Komediler (Temsîlât)

Mirza Pethali Âhundzâde gerek düşünceleri ve gerekse eserleriyle modern Âzerî edebiyatının teşekkülünde öncülük etmiş önemli isimlerden biridir. Rusya'nın Azerbaycan'ı 1805'ten itibaren 1828'e kadar işgal ettiği devrede doğup büyümüş, Rus eğitim kurumlarında yetişmiş ve Rus devlet dairelerinde vazife almış birisi olarak Âhundzâde, sahip olduğu kültürel ve edebî formasyonun sonucu, içinde yaşadığı Âzerî toplumunun gelenekten gelen değerlerine, inanç ve düşüncelerine ters düşmüş, Rus aydın ve edebiyatçılarıyla yakın temasları neticesinde edindiği fikirler ve bu yolla açıldığı Batı edebiyatından aldığı estetik zevk ve düşünceler doğrultusunda Âzerî edebiyatının ve sosyal değerlerinin değişmesine çalışmış, toplumun yerleşik inanç, örf ve âdetlerini eserlerinde ısrarla tenkit etmiştir. Bu bakımdan, XIX. asırda yalnız Azerbaycan'da değil, bütün Türk ve İslâm dünyasında kendisini gösteren yenileşme (Batılılaşma) hareketleri içinde Mirza Pethali'nin mühim bir yeri vardır.