AİHM İÇTİHATLARI IŞIĞINDA TERCÜMANDAN YARARLANMA HAKKI

Türk ceza muhakemesi hukukunda, tercümandan yararlanma hakkı muhakemenin işleyişi ve maddi gerçeğe ulaşma amacı açısından önemli bir konudur. Çünkü sanığın kendini ifade edebilmesi ve savunması açısından, kendisine isnat edilen suçlamaları ve yargılamada yer alan bilgi ve belgeleri yeterince anlayabilmesi ve kavrayabilmesi gerekmektedir. Mahkemede kullanılan dili anlayamayan veya konuşamayan sanığın ise bu noktada tercüman yardımına ihtiyaç duyduğu şüphesizdir. Bu doğrultuda, mahkemede kullanılan dili anlayamayan sanığın kendini savunabilmesi açısından son derece önemli olan bu hakkın, kapsamının ve sınırlarının belirlenmesi ceza muhakemesinin işleyişi açısından büyük bir ihtiyaçtır. Çalışmanın temel amacı tercümandan yararlanma hakkının kapsamının ve sınırlarının belirlenmesi ile bu hakkın kullanımı çerçevesinde uygulamada ortaya çıkabilecek sorunlara çözüm önerisi sunmaktır. Bu doğrultuda, öncelikle bu hak kapsamındaki temel kavramlar doktrin, mahkeme içtihatları ve ulusal-uluslararası düzenlemeler ışığında ele alınmıştır. Ardından tercümandan yargılanma kapsamındaki yeri ve diğer haklar ile olan ilişkisine değinilmiştir. 6411 sayılı Kanunla yapılan değişiklik ile Türk hukukuna giren, ancak kamuoyunda “Anadilde Savunma Hakkı” olarak adlandırılan soruna uygulamada ve doktrinde yer alan görüşler çerçevesinde bir yaklaşımla ışık tutulmaya çalışılmıştır. Çalışmanın da temel konusu olması hasebiyle hakkın içeriği ve çerçevesi değerlendirme konusu yapılmıştır. Ayrıca, hakkın kullanılmasının karşılıksız olması ele alınmış olup, son olarak bu hakkın sağlanması hususunda devletin yükümlülüklerinin kapsamı değerlendirilmiştir

Anahtar Kelimeler:

Tercümandan Yararlanma Hakkı, Anadilde Savunma, Adil Yargılanma, Savunma Hakkı, Ücretsiz Tercüman Yardımı

The Right To Use The Interpreter In The Light 0f ECHR Decisions

The right to use the interpreter is an important tool for the functioning of the judge and to discover facts of the case in the Turkish Criminal Procedure. Because, to express and defend himself, defendant must be able to sufficiently understand and comprehend the information and documents involved in the accusations and judgments attributed to him. The accused that cannot understand or speak the language used in court needs assistance of an interpreter at this point. In this respect, it is a great necessity to determine the scope and limits of this right which is very important for the defendant which cannot understand the language used in the court, in terms of the functioning of the criminal proceedings. The main objective of the work is to propose a solution to the problems that may arise in practice and limits of the right to use translator. In this respect, the basic concepts of this right were examined in the light of doctrine, court precedents and national-international regulations. Secondly the position of the right of interpretation within the scope of a fair trial and its relation to other rights were inspected. This work aims to clarify the issue widely known as the “Right to Defense of the Mother Tongue” introduced by Act no.6411 to the Turkish Law by the help of the doctrine and the application of the articles up to this point. Since the article focuses on the right, its scope and subject is also explained. In addition, free of charge use of the right and the obligations of the state has been examined.

Keywords:

Right of Interpereter, Defense of the Mother Tongue, Fair Trial, Right of Defense, Free Interpreter Assistance.,

