METİN SINIFLANDIRMASI BAĞLAMINDA YABANCI DİL OLARAK TÜRKÇENİN ÖĞRETİMİNDE KULLANILAN DİNLEME METİNLERİ

Yabancı dil olarak Türkçenin öğretiminde kullanılan metinler, dil öğretiminin en temel araçlarından olmaları sebebiyle süreç sonunda ulaşılmak istenen hedef dil yeterliklerin tanımlarına göre oluşturulmaktadır. Metinler aracılığıyla hedef dile ait kelimeler, kelime türleri ve kelime grupları belirli bağlamlar içerisinde kullanılarak hem o dilin bütün özellikleri açıkça ele alınmaktadır hem de ilgili dilin edebî incelikleri, söz sanatları ve dil-kültür ilişkileri de ortaya koyulmaktadır. Yabancı dil olarak Türkçenin öğretiminde aşamalı kur sisteminin uygulanması ve Avrupa Dilleri Öğretimi Ortak Çerçeve Metni’nin (ADÖOÇM) her bir seviyede ve dört temel dil becerisinde farklı yeterliklere ulaşma özelliğini işe koşması, metinlerin de farklı farklı özelliklere sahip olması gerekliliğini doğurmaktadır. Öğretim aracı olarak metinler ile ilgili çok çeşitli tanımlamalar ve sınıflandırmalar yapılmaktadır. Özellikle Türkçenin ana dili olarak öğretiminde yapılan çalışmalarda metinlerin birçok yönden sınıflandırması yapılırken yabancı dil olarak Türkçenin öğretiminde böyle bir sınıflandırmaya rastlanmamaktadır. Bu çalışmanın amacı yabancı dil olarak Türkçenin öğretiminde kullanılan dinleme metinlerinin metinsellik ölçütleri açısından oluşturulma şekline, işlevine, türüne ve çeşidine göre genel bir sınıflandırmasını yapmak; alanda en yaygın kullanılan iki dil öğretim seti, Yedi İklim Türkçe Öğretim Seti (YİTÖS) ve İstanbul Yabancılar İçin Türkçe Öğretim Seti’nde (İYTÖS) yer alan dinleme metinlerinin ilgili başlıklar açısından sayısal ve oransal olarak incelmektir.

Anahtar Kelimeler:

Yabancı dil olarak Türkçenin öğretimi, metin, metin sınıflandırması, dinleme, dinleme metinleri

LISTENING TEXTS USED TEACHING TURKISH AS A FOREIGN LANGUAGE WITHIN THE CONTEXT OF TEXT CLASSIFICATION

The texts used in teaching Turkish as a foreign language are being formed in accordance with the definitions of the target language competencies intended to be fulfilled at the end of the process due to the fact that they are among the most fundamental means of language teaching. Words, word types and word groups belonging to the target language are made use of through texts in particular contexts; in this way, both the whole properties of that language are explicitly handled and the literaryelaborateness, figures of speech and language-culture relationships of the related language are revealed. The application of progressive level system in the teaching of Turkish as a foreign language and the reality that the European Languages Teaching Common Framework of Reference (CEFR) requires the achievement of different qualifications in each level and four basic language competencies lead to the necessity that the texts ought to bear characteristics that differ from one another too. A variety of descriptions and classifications are available with regard to texts as a teaching aid. While texts are classified in many aspects within the studies conducted especially in reference to teaching Turkish as the native language, such classification is out of question in teaching Turkish as a foreign language. The aim of this study is to make a general classification of the listening texts used in teaching Turkish as a foreign language according to their formation style in relation to the textuality criteria, their functions and types, and to analyze the listening texts available in Yedi İklim Turkish Teaching Set (YİTÖS) and İstanbul Turkish Teaching Set for Foreigners (İYTÖS), the most commonly used language teaching sets in the field, in quantitative and proportional sense based on the related titles.

Keywords:

Teaching Turkish as a foreign language, text, text classification, listening, listening texts,

