Avrupa insan hakları sözleşmesinin 6. maddesi çerçevesinde medeni hak ve yükümlülük kavramı

Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi‟nin 6. maddesi kapsamında dile getirilen «medenî hak ve yükümlülük» kavramına nelerin dâhil olup nelerin olmadığı, gerek tarafların Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi‟ne başvurabilmeleri açısından gerek yapılan başvuruları karara bağlayacak olan Avrupa İnsan Hakları Mahke-mesi açısından, uygulamada büyük önem arz etmektedir. İşbu önem dolayısıyla, medenî hak ve yükümlülüklerin ne olduğunun ve neleri kapsamına dâhil ettiği-nin belirlenmesi ve bilinmesi gerekmektedir. Bu çalışmamızda, öğretideki gö-rüşler ile Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi‟nin içtihatları ışığında, «medenî hak ve yükümlülük» kavramı incelenerek değerlendirilmiş ve yargılama kolları açısından ayrı ayrı ele alınmıştır.

Civil rights and obligations within the framework of the article 6 of the european convention on human rights

What the notion of «civil rights and obligations» includes, which is put into words within the framework of the article 6 of the European Convention on Human Rights, offers a great importance in the application for both on one side -the ones who apply the European Court of Human Rights and the other- the European Court of Human Rights which adjudicates the applications done. For this specific consideration, what the civil rights and obligations are and what they include need to be bound, defined and known. In this study, in the light of the views in doctrine and the caselaw (jurisprudence) of the European Court of Human Rights, the notion of «civil rights and obligations» is assessed by reviewing and handled one by one according to the proceedings.

___

  • AKAD, Mehmet. “Genel Kamu Hukuku”, 2.baskı, İstanbul 1997.
  • AKILLIOĞLU, Tekin. “Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi - Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi İçtüzüğü Başvuru Bilgileri”, Ankara 2002.
  • AKILLIOĞLU, Tekin. “İnsan Hakları”, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi - İnsan Hakları Merkezi Yayınları No:17, Ankara 1995.
  • AKILLIOĞLU, Tekin. “İnsan Haklarının Korunması Alanında Uluslararası Te-mel Belgeler”, Ankara 1995.
  • AKILLIOĞLU, Tekin. “İnsan Hakları ve Yönetim Hukuku: Avrupa Yönetim Hu-kukunun Oluşmasında Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin Rolü”. AKILLIOĞLU, Tekin. “İnsan Haklarının Uygulanmasında İki Farklı Dil: Biz ve Onlar”, Türkiye‟de İnsan Hakları (Derleme Kitap), Türkiye ve Orta Doğu Amme İdaresi Enstitüsü - İnsan Hakları Araştırma ve Derleme Merkezi, Yayın No:18, Birinci Baskı, Ankara 2000.
  • ALİEFENDİOĞLU, Yılmaz. “Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Anayasal Açı-dan Adil Yargılanma Hakkı”, Anayasa Yargısı 10, Anayasa Mahkemesi Yayınları, Ankara 1993.
  • ALİEFENDİOĞLU, Yılmaz. “Bağımsız ve Yansız Yargılanma (Adil Yargılanma Hakkı)”, Türkiye‟de İnsan Hakları (Derleme Kitap), Türkiye ve Orta Doğu Amme İdaresi Enstitüsü - İnsan Hakları Araştırma ve Derleme Merkezi, Yayın No:18, Bi-rinci Baskı, Ankara 2000.
  • ALTIPARMAK, Kerem. “Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi‟nin 6. Maddesinin Uygulama Alanı”, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, Yıl:1998, Cilt:53, No:1-4, Ocak-Aralık, s.1-35.
  • ANAYURT, Ömer. “Avrupa İnsan Hakları Hukukunda Kişisel Başvuru Yolu”, 1.baskı, Ankara 2004.
  • ASÇIOĞLU, Çetin. “Doğru ve Güvenli Yargılanma Hakkımız Var”, Ankara 1995.
  • AYBAY, Rona. “Yabancılar Hukuku”, İkinci Baskı, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul 2007.
  • BALCI, Muharrem / SÖNMEZ, Gülden. “Temel Belgelerde İnsan Hakları”, İstanbul 2001.
  • BAŞARAN, BaĢar. “Adil Yargılanma Hakkı” (Yüksek Lisans Tezi), Ankara 2007.
  • BATUM, Süheyl. “Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi ve Türkiye”, İstanbul 1996.
  • BATUM, Süheyl. “Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Türk Anayasal Sistemine Etkileri”, İstanbul 1993.
  • BIÇAK, Vahit. “Yeni Yapısıyla Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi”, Liberal Dü-şünce Dergisi, s.10-21.
  • CENTEL, Nur. “Dürüst Yargılama ve Medya Bakımından Demokrasi Kültürü”, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, Yıl:1994, Cilt:49, No:3-4, Haziran-Aralık, s.57-72.
