YÖRÜK KÜLTÜRÜNÜ TANITMAK: DERNEKLEŞME FAALİYETLERİ VE YÖRÜK ŞENLİKLERİ

Bilinen en eski Yörük şenliği ‘Ertuğrul Gazi’yi Anma ve Söğüt Şenlikleri’dir. Günümüze kadar varlığını sürdüren ve her yıl Eylül ayında düzenlenen şenliğe, yerel halkın yanı sıra, Türkiye'nin çeşitli illerinden gelen Yörükler ve Yörük-Türkmen derneklerinin temsilcileri katılmaktadır. Konar-göçer geleneği sürdürmeye çalışan Sarıkeçili Yörükleri dışında, Yörüklerin tamamına yakını yerleşik yaşama geçmiştir. Bununla birlikte her yıl artış gösteren dernek sayısı, Türkiye genelinde yaklaşık 300 Yörük-Türkmen derneğine ulaşmıştır. Bu derneklerin de birçoğu sosyal-kültürel bir etkinlik olarak şenlik düzenlemektedir. Yörük-Türkmen derneklerinin kuruluş nedenleri ve düzenledikleri şölenlere ilişkin akademik yayın azlığı nedeniyle genel bir değerlendirme yapmak zordur. Bu makalede, Yörük şenliklerinde hatırlanmak istenen göçer kültür ve bu kültürün genç nesillere aktarılma biçimi ele alınacaktır. Makalede yer alan bilgiler, konar-göçer Sarıkeçili Yörükleri arasında yapılan bir yıllık antropolojik alan araştırmasına, araştırma sırasında ve sonrasında iştirak edilen şenliklere ve görüşülen kişilerin aktardığı bilgilere dayanmaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Yörük-Türkmen şenliği/şöleni, konar-göçerlik, göçer kültür, şenlik/şölen, gelenek

PRESENTING NOMADIC CULTURE, ASSOCIATION ACTIVITIES AND YORUK FESTIVALS

The “Commemorating Ertugrul Ghazi and Sögüt” festival is considered to be the oldest known Yoruk festival. This festival is held every year in September and hosts not only the local community but also yoruks coming from all across Turkey as well as representatives of various yoruk-turkmen communities. Almost every Yoruk community in Turkey has settled, apart from the Sarikecili Yoruk, who maintain the nomadic lifestyle. Throughout the years, the number of associations attending Yoruk festivals has risen significantly. There are currently around 300 Yoruk-Turkmen associations within Turkey, and many festivals within their social-cultural activities. However, to some degree the lack of studies conducted on the reason Yoruk associations were founded and what sort of festivals are held obstructs a comprehensive analysis. This article touches generally on the role that Yoruk festivals plays in remembering the nomadic culture as well as how the culture passed to newer generations. The article is based on the information collected during my year-long anthropological fieldwork among Sarikecili Yoruks, on the festival attended during and after the fieldwork, and on interviews by other attendees.

Keywords:

pastoral-nomadism nomadic culture, tradition, Yoruk-Turkmen festival, fest-festival, tradition,

