KOSOVA TÜRKLERİNİN EVLİLİĞE BAĞLI İNANIŞ VE UYGULAMALARINDA EŞİĞİN YERİ

Evliliğe, tıpkı doğum ve ölümde olduğu gibi, çok sayıda inanış ve pratik, eşlik edegelmiştir. Bu inanış ve pratikler, evlilikle ilgili mitik algıları gözler önüne sermesi bakımından ayrıca önemlidir. Evlenen her iki birey de (“gelin” ve “damat”) bu aşamada bir statüden başka bir statüye geçmektedirler. Bu ve buna benzer sebepler, evlilikte “eşikten geçme”yi zorunlu kılmıştır. “Eşik” ve “eşikten geçme”, özellikle de baba evinden ayrılarak damat/koca evine giden gelin (“yabancı”, “öteki”) söz konusu olduğunda ayrı bir önem kazanmıştır. Türk düğünlerinde damat da bu süreçte gelinle birlikte eşikten geçmektedir. Gelinle damadın hayatlarını karı koca olarak sürdürecekleri eve çeşitli dualar ve pratikler eşliğinde birlikte girişleri ve düğün sonrasında kız evine birlikte gidişleri, bunun en güzel örneklerindendir. Bu çalışma, Kosova Türklerinin evlilikle ilgili inanış ve uygulamalarında eşiğin yerini ve önemini gözler gönüne sermeyi amaçlamıştır. Tespit edilen bu bağlamdaki inanış ve uygulamalar, Anadolu Türklerinden tespit edilen inanış ve uygulamalarla da yer yer karşılaştırılmıştır. Çalışmada sözlü ve yazılı kaynaklardan elde edilen veriler kullanılmıştır. Çalışma ile Kosova Türklerinin evliliğe bağlı uygulamalarda “eşik”le “eşikten geçme”nin önemli bir yere ve işleve sahip olduğu, eşikle ilgili inanış ve uygulamaların günümüzde de sürdürüldüğü tespit edilmiştir.

THE IMPORTANCE OF THE THRESHOLD IN THE BELIEF AND PRACTICES OF KOSOVO TURKS' WEDDINGS

The wedding ceremonies, as well as the birth and death ceremonies are accompanied with many beliefs and practices. This beliefs and practices are particularly significant in terms of displaying the mythic perceptions. At this point, both partners (“the bride” and “the groom”) pass to another status in their life. These kind of reasons made “passing the threshold” obligatory. “The threshold” and “passing the threshold” has a particular importance for the bride, who leaves her family home, and goes to groom’s/husband’s home as a foreigner, respectively the other. In the Turkish weddings, the groom passes the threshold together with the bride. Moreover, the bride and the groom enter the home with prayers and various practices as a sign of their joint life as a husband and wife. This study aims to reveal the place of the threshold, in the wedding belief and practices of the Kosovo Turks. The perceived beliefs and practices are sporadically compared to the beliefs of Anatolia Turks. We used data gained from the oral and writtens ources. We came to the conclusion that “the threshold” and “passing the threshold” has a significant place and function in the Kosovo Turks’ wedding ceremonies, moreover, its importance is passed to the present modern age.

___

  • AÇA, Mehmet, 2015, “Kız Evinden Oğlan Evine Evlilik Töreni Uygulamaları”, Aile Yazıları/8, T.C. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı Aile ve Toplum Hizmetleri Genel Müdürlüğü Yayınları, Ankara, s. 79-91.
  • ERGUN, Pervin, 2010, “Türk Gelininin Mitolojik Göçü”, Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 24, s. 275-290.
  • EROĞLU, Ali, 2008, Prizren Türk Halk Kültüründe Geçiş Dönemleri (Doğum-Evlenme-Ölüm), (Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi), Sakarya.
  • İNAN, Abdülkadir, 1986, Tarihte ve Bugün Şamanizm Materyaller ve Araştırmalar, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara.
  • KOŞAY, Hâmit Zübeyr, 1944, Türkiye Türk Düğünleri Üzerine Mukayeseli Malzeme, Maarif Matbaası, Ankara.
  • LVOVA, E.L. vd., 2013, Güney Sibirya Türklerinin Geleneksel Dünya Görüşleri Kâinat ve Zaman. Nesneler Dünyası (Çev. Metin Ergun), Kömen Yayınları, Konya.
  • YILDIZ, Canan, 1995, Evlenme ile İlgili Adetlerimizin Halk Bilimi Açısından Tetkiki, (Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Erzurum.