  • CENTEL, Nur / ZAFER, Hamide. “Ceza Muhakemesi Hukuku”, İstanbul 2005.
  • ÇAVUŞOĞLU, Naz. “İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi ve Avrupa Topluluk Hukuku‟nda Temel Hak ve Hürriyetler Üzerine”, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi İnsan Hakları Merkezi Yayınları, Özel Dizi No.1, Ankara 1994.
  • ÇEÇEN, Anıl. “İnsan Hakları Rehberi”, Ankara 1999.
  • ÇELİK, Adem. “1982 Anayasası‟nda Adil Yargılanma Hakkı” (Yüksek Lisans Tezi), Ankara 2006.
  • ÇELİK, Edip. “Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinin Türk Hukukundaki Yeri ve Uygulaması”, İdare Hukuku ve İlimleri Dergisi, S.1-3, 1998.
  • ÇİFTÇİ, Erhan. “Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Işığı Altında Adil Yargılanma İlkesi ve İdari Yargı”, Danıştay Dergisi, Yıl:33 (2003), Sayı:106, s.77-97.
  • ÇİNE, Özcan. “Bağımsız ve Yansız Yargılanma Hakkı”, Türkiye‟de İnsan Hakları (Derleme Kitap), Türkiye ve Orta Doğu Amme İdaresi Enstitüsü - İnsan Hakları Araştırma ve Derleme Merkezi, Yayın No:18, Birinci Baskı, Ankara 2000.
  • ÇÖREZ, Özgür. “Adil Yargılanma Hakkı Çerçevesinde Askerî Yargı (Ceza) Siste-mi” (Yüksek Lisans Tezi), İzmir 2007.
  • DEMİRCİOĞLU, Yaşar. “Medeni Usul Hukukunda İnsan Hakları ve Adil Yargı-lanma Güvenceleri” (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara 2001.
  • DEVECİ, Hamza. “Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Adil Yargılanma Hakkı” (Yüksek Lisans Tezi), Bolu 2006.
  • DOĞRU, Osman. “İnsan Hakları Avrupa Mahkemesi İçtihatları”, Cilt: 1, T.C. Adalet Bakanlığı Eğitim Dairesi Başkanlığı Yayınları, Ankara 2003.
  • DOĞRU, Osman. “İnsan Hakları Avrupa Mahkemesi Kararlar Rehberi”, İstanbul Barosu Yayınları, İstanbul 1999.
  • DOĞRU, Osman. “İnsan Hakları Avrupa Mahkemesi Kararlarının İç Hukuklara Etkisi”, Anayasa Yargısı Dergisi, Yıl 2000, C. 17.
  • DÖNMEZER, Sulhi. “Ceza Muhakemesi Kanunu 1999 Tasarısının Temel İlkele-ri”, CMUK Sempozyumu, İstanbul 1999.
  • DÖNMEZER, Sulhi. “İzmir Barosu Yargı Reformu 2000 Sempozyumu”, İzmir 2000.
  • DUTERTRE, Gilles. “Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi İçtihatlarından Alıntılar”, Avrupa Konseyi Yayınları, 2005.
  • ERGİN, Berin. “İnsan Hakkı Olarak Doğru Yargılanma ve Bağımsız Yargı”, İs-tanbul Barosu Dergisi, C.73, S.4, Aralık 1999, s.903-925.
  • EROĞLU, Cem. “(…)ilgili makalesi”, Çağdaş Hukuk Dergisi, Aralık 1997.
  • ERŞEN, Serkan. “Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Türk Hukukunda Adil Yar-gılanma Hakkı” (Yüksek Lisans Tezi), Kırıkkale 2007.
  • GEMALMAZ, H. Burak. “Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinde Mülkiyet Hakkı”, 1. Basım, İstanbul 2009.
  • GÖÇER, Mahmut. “Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi‟ne Göre Kişi Özgürlüğü ve Güvenliği ve Türk Hukuku”, Türkiye‟de İnsan Hakları (Derleme Kitap), Türkiye ve Orta Doğu Amme İdaresi Enstitüsü - İnsan Hakları Araştırma ve Derleme Merkezi, Yayın No:18, Birinci Baskı, Ankara 2000.
  • GÖLCÜKLÜ, Feyyaz. “Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi‟nde Adil Yargılanma”, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi (İlhan ÖZTRAK‟a Armağan), Yıl:1994, Cilt: 49, No:1-2, Ocak-Haziran, Ankara 2004.
  • GÖLCÜKLÜ, Feyyaz. “Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi‟ne Göre Doğru Yargı-lama”, AİHS Uygulamasında Kişisel Haklar Semineri, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, İnsan Hakları Merkezi Yayınları, No:11, Ankara 1995.
