NAMIK KEMAL’İN ESERLERİNDE RUSYA VE RUSLAR

Namık Kemal, vatan, millet ve hürriyet kavramları etrafında efkâr-ı umumiyye oluşturan bir Tanzimat aydınıdır. Hayatı ve eserleriyle uyandırdığı alaka ve tesir, yaşadığı muhit ve zamanla sınırlı kalmaz; kendisinden sonra gelen pek çok şair, yazar, gazeteci, mütefekkir, bürokrat, asker, ve devlet adamı üzerinde kalıcı tesirler bırakır. Namık Kemal, 19. Yüzyıldan itibaren Türk edebiyatında ve cemiyetinde eserleri vasıtasıyla Rus/Moskof tipinin teşekkülünde büyük payı olan bir imajmakerdir. Onun söylemleri 20. Yüzyılda bilhassa Soğuk Savaş döneminde sosyalist camia hariç liberal, milliyetçi ve muhafazakar kesimlerin temel argümanı olur. Süleyman Nazif, Necip Fazıl, Enis Behiç Koryürek, Cemal Oğuz Öcal, Peyami Safa, Fethi Tevetoğlu, Nihal Atsız, Samiha Ayverdi ve Hasan Nail Canat gibi pek çok şair ve yazar ondan etkilenmiştir. Namık Kemal’in eserlerinde Rusya, 19. Yüzyılda Osmanlı Devleti, Kafkasya, Orta Asya ve Balkanlarda emperyalist politikalar izleyen büyük bir güç olarak görülür. 19. yy Türk efkar-ı umumiyyesinde Rusya, topraklarını kaybeden ve dağılma sath-ı mailine giren Devlet-i Aliyye’de yaşanan her türlü acının, ıstırabın, isyanın, tehcirin, tefrikanın, zulmün, kargaşanın, siyasî ve ekonomik istirarsızlığın en birinci âmili olarak görülür. Namık Kemal’in Rusya’ya ve Ruslara bakışında 19. Yüzyılda meydana gelen Osmanlı-Rus savaşlarının, Panslavizm hareketlerinin, Balkanlar, Kafkasya ve Orta Asya’daki Rus yayılmacılığının, kendi hayat tecrübesinin ve takip ettiği yerli/yabancı basının büyük tesiri vardır. Namık Kemal, gazete yazılarında ve makalelerinde Rusya’yla ilgili daha objektif bir bakış açısına sahipken mektuplarında ve edebî eserlerinde his ve heyecanlarının tesirinde subjektif bir duruş sergiler.

Anahtar Kelimeler:

Türk Edebiyatı, Namık Kemal, Rusya, 19. Yüzyıl

-

Namik Kemal is an intellectual of Tanzimat who formed public opinion around the concept of “homeland”, “nation” and “freedom”. The influence he aroused with his life and works didn’t remained limited with his environment and his age. He left permanent effects on many poets, writers, journalists, thinker, bureaucrats, soldiers and statesman who came after him. Namik Kemal is an image-maker who had a great role in the formation of Russian/Moscovy type in Turkish literature and society since 19th century. His discourses became the main argument of liberal, nationalist and conservative groups except socialist community in 20th century particularly during the Cold War. Russia is viewed as a great power following imperialist policies in the territory of the Ottoman State, Caucasus, Central Asia and Balkans in Namik Kemal’s works. Russia firstly seems to be in charge of all kinds of pain, suffering, revolt, emigration, separatism, cruelty, chaos, political and economic instability in the Ottoman State which lost its lands and started to dissolve in 19thcentury. There is a great influence of Ottoman-Russian wars which occurred in the th century, Pan-Slavist movements, Russian expansionism in Balkans, Caucasus and Central Asia, self-experience and local/international press on in his view of Russia and Russians. While Namik Kemal has an objective perspective about Russia in his articles and columns, he has a subjective perspective under the thumb of his feelings and excitements in his letters and literary works

Keywords:

-,

PDF

___

.., “128 Numaralı Nüshamızda Münderic Kedi Mersiyesine Erbâb-ı Kalemden Bir Zâtın Naziresidir”, Diyojen, No.133, 16 Ağustos 1288, s.2-3.
.., “Kedi ile Fare Beyninde Bir Muhâvere”, Diyojen, No.136, 29 Ağustos 1288, s.1-2.
.., “Meraklı Bir Beyin Sevgili Pamuk Kedisi Bir Cenkte Farelerin Vücuduna Açtığı Yaralardan Gözden Nihân Olması Üzerine Söylediği Mersiye-i Mütehassirânedir”, Diyojen, No.128, 2 Ağustos 1288, s.2-3.
.., “Şimale Nîm-Nigâh”, Hadika, No.26, 18 Kanunuevvel 1289, s.1.
.., Doğumunun 170. Yılında Namık Kemal Sempozyumu 20-22 Aralık 2010 Tekirdağ, C.1-2, 1212 s.
…, “Havâdis-i Dâhiliyye: Pây-i Taht”, Tasvir-i Efkâr, No.44, 15 Teşrinisani 1278, s.1-2
…, “Vefâ-yıAhd”, İbret, No.7, 10 Haziran 1288, s.1-2.
Ahmed Nafiz, Silistre Muhasarası, Teodor Kasap Matbaası, 1290, 86 s.
AKÜN, Ömer Faruk, Namık Kemal’in Mektupları, İÜEF Yay., İstanbul 1972, 544 s.
B. M., “Asya’nın Hali”, İbret, No.53, 2 Teşrinisani 1288, s.1.
B.M., “Askerlik”, İbret, No:35, 9 Teşrinievvel 1288, s.1-2.
B.M., “Durup Dururken Zuhur Etmiş Bir Merak”, İbret, No.70, 30 Teşrinisani 1288, s.1.
B.M., “Prusya Politikası”, İbret, No.42, 18 Teşrinievvel 1288, s.2.
B.M., “Prusya Politikası”, İbret, No.43, 19 Teşrinievvel 1288, s.1.
B.M., “Şark Meselesi”, İbret, No.24, 23 Eylül 1288, s.1-2.
B.M., “Şark Meselesi”, İbret, No.28, 28 Eylül 1288, s.1-2.
B.M., “Şark Meselesi”, İbret, No. 31, 3 Teşrinievvel 1288, s.1-2.
B.M., “Şimdiki Politika”, İbret, No.75, 7 Kânunuevvel 1288, s.1-2.
B.M., “Yeni Asrımız Politikası Tarihinin Bir Ufacık Fihristi”, İbret, No.74, 6 Kânunuevvel 1288, s.1-2.
B.M., “YineMiSırbistan”, İbret, No.52, 1 Teşrinisani 1288, s.1.
ÇELİK, Hüseyin, Ali Suavi ve Dönemi, İletişim Yay., İstanbul, Kasım 1994, 784 s.
ÇIKLA, Selçuk, Namık Kemal’in II. Abdülhamit Aleyhinde Yazdığı Pek Bilinmeyen Bir Kasidesi, Doğumunun 170. Yılında Namık Kemal Sempozyumu 20-22 Aralık 2010 Tekirdağ, C.1, s.297-306
DİZDAROĞLU, Hikmet, Namık Kemal, Varlık Yay., 1982, 136 s.
ERKAN, Sacit, Namık Kemal’in Yazılarında Geçen Şarklı Garplı Fikir, Sanat, İlim ve Edebiyat Şahsiyetleri ve Eserleri, İÜEF Türkoloji Bölümü, (Mezuniyet Tezi), İstanbul 1964-65, 179 s.
GÖÇGÜN, Önder, Namık Kemal’in Şairliği ve Bütün Şiirleri, Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yay., Ankara 1999, 458 s.
GÜNDOĞDU, Seriyye, “Namık Kemal’in Azerbaycan Edebiyatına Tesiri”, Doğumunun 170. YılındaNamık Kemal Sempozyumu 20-22 Aralık 2010, Namık Kemal Üniversitesi, C.1, s.543-548.
İNAN, Abdülkadir, Rusya Matbuatında Namık Kemal ve Eserleri, Namık Kemal Hakkında, Vakit Matbaası, Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi, İstanbul 1942, s.297-302
