rıza", Sağlık Hukuku Kurultayı,1-3 Kasım Anka ra, Ankara 2009
BÜKEN, NÜKHET ÖRNEK, "Etik ve Hukuk Açısından, Ulusal ve Uluslararası Bildirgelerde Hasta Hakları", Sağlık Hukuk Kurultayı 1-3 Kasım Ankara, -2009 2.Bası
ÇİLİNGİROĞLU, CÜNEYT, Tıbbî Müdahaleye Rıza, İstanbul-1993
ÇOBANOĞLU, NESRİN, "Tıp Etiğinden Tıp Hukukuna Hasta Hakkı Olarak Ay dınlatılmış Onam",Sağlık Hukuku Digestası, Ankara Barosu Yayınları, Ankara-2009
DOĞAN, CAHİD, "Hastanın Aydınlatılması ve Rızasının Alınması", Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Girne- Amerikan Üniversitesi Sağlık Hukuku Sempozyumu, 2-3 Mart Girne, Ankara-2010
DURAL, MUSTAFA, Türk Medeni Hukukunda Gerçek Kişiler, İstanbul-1995, 4. Bası
EREN, FİKRET, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Cilt: I, 9 Bası, İstanbul-2006
ERMAN, BARIŞ, Ceza Hukukunda Tıbbî Müdahalelerin Hukuka Uygunluğu, Ankara-2003
GİESEN, DİETER, Medical Malpractice Law, Bielefeld-1981,
HAKERİ, HAKAN/ÜNVER, YENER/ÇAKMUT,
ÖZLEM YENERER, Tıp/Sağlık Hukuku Mevzuatı, Ankara-2010
HAKERİ, HAKAN, Tıp Hukuku, Ankara 2010
HELVACI, SERAP, Türk ve İsviçre Hukuklarında Kişilik Hakkını Koruyucu Da valar, İstanbul- 2001
İMRE, ZAHİT, “Şahsiyet Haklarının Şahsın Özel Hayatının ve Gizliliklerinin Korunmasına İlişkin Meseleler”, İHFM, Cilt XXXIX
İPEKYÜZ, FİLİZ YAVUZ, Türk Hukukunda Hekimlik Sözleşmesi, Ankara-2006
İŞGÜZAR, HASAN, “Kişilik Hakkının İhlali Nedeniyle Manevi Tazminat Davası nın Şartları”, ANBD, Yıl: 47, Sayı: 1990/6
KICALIOĞLU, MUSTAFA, Doktorların ve Hastanelerin Tıbbî Müdahaleden Kaynaklanan Hukuki Sorumlulukları, Ankara-2011
KILIÇOĞLU, AHMET, Şeref Haysiyet ve Özel Yaşama Basın Yoluyla Saldırılar dan Hukuksal Sorumluluk, Ankara- 2008 3. Bası
KÖPRÜLÜ, ÖMER, "Hekimin Hukuki Sorumluluğu", İstanbul Barosu Dergisi, C.LVIII, sayı 10-11, İstanbul-1994
MADDER, HİLARY, "Existential Autonomy: Why Patients Should Make Their Own Choices", Journal of Medical Ethics, 1997
MOLDOFF,W.M, "Malpractce: Physician's Duty to Inform Patient of Nature and Hazard of Disease or Treatment", American Law Report ALR2d,s.22(westlaw.com 10.04.2011)
OĞUZMAN KEMAL/SELİÇİ ÖZER/OKTAY -ÖZDEMİR, SAİBE, Kişiler Hukuku Dersleri İstanbul-2009
OĞUZMAN, M.KEMAL/ ÖZ, M. TURGUT, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, İstanbul- 2006
OZANOĞLU, HASAN SEÇKİN, "Hekimlerin Hastalarının Aydınlatma Yükümlü lüğü", Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C.52, Sayı: 3, Ankara-2003
ÖNGÖREN, GÜRSEL, TV ve Radyoda Kişilik Haklarına Saldırılara Karşı Hukuki Başvuru Yolları, İstanbul- 1995
ÖZDEMİR, HAYRÜNNİSA, Özel Hukukta Teşhis ve Tedavi Sözleşmesi, Ankara- 2004
ÖZKAN, HASAN/AKYILDIZ, SUNAY. Hasta Hekim Hakları ve Davaları, Anka ra-2008
ÖZPINAR, BERNA, Tıbbî Müdahalede Kötü Uygulamanın Hukuki Sonuçları, Ankara Barosu Yayınları, Ankara-2007, s.68
ÖZSUNAY, ERGUN, "Alman ve Türk Hukukunda Hekimin Hastayı Aydınlatma Ödevi ve İstisnaları",Türk Hukukunda Hekimin Hukuki ve Cezai Sorumluluğu Sempozyumu,12-13 Mart 1982 Ankara, İstanbul 1983(Hekim)
ÖZSUNAY, ERGUN, Gerçek Kişilerin Hukuki Durumu, İstanbul- 1982
ÖZTAN BİLGE, Medeni Hukuk, Ankara-2007
ÖZTAN, BİLGE, Şahsın Hukuku, Gerçek Kişiler (şahsın hukuku), Ankara -1994
SIRABAŞI, VOLKAN, İnternet ve Radyo Televizyon Aracılığı ile Kişilik Hakları na Tecavüz, Ankara- 2007
ŞEN, ERSAN, Özel Hayatın Gizliliği ve Korunması, İstanbul- 1996
ŞENOCAK, ZARİFE, Özel Hukukta Hekimin Sorumluluğu, Ankara-1998, s.17
TANDOĞAN, HALÛK, Borçlar Hukuku (Özel Borç İlişkileri) (Borçlar), Ankara- 1987, 3.bası, C.II
TANDOĞAN, HALUK, “Şahsiyetin Akit Dışı İhlallere karşı korunmasının işleyiş tarzı ve basın yoluyla olan ihlallere karşı özel hayatın korunması”(şahsiyet), AÜHF, Cilt:XX
TORREY, TRİSHİA, "EffectivePatient-Doctor communications-http: //patients.about.com/od/therightdoctorforyou/ a/docpatientcomm.htm (09.04.2011),
TÜZÜN, BİRGÜL/ELMAS, İMDAT/AKKAY, ERDEM, "Çocuklara Yönelik Tıbbî Girişimlerde Etik Bir Sorun: Onam" III. Tıbbî Etik Sempozyumu Bildirileri, Ankara-1998
VURAN DOĞAN, ÖZNUR, "Bir İnsan Hakkı Olarak Sağlık Hakkı ve Uluslararası Dayanakları",Sağlık Hukuku Digestası, Yıl 1, Sayı 1
YALMAN, SÜLEYMAN, Türk ve İsviçre Hukuklarında Sözleşme Görüşmelerin den Doğan Sorumluluk, Ankara-2006
YILMAZ, BATTAL, Hekimin Hukuki Sorumluluğu, (Hekim) Ankara-2010
YILMAZ, BATTAL, "Aydınlatılmış Rıza"(Rıza),Sağlık Hukuku Digestası, Yıl 1, Sayı 1, Ankara-2009
ZEVKLİLER, AYDIN/ ATABEY, M.BEŞİR/ GÖKYAYLA, K.EMRE, Giriş, Başlangıç Hükümleri, Kişiler Hukuku, Aile Hukuku, Medeni Hukuk, Ankara- 2000