  • GÖLCÜKLÜ, Feyyaz / GÖZÜBÜYÜK, A.ġeref. “Avrupa İnsan Hakları Sözleş-mesi ve Uygulaması - Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi İnceleme ve Yargılama Yöntemi”, Ankara 1996 / 2002 / 2003.
  • GÖZLER, Kemal. “Türk Anayasa Hukuku”, Bursa 2001.
  • GÖZLÜGÖL, Said Vakkas. “Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Hukukumuza Etkisi”, Ankara 1999.
  • GRABENWARTER, Christoph. “Yargılama Güvencesi- Adil Yargılama Hakkı (AİHS Md.6)”, Çeviren: Osman CAN, Adil Yargılanma Hakkı ve Ceza Hukuku - Prof. Dr. Nurullah KUNTER‟e Armağan, Ankara 2004.
  • HANSKI, Raija / SCHEININ Martin. “İnsan Hakları Komitesinin Emsal Kararları”, Çeviren: Defne ORHUN, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul 2005.
  • İNCEOĞLU, Sibel. “İnsan Hakları Avrupa Mahkemesi Kararlarında Adil Yargı-lanma Hakkı - Kamu ve Özel Hukuk Alanlarında Ortak Yargısal Hak ve İlkeler”, İstanbul 2002.
  • İNCEOĞLU, Sibel. “İnsan Hakları Avrupa Mahkemesi Kararlarında Adil Yargı-lanma Hakkı - Kamu ve Özel Hukuk Alanlarında Ortak Yargısal Hak ve İlkeler”, Gözden Geçirilmiş İkinci Bası, İstanbul 2005.
  • KAPANİ, Münci. “Kamu Hürriyetleri”, 6.Bası, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakül-tesi Yayınları, Ankara 1981.
  • KARAHANOĞLU, Özlem. “Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararlarında İdari Yargı”, İnsan Hakları Yıllığı, Cilt 23-24, Ayrı Bası, Yıl: 2002, s.31-63.
  • KARAKEHYA, Hakan. “Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinin 6. Maddesi (Adil Yargılanma Hakkı) Bağlamında Ceza Muhakemesinde Duruşma” (Doktora Tezi), Eskişehir 2007.
  • KARAKUŞ, Hakan. “Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararları ve Karşı Oyla-rında Türkiye”, İstanbul Barosu Yayınları, İstanbul 2001.
  • KAŞIKARA, M. Serhat. “Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi‟nin «MÜRSEL EREN - TÜRKİYE» Kararının (Başvuru Nu.: 60856/00) İncelemesi”, Konya 2008.
  • KAŞIKARA, M. Serhat. “Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Çerçevesinde Adil Yargılanma Hakkı ve Türkiye”, Birinci Baskı, Ankara 2009.
  • KOPARAN, M. ReĢat. “Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Işığında Adil Yargılan-ma Hakkı”, Adalet Bakanlığı - Adalet Dergisi, Yıl: 1993, Sayı 12, Temmuz, s.163-187.
  • KORKUSUZ, Refik. “Uluslararası Belgelerde ve Türk Anayasasında Temel Hak ve Özgürlükler”, İstanbul 1998.
  • KUNTER, Nurullah / YENĠSEY, Feridun / NUHOĞLU, AyĢe. “Muhakeme Hukuku Dalı Olarak Ceza Muhakemesi Hukuku”, 14.bası, İstanbul 2006.
  • LADEWIG, Hans-Mayer. “Adil Yargılanma Hakkı - I”, Çeviren: Özlem YENERER ÇAKMUT, Adil Yargılanma Hakkı ve Ceza Hukuku - Karşılaştırmalı Güncel Ceza Hukuku Serisi 3, Prof. Dr. Nurullah KUNTER‟e Armağan, Ankara 2004.
  • LEIGH, Leonard H.. “Adil Yargılanma Hakkı ve Avrupa İnsan Hakları Anlaşma-sı”, Çeviren: Selman DURSUN, Adil Yargılanma Hakkı ve Ceza Hukuku - Karşı-laştırmalı Güncel Ceza Hukuku Serisi 3, Prof. Dr. Nurullah KUNTER‟e Armağan, Ankara 2004.
  • MADRA, Ömer. “Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Bireysel Başvuru Hakkı”, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları-458, Ankara 1981.
  • MOLE, Nuala / HARBY, Catharina. “Adil Yargılanma Hakkı - Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi‟nin 6. Maddesi‟nin Uygulanmasına İlişkin Kılavuz”, Birinci Baskı, Avrupa Konseyi - İnsan Hakları Kitapçıkları, No.3, Almanya 2001.
  • OĞUZ, Hüseyin. “İdari Yargı Yönünden Adil Yargılanma Hakkı Esasları” (Yüksek Lisans Tezi), Sakarya 2006.