KAPLAN, Mehmet, Namık Kemal Hayatı ve Eserleri, İÜEF Yay.,(Doktora Tezi), İstanbul 1948, 240 s.
Kemal, “Tiyatro”, İbret, No.127, 19 Mart 1289, s.1-2.
Kemal, “Vatan”, İbret, No.121, 10 Mart 1289, s.1-2.
Kemal, Vatan yahut Silistre, Def’a-i Sâbi’, 1307, 155 s.
Kemalettin Şükrü, Namık Kemal Hayatı ve Eserleri, Kanaat Kütüphanesi, 1931, 160 s.
KIRZIOĞLU, M. Fahrettin, Kars Tarihi, Işıl Matbaası, İstanbul 1953, C.1, 608 s.
KUNTAY, Midhat Cemal, Sarıklı İhtilalci Ali Suavi, Ahmet Halit Kitabevi, İstanbul 1946, 191 s.
KUNTAY, Mithat Cemal, Namık Kemal Devrinin İnsanları ve Olayları Arasında-I, Maarif Matbaası, İstanbul 1944, 605 s.
KUNTAY, Mithat Cemal, Namık Kemal Devrinin İnsanları ve Olayları Arasında-II, Maarif Basımevi, İstanbul 1956, 828 s.
Müderris Ali Ekrem, Namık Kemal, Devlet Matbaası, İstanbul 1930, 80 s.
Namık Kemal, Âkif Bey, (haz.) Mustafa Nihat Özön, Remzi Kitabevi, İstanbul 1961, 112 s.
Namık Kemal, Cezmi, Matbaa-i Amire, İstanbul 1335, 496 s.
Namık Kemal, Makalat-ı Edebiyye ve Siyasiyye, Selanik Matbaası, İstanbul 1327, 424 s.
ÖZGÜL, Metin Kayahan (Haz.), Ali Ekrem Bolayır’ın Hatıraları, Kültür Bakanlığı Yay., Ankara 1991, 509 s.
ÖZÖN, Mustafa Nihat, Namık Kemal ve İbret Gazetesi, YKY, İstanbul, Ağustos 1997, 289 s.
Sadettin Nüzhet, Namık Kemal Hayatı ve Şiirleri, Yeni Şark Kitaphanesi, İstanbul 1933, 251 s.
SUNGU, İhsan, Namık Kemal, Maarif Matbaası, İstanbul 1941, 29 s.
Süleyman Nazif, Namık Kemal, İkdam Matbaası, Dersaadet 1340-1922, 52 s.
TANPINAR, Ahmet Hamdi, 19uncu Asır Türk Edebiyatı Tarihi, Çağlayan Kitabevi, İstanbul 2001, 639 s.
TANSEL, Fevziye Abdullah (Haz.), Namık Kemal’in Husûsî Mektupları-I (İstanbul, Avrupa ve Magosa Mektupları), TTK Yay., Ankara 1967, C.I, 518 s.
TANSEL, Fevziye Abdullah (Haz.), Namık Kemal’in Husûsî Mektupları-II (İstanbul ve Midilli Mektupları-I), TTK Yay., Ankara 1969, C.II, 532 s.
TANSEL, Fevziye Abdullah (Haz.), Namık Kemal’in Husûsî Mektupları-III (Midilli Mektupları-II) TTK Yay., Ankara 1973, C.III, 526 s.
TANSEL, Fevziye Abdullah (Haz.), Namık Kemal’in Husûsî Mektupları- IV(Rodos ve Sakız Mektupları) TTK Yay., Ankara 1986, C.IV, 758 s.
TANSEL, Fevziye Abdullah, “Memleketimizde 1908’den Önce Rusların Gizli Çalışmaları ve Namık Kemal’in Komünizm, Sosyalizm Hakkında Düşünceleri”, Türk Kültürü, C.7, S:75, Ocak 1969, s.193- 199
UÇMAN, Abdullah (Haz.), Edebiyat Dersleri Ahmet Hamdi Tanpınar, Dergâh Yay., İstanbul 2013, 320 s.
http://en.wikipedia.org/wiki/Valentine_Baker 08.05.2015