PDF

___

Ambos, Kai, (Çev. Yener Ünver), “Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi ve Yargılama Hakları” in: İçel, Kayıhan, (Proje Yöneticisi), Adil Yargılanma Hakkı ve Ceza Hukuku, Nurullah KUNTER’e Armağan, Seçkin Yayınevi, Ankara 2004, s. 15-64.
Centel, Nur/Zafer, Hamide, Ceza Muhakemesi Hukuku, Beta Yayınevi, 13. Baskı, İstanbul 2016.
Çelik, Adem, Adil Yargılanma Hakkı (Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Türk Hukuku), Adalet Yayınevi, Ankara 2007.
Çolaker, Mustafa, Temel Hak ve Özgürlüklere İlişkin Uluslararası Antlaşmaların İç Hukukta Doğrudan Uygulanması, Adalet Yayınevi, Ankara 2010.
Doğru, Osman, İnsan Hakları Avrupa Mahkemesi İçtihatları, Cilt: I, Legal Yayıncılık, İstanbul 2004.
Doğru, Osman, İnsan Hakları Avrupa Mahkemesi İçtihatları, Cilt: III, Legal Yayıncılık, İstanbul 2008.
Doğru, Osman/Nalbant Atilla, İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi-Açıklaması ve Önemli Kararlar, 1. Cilt, Legal Yayınevi, 2. Baskı, İstanbul 2013.
Donay, Süheyl, İnsan Hakları Açısından Sanığın Hakları ve Türk Hukuku, Fakülteler Matbaası, İstanbul 1982.
Er, Deniz Erol, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Işığında Hukukumuzda Sanık Hakları, Yetkin Yayınları, Ankara 2002.
Erman, R. Barış, “Ceza Muhakemesinde Şüpheli veya Sanığın Çevirmenden Ücretsiz Yararlanma Hakkı ve Anadilde Savunma İmkanı”, Feridun Yenisey’e Armağan, I. Cilt, Beta Yayınevi, s. 1227-1279.
Evik, Vesile Sonay, “Ceza ve Ceza Yargılaması Hukuku Bağlamında Adil Yargılanma Hakkı”, in: İçel, Kayıhan, (Proje Yöneticisi), Adil Yargılanma Hakkı ve Ceza Hukuku, Nurullah KUNTER’e Armağan, Seçkin Yayınevi, Ankara 2004, s. 283-308.
Grabenwarter, Christoph, (Çev. Osman Can), “Yargılama Güvenceleri- Adil Yargılama Hakkı”, in: İçel, Kayıhan, (Proje Yöneticisi), Adil Yargılanma Hakkı ve Ceza Hukuku, Nurullah KUNTER’e Armağan, Seçkin Yayınevi, Ankara 2004, s. 181-244.
Gözlügöl, Said Vakkas, Avrupa İnsan Hakları Hukuku, Turhan Kitabevi, Ankara 2014.
Gözübüyük, Şeref/Gölcüklü, Feyyaz, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Uygulaması, Turhan Kitabevi, 9. Bası, Ankara 2011.
İnceoğlu, Sibel, İnsan Hakları Avrupa Mahkemesi Kararlarında Adil Yargılanma Hakkı, Beta Yayınevi, İstanbul 2002.
Kalabalık, Halil, İnsan Hakları Hukuku, Seçkin Yayınevi, 3. Baskı, Ankara 2013.
Karakaya, Naim/ Özhabeş, Hande, Yargı Paketleri: Hak ve Özgürlükler Açısından Bir Değerlendirme, TESEV Yayınları, İstanbul 2013.
Kılıç, Ali Şahin, Tercümandan Yararlanma Hakkı Çerçevesinde Sanığın Seçtiği Dilde Savunma Yapması Üzerine Bir Değerlendirme, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Sayı: 65/4, Yıl:2016, s. 2101-2131.
Kibar, Recep, Türk Hukukunda Sanık Hakları, Yetkin Yayınları, Ankara 1997.
Ladewig, Hans-Meyer, (Çev. Hakan Hakeri), “Adil Yargılanma Hakkı-II”, in: İçel, Kayıhan, (Proje Yöneticisi), Adil Yargılanma Hakkı ve Ceza Hukuku, Nurullah KUNTER’e Armağan, Seçkin Yayınevi, Ankara 2004, s. 87-98.
Öncü, Mehmet, “AİHS’nin 6/3 e) Hükmü Anlamında Tercüman Yardımından Yararlanma Hakkı”, Hakan PEKCANITEZ’e Armağan, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C: 16, Özel Sayı 2014, s. 4457-4495.
Öztürk, Bahri, (Editör), Nazari ve Uygulamalı Ceza Muhakemesi Hukuku, Seçkin Yayınevi, 10. Baskı, Ankara 2016.
Öztürk, Bahri/Erdem, Mustafa Ruhan, Uygulamalı Ceza Muhakemesi Hukuku, Seçkin Yayınevi, 11. Baskı, Ankara 2007.
Pekcanıtez, Hakan, “Medeni Yargıda Adil Yargılama”, İzmir Barosu Dergisi, Nisan 1997, Sayı:2, s. 35-55.
Reid, Karen, (Çeviren: Bahar Öcal Düzgören), Uygulayıcılar İçin Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Rehberi-Adil Bir Yargılamanın Güvenceleri, Üçüncü Kitap, Scala Yayıncılık, İstanbul 2000.
Sur, Melda, Uluslararası Hukukun Esasları, Beta Yayınevi, İstanbul 2010.
Tezcan, Durmuş, “Tercümandan Yararlanma Hakkı”, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, Yıl:1997, Cilt: 52, Sayı: 1, s.693-700.
Tezcan, Durmuş/ Erdem, Mustafa Ruhan/Sancakdar, Oğuz/Önok, Rifat Murat, İnsan Hakları El Kitabı, Seçkin Yayınevi, 6. Baskı, Ankara 2016.
Turhan, Faruk, Ceza Muhakemesi Hukuku, Asil Yayınları, Ankara 2006.
Turhan, Oğuz, “Anadilde Savunma” Tartışması Çerçevesinde Tercümandan Yararlanma Hakkı ve Mahkemelerde Kullanılan Dil, TASAV.
Yenisey, Feridun/Nuhoğlu, Ayşe, Ceza Muhakemesi Hukuku, Seçkin Yayınevi, 4. Baskı, Ankara 2016.
Yenisey, Feridun/Nuhoğlu, Ayşe, Ceza Muhakemesi Hukuku Ders Kitabı, Bahçeşehir Üniversitesi Yayınları, İstanbul 2014.
Yurtcan, Erdener, CMK Şerhi, Adalet Yayınevi, 8. Baskı, Ankara 2017.
https://www.tbmm.gov.tr/develop/owa/tasari_teklif_gd.onerge_ bilgileri?kanunlar_sira_no=113445
http://www.anayasa.gov.tr/icsayfalar/kararlar/kbb.html
http://emsal.yargitay.gov.tr/BilgiBankasiIstemciWeb/
http://ua.mfa.gov.tr/
h t t p : / / h u d o c . e c h r. c o e . i n t / t u r # { “d o c u m e n t c o l l e c t i o n i d 2 ” : [ “GRANDCHAMBER”,”CHAMBER”]}
http://www.kazanci.com/kho2/ibb/giris.htm
http://mevzuat.basbakanlik.gov.tr/
http://www.sinerjias.com.tr/index.php?pg=programlar&p=1