Hakimler ve savcılar yüksek kurulu ve bazı avrupa birliği ülkelerinde yargı kurulları

Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu (HSYK), 2010 yılında yapılan Anayasa değişikliğinin en temel konularından birisidir ve bu değişiklik öncesinde toplumun büyük bir kesimi tarafından tartışılmıştır. Kararlarının yargısal denetime açılması, Adalet Bakanı ve Müsteşarının Kurulda varlığını devam ettirmesi gibi hususlar bakımından HSYK'nın yeni yapısına yönelik bazı eleştiriler de bulunmaktadır.Bu makale, HSYK'nın mevcut ve eski yapısını ilgili uluslararası belgeler ve seçilen bazı Avrupa Birliği ülkelerindeki yargı kurulları paralelinde ele alan bir çalışmadır. Ayrıca, Avrupa Birliği sürecinde, ülkemizle ilgili bazı belge ve raporlarda HSYK ile ilgili yapılan değerlendirmeler irdelenmiş ve yorumlanmıştır.HSYK'nın yeni yapısının oluşturulmasında, Avrupa Birliğine uyum sürecinde Ülkemize yönelik hazırlanan istişari ziyaret raporları, ilerleme raporları ve katılım öncesi tavsiye raporları ile diğer belgelerde geçen eleştiriler ve tavsiyeler dikkate alınmıştır.İncelenen Avrupa modelleri ve başta Venedik Komisyonu, Avrupa Yargıçları Dayanışma Kurulu ve Avrupa Yargı Kurulları Ağı (AYKA-ENCJ) olmak üzere uluslararası belgeler göstermektedir ki Kurulun yeni yapısı muadil AB ülkeleriyle benzeşmekte, sözü edilen belgelerde belirlenen ortak prensiplerle büyük oranda örtüşmektedir.Adalet Bakanlığının bir kısım yetkilerinin kaldırılması, Müsteşarın Kuruldaki etkisinin azaltılması, Kurulun kendisine bağlı bir sekretarya ve bütçesi ile binasının olması, Teftiş Kurulunun Kurula bağlanması yeni yapının oluşturulmasıyla sağlanmıştır.Böylece, Kurulun yasama ve yürütmenin etkisinden uzak, bağımsız bir yapının tesis edilerek geniş tabanlı temsil ve üye çeşitliliği esasının benimsenmesi, bu sayede bireysel bağımsızlıkları korumaya daha elverişli bir yapıya sahip olması sağlanmıştır.Kurulun yapısı henüz yenidir ve uygulama sonuçları da tam olarak elde edilememiştir. Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulunun bu yeni yapısı; yargı bağımsızlığını güçlü kılan, yargının tarafsızlığını geliştiren, yürütmenin Kurul üzerindeki etkisini azaltan,hukuk devletinin güçlendirilmesine hizmet eden bir niteliktedir.

The high council of judges and prosecutors and judicial councils in some eu member states

The High Council of Judges and Prosecutors is one of the basic issues of the constitutional amendments introduced in 2010, and it was discussed by a large segment of the society before the amendments. There are still certain criticisms on the new structure of the HCJP in view of introduction of judicial review against its decisions and of continuation of the presence of Justice Minister and his undersecretary in the Council.This essay is a work to examine the current and previous structure of the HCJP in parallel with relevant international documents and the high councils in some selected EU Member States. In addition, assessments made in some reports and documents devised in the EU membership process in relation to Turkish HCJP are elaborated and commented.Criticisms and recommendations, raised in advisory visit reports, progress reports and pre-accession reports prepared in the EU approximation process of Turkey, were taken into consideration in establishing the new structure of the HCJP.The elaborated European models and international documents including especially Venice Commission, Solidarity Council of European Judges and European Judicial Network illustrate that the new structure of the Council is similar to its European counterparts and it is compatible with common principles mentioned in said documents to a great extent.The new structure led to abolishment of some powers of the Ministry of Justice, to decreasing influence of the undersecretary in the Council, to independent secretariat and budget and building and to attachment of the Inspection Board to the Council.Hence, the Council became independent vis-a-vis the influence of legislative and executive branches. Principles of broad-based representation and membership diversity were adopted, as a result of which the Council acquired more suitable structure to protect personal independence.The structure of the Council is still new and application results have not been fully obtained. This new structure of the Council has a characteristic served to strengthen the judicial indepedence and impartiality and to decrease the influence of the executive branch on the Council and to improve the rule of law.