PDF

___

AKBAYIR, Sıddık. 2013. Cümle ve Metin Bilgisi, Ankara: Pegem Akademi. BÖLÜKBAŞ, Fatma. 2015. “Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretiminde Okuma Metinlerinin Dil Düzeylerine Göre Sadeleştirilmesi”, International Journal of Languages’ Educationand Teaching, 924-935. CEMİLOĞLU, Mustafa. 2015. İlköğretim Okullarında Türkçe Öğretimi, Bursa: Alfa Aktüel. ÇETİŞLİ, İsmail. 2008. Edebiyat Sanatı ve Bilimi, Ankara: Akçağ. COŞKUN, Eyyup. 2013. “Türkçe Öğretiminde Metin Bilgisi”, KIRKKILIÇ A.,AKYOL H. İlköğretimde Türkçe Öğretimi, Ankara: Pegem Akademi, 231-283. ÇEÇEN, Mehmet Ali.,ÇİFTÇİ, Ömer. 2007. “İlköğretim 6. Sınıf Türkçe Ders Kitaplarında Yer Alan Metinlerin Tür ve Tema Açısından İncelenmesi”, Milli Eğitim, (173), 39-49. ÇORAYLI, Oya. Farklı Metin Türlerinin Çevirisinde Karşılaşılan Sorunlara Eleştirel Bir Bakış, Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sakarya, 2008. DEMİR, Ahmet.,AÇIK, Fatma. 2011. “Türkçenin Yabancı Dil Olarak Öğretiminde Kültürlerarası Yaklaşım ve Seçilecek Metinlerde Bulunması Gereken Özellikler”, TÜBAR-XXX, 51-72. DİLİDÜZGÜN, Şükran. 2017. Metindilbilim ve Türkçe Öğretimi, Ankara: Anı. ERDİL, Melike. 2018. “Türkiye Cumhuriyeti Yükseköğretim Kuruluna Bağlı 209 Üniversitede Yabancılara Türkçe Öğretimi”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi/The Journal of International Social Research, 11(60), s. 93-112. GÖKÇE, Bekir. 2015. “Metin ve Metin Türlerinin Eğitimde Kullanımı”, İŞÇAN, A.,BASKIN S. Etkinliklerle Hafta Hafta Yazılı Anlatım, Ankara: Nobel, 13-26. GÜNAY, Veli, Doğan. 2017. Metin Bilgisi, İstanbul: Papatya. GÜNEŞ, Firdevs. 2013. “Türkçe Öğretiminde Metin Seçimi”, Ana Dili Eğitimi Dergisi, 1 (1), 1-12. İLTAR, Latif. Yabancı Dil Olarak Türkçenin Öğretiminde Kullanılan Okuma Metinlerinin Farklı Değişkenler Açısından Karşılaştırmalı Olarak Değerlendirilmesi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, 2018. KARAAĞAÇ, Günay. 2013. Dil Bilimi Terimleri Sözlüğü, Ankara: Türk Dil Kurumu. KAVCAR, Cahit.,OĞUZKAN, Ferhan.,SEVER, Sedat. 2002. Yazılı ve Sözlü Anlatım, Ankara: Anı. KERİMOĞLU, Caner. 2014. Kuram ve Uygulamalarla Dilbilim, Göstergebilim ve Türkoloji Genel Dilbilime Giriş, Ankara: Pegem Akademi. KÖÇER, Nigar. Metin Çözümlemesi Milli Eğitim Bakanlığı'nca Önerilen 6. Sınıf Türkçe Ders Kitabındaki Metinlerin Metinsellik Ölçütleri Bağlamında Çözümlenmesi, Mersin Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Mersin, 2010. KUDAT, Celal. 2007. “Yabancı Dil Öğretiminde Yazınsal Metin Kullanımı”, ÖZTÜRK, A.,O. Yabancı Dil Eğitimi Bölümlerinde Edebiyat Öğretimi, Ankara: Anı, 54-71. KURNAZ, Hasan. Bilgilendirici Metinlerde Okuduğunu Anlamayı Etkileyici Faktörler, İnönü Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, 2018. LÜLECİ, Murat. Yeni Bir Disiplin Olarak Metin Dilbilim ve Türk Edebiyatına Metin Dilbilimsel Yaklaşım, Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, 2010. MENGİ, Mine. 2000. Divan Şiiri Yazıları, Ankara: Akçağ. MERT, Esra. 2011. “8. Sınıf Türkçe Ders Kitaplarındaki Metinlerin Metinsellik Ölçütlerine Uygunlukları”, Ankara Üniversitesi Dil Dergisi, 153, 7-23. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI. 2009. Diller İçin Avrupa Ortak Başvuru Metni Öğrenme-Öğretme- Değerlendirme, Ankara: Talim Terbiye Kurulu Başkanlığı. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI. 2018. Türkçe Dersi Öğretim Programı, Ankara: MEB. ÖZLİ, Muzaffer. 2011. “Arap Dilinde Îcâz'ın Tarihi Seyri ve Önemi”, İlahiyat Fakültesi Dergisi, 16:1, 177-187. SARAÇ, Yekta. 2006. “Şerhler”, Türk Edebiyatı Tarihi. İstanbul: Kültür Bakanlığı, 121-132. SUCU, Cevat. Rûm'da Kozmopolit Model Kurmak: Dâ'î ve 15.Yüzyıl Osmanlı Metin Kültürü, İhsan Doğramacı Bilkent Üniversitesi, Ekonomi ve Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, 2017. TORUSDAĞ, Gülşen. Memduh Şevket Esendal'ın Öykülerine Metindilbilimsel Bir Yaklaşım, Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, 2015. TÜRK DİL KURUMU. 1948. Edebiyat ve Söz Sanatı Terimleri Sözlüğü, Ankara: TDK. TÜRK DİL KURUMU. 2005. Türkçe Sözlük, Ankara: TDK. UÇAK, Salih. 2010. “Kadı Burhaneddin'in Bir Gazeli Üzerine Dizgesel Bir Okuma Denemesi”, EKEV Akademi Dergisi, 14/45, 173-180. YILDIRIM, Ali.,ŞİMŞEK, Hasan. 2008. Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri, Ankara: Seçkin.