  • ÖZDEK, Yasemin. “AİHS Sistemi - AİHM Kararlarında Türkiye”, TODAİE Ya-yınları, Ankara 2004.
  • ÖZMEN, Necmeddin. “Adil Yargılanma İlkesinin Gelişim Süreci ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Çerçevesinde Adil Yargılanma Hakkı” (Yüksek Lisans Tezi), Ankara 2007.
  • ÖZTÜRK, Bahri / ERDEM, Mustafa Ruhan. “Uygulamalı Ceza Muhakemesi Hukuku”, Yenilenmiş 11.baskı, Ankara 2007.
  • PAZARCI, Hüseyin. “Uluslararası Hukuk Dersleri”, 1. Kitap, 2. Bası, Ankara 1989.
  • REID, Karen. “Adil Bir Yargılamanın Günceleri”, Çeviren: Bahar ÖCAL DÜZGÖREN, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Rehberi - Üçüncü Kitap, İstanbul 2000.
  • SCHROEDER, Friedrich-Christian / YENĠSEY, Feridun / PEUKERT, Wolfgang. “Ceza Muhakemesinde Fair Trial İlkesi”, İstanbul Barosu Yayınları, İstanbul 1999.
  • SOYDAN, Billur Yatlı. “İnsan Hakları Açısından Vergi Yükümlüsünün Adil Yargı-lanma Hakkı”, Vergi Sorunları Dergisi, S.143, Ağustos 2000.
  • TANÖR, Bülent. “Türkiye‟nin İnsan Hakları Sorunu”, İstanbul 1994.
  • TOKLU, Erdinç. “Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Çerçevesinde Adil Yargılanma Hakkı”, (Yüksek Lisans Tezi), Kocaeli 2001.
  • TUNÇ, Hasan. “Milletlerarası Sözleşmelerin Türk İç Hukukuna Etkisi ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin Türkiye İle İlgili Örnek Karar İncelemesi”, Anayasa Yargısı Dergisi, Yıl 2000, C. 17.
  • TÜRK, Hikmet Sami. “Türkiye‟de İnsan Hakları Konferansı (7-9 Aralık 1998), Açılış Konuşması”, Türkiye‟de İnsan Hakları (Derleme Kitap), Türkiye ve Orta Doğu Amme İdaresi Enstitüsü - İnsan Hakları Araştırma ve Derleme Merkezi, Ya-yın No:18, Birinci Baskı, Ankara 2000.
  • TÜRK, Hikmet Sami. “Türkiye‟de ve Dünyada İnsan Hakları”, İkinci baskı, An-kara 1999.
  • TÜRMEN, Rıza. “Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinin İç Hukukumuza Etkileri”, Anayasa Mahkemesi‟nin 38. Kuruluş Yıldönümü Dolayısıyla Düzenlenen Panel. Makaleye erişim adresi: www.anayasa.gov.tr/files/pdf/anayasa_yargisi/anayargi/ turmen.pdf (30.12.2010).
  • TÜSİAD. “«Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Adil Yargılanma İlkesi Işığında Hukuk Devleti ve Yargı Reformu: Anayasa Hukuku, İdare Hukuku ve Ceza Hukuku Açısından» Başlıklı Raporu” , İstanbul 2003.
  • ULUSLARARASI AF ÖRGÜTÜ. “Adil Yargılanma Hakkı”, çev.: Fadıl Ahmet Tamer / Erol Kaplan, 1.baskı, İstanbul 2000.
  • ÜNAL, şeref. “Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi - İnsan Haklarının Uluslararası İlkeleri”, TBMM Kültür - Sanat ve Yayın Kurulu Yayınları No.89, Ankara 2001.
  • ÜNAL, şeref. “AİHS ve AİHK ve Divan Kararları Işığı Altında Sözleşme Hükümle-rinin Açıklanması ve Yorumu”, Ankara 1995.
  • VERSAN, Rauf. “Adil Yargılama Üzerine”, İstanbul Barosu Dergisi, Yıl:1990/1-2-3, İstanbul 1990.
  • ZABUNOĞLU, Yahya. “Adil Yargılanma Hakkı ve Adil Yargılama Yapma Göre-vi”, Yeni Türkiye Dergisi - İnsan Hakları Özel Sayısı II (Temmuz-Ağustos 1998), S.22.
  • ZABUNOĞLU, Yahya. “Adil Yargılanma Hakkı ve İdarî Yargı”, İzmir Barosu Yargı Reformu 2000 Sempozyumu, İzmir 2000.
  • www.echr.coe.int/echr/
  • http://cmiskp.echr.coe.int/tkp197/search.asp?skin=hudoc- en
  • http://ihami.anadolu.edu.tr/
  • www.danistay.gov.tr/kerisim/container.jsp
  • www.yargitay.gov.tr/aihm/select.php