MİLLİ MÜCADELE SÜRECİNDE TÜRK- İNGİLİZ REKABETİ: KÜRT SORUNU

Osmanlı Devleti'nin son döneminde iki önemli sorun ortaya çıkmıştı: Ermeni ve Kürt Sorunu. Bu sorunlar başlangıçta birbirlerinden bağımsız sorunlar iken zaman içinde birbirini destekleyen ve birbirini etkileyen iki önemli sorun haline gelmişti. Emperyal güçler, Ermeniler, Kürtler, Araplar ve Yahudileri kısa sürede Şark politikalarının uygulama araçları haline getirmek istediler. Ermeni, Arap ve Yahudileri kullanmakta zorlanmayan İngiltere, Milli Mücadele boyunca Kürtleri de kullanmak ve Türklerden ayırmak istemiş, fakat başarılı olamamıştı. Bu makalede Milli Mücadele boyunca Türk-İngiliz rekabeti incelenmiş olup, Kürtlerin, Milli hareketi etkisizleştirmek için kullanılmalarına nasıl alet olmadıkları anlatılmıştır. Kıyasıya devam eden rekabette Kürtlerin ekserisi her türlü İngiliz politikalarına alet olmamışlardı. İngilizler, emperyal çıkarları doğrultusunda, Arapların bağımsızlığını, Ermeni milliyetçiliğini ve Siyonizmi kullandıkları halde Kürtleri isyan ettirmeyi başaramamışlardır.Anahtar Kelimeler: Ermeni Sorunu, Kürt Sorunu, Şark Politikası, Milli Mücadele, Mustafa Kemal Paşa, İngilizler, Kürt cemiyetleri, Sevr Antlaşması, Lozan Antlaşması, Musul Sorunu, Lord Curzon, Binbaşı Noel, Şerif Paşa, TBMM, Şeyh Said isyanı.

-

During the last period of the Ottoman Empire, two major problems appeared: Armenian and Kurdish problems. While these issues were initially independent from each other, they eventually became two important problems mutually supporting and affecting one another over time. Imperial forces, Armenians, Kurds, Arabs and Jews have asked to become Oriental policies as soon as possible application tools. The United Kingdom, used easily Armenians, Arab and Jews for its political aims, also wanted to separate the Kurds from Turks but could not be successful. This article is reviewed along the Turkish-British Struggle during the National Struggle over the Kurds and described how the Kurds did not * Yrd. Doç. Dr., İstanbul Üniversitesi, Avrasya Enstitüsü, szeyrek92@hotmail.com become a tool for neutralize the national movement. Most of the Kurds did not support the British policies, the United Kingdom used the supporters of the Arap Independence, Armenian nationalist and Zionism throughout its imperial interests and policies but it failed to start a rebellion among the Kurds.

___

  • A- ARŞİV BELGELERİ BOA BOA. DH. EUM. AYŞ, 28/65. BOA. DH. MKT, 2718/36. BOA. DH. ŞFR, 628/34. BOA. DH. ŞFR, 632/103. BOA. MV, 216/39.
  • BOA. MV, 217/80. YAYINLANMIŞ ARŞİV BELGELERİ Bilal Şimşir, Lozan Telgrafları I (1922–1923), TTK, Ankara, 1990.
  • Nihat Erim, Devletlerarası Hukuku ve Siyasi Tarih Metinleri: Osmanlı İmparatorluğu Antlaşmaları, C.1. Ankara, 1953.
  • Harp Tarihi Vesikalar Dergisi, Vesika:130, sayı:6; Vesika no: 233, sayı:10. TBMM ZC, C. 26. TBMM GCZ, C.1 ve C.3. (1920,1923) GAZETELER İkdam, 6 Mayıs 1921.
  • İrade-i Milliye, 5 Kanun-i Evvel 1920.
  • İrade-i Milliye, 21 Eylül 1919.
  • Tevhid-i Efkâr, 17 Teşrin-i Sani 1921.
  • Tevhid-i Efkâr, 3 Kanun-i Evvel 1919.
  • Tevhid-i Efkâr, 6 Eylül 1922.