PDF

___

RFIELD, Thomas J., 1993, The Nomadic Alternative, New Jersey: Englewood Cliffs. CONNERTON, Paul, 1999, Toplumlar Nasıl Anımsar, Çev. Alaeddin ŞENOL, İstanbul: Ayrıntı Yayınları. ÇETİNTÜRK, S., 1943, “Osmanlı İmparatorluğunda Yörük Sınıfı ve Hukuki Statüleri”, AÜDTCF Dergisi, 2 (1), s. 107-116. ERÖZ, Mehmet, 1991, Yörükler, İstanbul: TDAV Yayınları, ESİN, Emel, 1978, İslamiyetten Önceki Türk Kültür Tarihi ve İslama Giriş, (Türk Kültürü El Kitabı II. Cilt Ayrı Basım), İstanbul: İstanbul Edebiyat Fakültesi Matbaası. GLASSIE, Henry, 1995, “Tradition”, The Journal of American Folklore, 108 (430), s. 395-412. GÖKBİLGİN, M. Tayyib, 2008, Rumeli’de Yürükler, Tatarlar ve Evlad-ı Fatihan, İstanbul: İşaret Yayınları. HALAÇOĞLU, Yusuf, 1988, XVIII. Yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu’nun İskan Siyaseti ve Aşiretlerin Yerleştirilmesi, Ankara: TTK Basımevi. HALMAN, Talat, 2005, “Kaç/Göç: Göçebe Kültürü ve Türk Kültürü”, Türk(iye) Kültürleri, Derl. Gönül PULTAR, Tahire ERMAN, Ankara: Tetragon İletişim Hizmetleri A.Ş. KAFESOĞLU, İbrahim, 1977, Türk Milli Kültürü, 46, Ankara: Türk Kültürü Araştırma Enstitüsü Yayınları. KHAZANOV, Anatoly M., 1984, Nomads and The Outside World, Çev. Julia CROOKENDEN, USA: The University of Wisconsin Press. KURTOĞLU Ayça, 2005, “Mekansal Bir Olgu Olarak Hemşehrilik ve Bir Hemşehrilik Mekanı Olarak Dernekler”, European Journal of Turkish Studies, 2. erişim: http://ejts.revues.org/375. KUTLU, Muhtar, İskender YILDIRIM, 2010, “Göç, Nostalji ve Festival”, Halk Kültüründe Göç Uluslararası Sempozyumu, 28-30 Mayıs 2010, Balıkesir, erişim: www.motifakademi.com/components/publications. LINDNER, Rudi Paul, 1982, “What was a NomadicTribe?”, Comparative Studies in Society and History, 24 (4), s. 689-711. ----------- 2000, Ortaçağ Anadolu’sunda Göçebeler ve Osmanlılar, Çev. Müfit GÜNAY, Ankara: İmge Kitapevi. ----------- 2008, Osmanlı Tarih Öncesi, Çev. Ayda AREL, İstanbul: Kitap Yayınevi. NORA, Pierre, 2006, Hafıza Mekanları, Çev. Mehmet Emin ÖZCAN, Ankara: Dost Yayınları. ORHONLU, Cengiz, 1987, Osmanlı İmparatorluğunda Aşiretlerin İskanı, İstanbul: Eren Yayınevi. ÖRNEK, Sedat Veyis, 1977, Türk Halkbilimi, Ankara: İş Bankası Yayınları. SARI, Cemali, 2013, “Batı Toroslar’da Yaylaların Fonksiyonel Değişim Süreci ve Yayla Şenlikleri”, Marmara Coğrafya Dergisi, S. 27, s. 242-261. 255 PARLATIR, İsmail vd., 1998, Türkçe Sözlük, c. 2, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi. SÖNMEZ, Yücel, 2010, “Avatarların Zirvesi”, Radikal Hayat, 24 Kasım 2010, s. 12- 14. STOELTJE, Beverly J., 1992, “Festival”, Folklore, Cultural Performances and Popular Entertainments, Ed. Richard BAUMAN, New York: Oxford University Press, s. 261-271. ŞAHİN, İlhan, 1982, “Osmanlı İmparatorluğu Konar - Göçer Aşiretlerin Hukuki Nizamları”, Türk Kültürü, XX (227), s. 285-294. ______, 2000, “Göçebeler”, Yeni Türkiye 701 Osmanlı Özel Sayı II, c. 6, S. 32, Ankara, s. 379-387. ______, 2006, “Review of the Recent Studies on the Nomads (Yörüks) in the Ottoman Empire”, Osmanlı Döneminde Konar Göçerler, İstanbul: Eren Yayıncılık. ŞAHİN, İlhan, Hikari EGAWA, 2007, Bir Yörük Grubu ve Hayat Tarzı Yağcı Bedir Yörükleri, İstanbul: Eren Yayıncılık. TUZTAŞ-HORZUMLU, Ayşe Hilal, 2014, Konup Göçmek, Yerleşmek ve Yaşamak: Sarıkeçili’lerde Mekan ve Anlatı, Yeditepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi, İstanbul. TÜRKAY, Cevdet, 1979, Osmanlı İmparatorluğunda Aşiret, Oymak ve Cemaatler, Tercüman Kaynak Eserler Serisi, İstanbul: Garanti Matbaası. www.facebook.com/ Pervin Çoban Savran 2010. www.facebook.com/turkcenindirilishareketi/posts/1773704852645640:0 https://tr.boell.org/tr/2014/06/16/goecerlik-ve-geleneksel-gida-yoentemleri https://www.yorturkvakfi.com/yoruk-turkmen-vakfinin-amaci.html http://bhim.akdeniz.edu.tr/yoruk-kulturu-uygulama-ve-arastirma-merkezi-kuruldu/