PDF

___

Batum, Süheyl—İnceoğlu, Sibel - Yenisey, Feridun — Erkut, Celal, "Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Adil Yargılanma İlkesi Işığında Hukuk Devleti ve Yargı Reformu", TÜSİAD Raporu,
İnceoğlu, Sibel, "Yargıcın Davranış İlkeleri", Beta Yayınları, İstanbul, 2008
Celalettin Dönmez, Uluslararası Belgelerde Yüksek Yargı Kurulları, Ülke Örnekleri ve Avrupa Birliği Belgelerinde Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu, Adalet dergisi, Sayı: 36, http://www.yayin.adalet.gov.tr/ dergi/3 6. say%C4%B 1 /celalettind%C3%B6nmez.pdf, 12.12.2011
Dr. Levent Gönenç, Dünyada ve Türkiye'de Yüksek Yargı Kurulları, TEPAV Anayasa Çalışma Metinleri, 201 l,s.3,http://www.tepav.org.tr/ upload/file s/1299852383,2. Duny ada_ve_Turkiye_de_Yuksek_Yargi_ Kurullari.pdf,
Avrupa Birliği Üyesi Bazı Ülkelerin Anayasaları, T.C. Adalet Bakanlığı Yayın İşleri Dairesi Başkanlığı, Mayıs 2011
Türk Yargı Sistemindeki Reformlar, Dünden Bugüne HSYK ve Avrupa Uygulaması İle Mukayese Sempozyumu, 24-27 Ekim 2011-İstanbul, DUMAT Matbaacılık, Ankara, Haziran 2012,
European Network of the Councils for the Judiciary ENCJ - RECJ,
Avrupa Yargı Konseyleri Ağı ENCJ-RECJ, Çalışma Grubu, Konseylerin Misyonu, Vizyonu, Kuralları Ve Konseylerle İlgili Diğer Konular, Nihai RAPOR, Barselona, 2-3 Haziran2005
ENCJ PROJE EKİBİ, Yargı Konseyleri Raporu 2010-2011, Yargı Konseyleri Üzerine Tavsiye Kararı, Avrupa Yargı Konseyleri Ağı, Roma, 2011
Bazı Ülkelerde Yargı Konseylerinin Oluşumu ve Görevleri, Kasım Erdem Mehmet Solak, http://www.yasader.org/web/yasama_dergisi/ 2009/ şayi 13/123-143 .pdf
http://www.anayasa.gov.tr/files/pdf/anayasa_yargisi/doc_dr_murat_yanik. pdf
İlerleme Raporları
İstişari Ziyaret Raporları
Katılım Ortaklığı Belgesi 2008
Ulusal Program (2008)
Venedik Komisyonu Adli Atamalar Raporu (2007)
Avrupa Hâkimleri Danışma Konseyi 10/2007 sayılı Toplumun Hizmetinde Yargı Konseyi Görüşü
Yargıçların Statüsü Hakkında Avrupa Şartı
http ://www.abgm.adalet.gov.tr/pdf/yyk.pdf, 13.12.2011
http://www.abgm.adalet.gov.tr/kutuphane/AVRUPA%20 B%C4%B0RL%C4%B0%C4%9E%C4%B0%20 %C3%9CLKELER%C4%B0NDE%20YARGI%20KURULLARI.pdf
http://www.yayin.adalet.gov.tr/dergi/36.say%C4%B1/ celalettind%C3%B6nmez.pdf
https://wcd.coe.int/com.instranet.InstraServlet?command=com.instranet. CmdBlobGet&InstranetImage=534553&SecMode=l&DocId=514386& Usage=2,
https://wcd.coe.int/com.instranet.InstraServlet?command=com.instranet. CmdBlobGet&InstranetImage=534553& SecMode= 1 &DocId=514386& Usage=2,
https://wcd.coe.int/com.instranet.InstraServlet?command=com.instranet. CmdBlobGet&InstranetImage=534553&SecMode=l&DocId=514386& Usage=2,
http://www.coe.int/t/dghl/monitoring/greco/evaluations/round4/ European- Charter-on-Statute-of-Judges_EN.pdf,
http://www.coe.int/t/dghl/monitoring/greco/evaluations/round4/ European- Charter-on-Statute-of-Judges_EN.pdf,
http://www.coe.int/t/dghl/monitoring/greco/evaluations/round4/CCJE-opinion-10-2007_EN.pdf