20351

Zohra as an Ascension Motif in the Works of Rumi

The story of the star that is known as “Zohra” in the Eastern classics fundamentally differs from the usual stories of women which are often filled with unfortunate events and downfalls. The great Turkish thinker and mystic Rumi mentions Zohra in various ways in his writings. According to him, Zohra is a woman who rises in the skies to evolve and become a star. This is in contrast with the story of Adam and Eve in Abrahamic religions which is about the downfall from heavens and condemnation to the clay. Zohra has been replaced with angels in the sky. The names of these angels are mentioned in the Qur'an as Harut and Marut. They saw that the people of the earth had sinned and complained to God, and God sent them to the earth, giving them the emotions that caused people to sin. The angels who met Zohra here fell in love with her and wanted to be together. Zohra made good use of this opportunity and somehow learned the secret of trapping them and rising to the sky. As Zohra rose up into the sky and turned into a star, they were hanged upside down in the Babylonian well. Rumi mentions Zohra in close relation with musical instruments, singing, wine, love and beauty. The sacred day of Zohra is Friday. Friday is also the blessed day for Muslims. Taking the fact into account that the objective of the mysticism is the love of God, the profound message to be delivered in this instance can be interpreted as the mental inebriety, joy and rapture of the human soul, independent of and in contrast to the superficial feminine figure that is associated with wine, musical instruments and mundane joy. Ascending to the sky is an expression of being close to God. The achievement of this by a woman is due to the symbolization of the nafs with the woman in Sufism.

Mevlâna’nın Eserlerinde Bir Yükseliş Motifi Olarak Zühre

Doğu klasiklerinde Zühre olarak karşımıza çıkan yıldızın hikâyesi daha çok düşüşlerle ve olumsuzluklarla yan yana görmeye alışkın olduğumuz kadın söylemlerinin tersine bir durumu anlatır. Büyük Türk düşünürü ve mutasavvıfı Mevlâna da eserlerinde zaman zaman Zühre’den farklı şekillerde bahseder. Ona göre Zühre göğe yükselerek şekil değiştiren ve yıldıza dönüşen bir kadındır. Bu durum semavi dinlerdeki Âdem ve Havva hikâyesindeki düşüşün ve balçığa mahkûm oluşun tersine bir durumdur. Zühre gökteki meleklerle yer değiştirmiştir. Kur'an'da bu meleklerin ismi Harut ve Marut olarak geçer. Onlar yeryüzündeki insanların çok günah işlediklerini görüp Tanrıya şikayetçi olmuşlar, Tanrı da bunun üzerine onlara insanların günah işlemelerine sebep olan duyguları vererek yeryüzüne göndermiştir. Burada Zühre ile karşılaşan melekler ona âşık olmuş ve birlikte olmak istemişlerdir. Zühre bu fırsatı iyi değerlendirmiş, bir şekilde onları tuzağa düşürüp göğe yükselmenin sırrını öğrenmiştir. Zühre gökyüzüne yükselip bir yıldıza dönüşürken onlar Babil kuyusunda başaşağı vaziyette asılı kalmışlardır. Mevlâna Zühre’den bahsederken sıklıkla müzik aletlerinden, çalıp söylemekten, şaraptan, aşktan ve güzellikten söz eder. Zühre’nin kutsal günü ise Cuma’dır. Cuma aynı zamanda Müslümanların da mübarek günüdür. Tasavvufun konusunun Allah aşkı olduğu göz önüne alınırsa yüzeysel olarak kadın figürü üzerinden çenkle müzikle şarapla birlikte verilmeye çalışılan mesajın derin anlamıyla fiziksel cinsiyetten tamamıyla bağımsız, ruhun manevi sarhoşluk, neş’e ve cezbe haline işaret ettiğini söylemek mümkündür. Göğe yükselmek Tanrı’ya yakın olmanın ifadesidir. Bunun bir kadın tarafından başarılması ise tasavvufta nefsin kadın ile simgelenmesinden ötürüdür.

PDF

___

Beşiroğlu, Ş. Şehvar– Koçhan, Günay. (2008).“Çeng: Bir Çalgının Toplumsal Cinsiyet Üzerinden Kadın Simgesi Olarak Kuzey Hint, Timur ve Osmanlı Saraylarındaki Görsel Malzemeler Üzerinden Değerlendirilmesi”. ICANAS 9/1. Kültür Bakanlığı Yayınları. 127-139.

Black, Jeremy- Green, Anthony. (2004). Gods, Demons and Symbols of Ancient Mesopotamia. The British Museum Press.

Campbell, Joseph-Moyers, Bill. (2009). Mitolojinin Gücü. Çev. Zeynep Yaman. Mediacat Yayıncılık.

Cebecioğlu, Ethem. (2004). Tasavvuf Terimleri ve Deyimleri Sözlüğü. Anka Yayınları.

Cirlot, J.E. (2002). A Dictionary of Symbols, trans. Jack Sage. Dover Publications.

Çaycı, Ahmet. (2002). Anadolu Selçuklu Sanatında Gezegen ve Burç Tasvirleri. Kültür Bakanlığı Yayınları.

Demirci, Kürşat. (2997). “Harut ve Marut”, TDV İslam Ansiklopedisi, C: 16, TDV Yayınları, 262-264.

Eliade, Mircea. (1992). İmgeler Simgeler. Çev. M. Ali Kılıçbay. Gece Yayınları.

Eliade, Mircea. (2003). Dinler Tarihine Giriş. Çev. Lale Arslan. Kabalcı.

Elkins-Tanton, Linda, T. (2006). Jupiter and Saturn. Infobase Publishing.

Güldaş, Ayhan. (1993). “Çeng”, TDV İslam Ansiklopedisi. C: 8, TDV Yayınları. ss. 268-269.

İbnü’l- Ârabi. (2006). Fusûsu’l-Hikem, Çev. ve Şerh. Ekrem Demirli, Kabalcı.

Jung, C., Gustav. (2005). Visions: Notes of the Seminar Given in 1930-1934. Ed. Claire Douglas, Routledge Press.

Karaman, Hayreddin. (1995). “Cuma”, TDV İslam Ansiklopedisi. C: 8, TDV Yayınları. 85-89.

Kitab-ı Mukaddes Çevirisi, (1988). Kitab-ı Mukaddes Şirketi. Kur’an-ı Kerim

Lingwood, G., Chad. (2014). Politics, Poetry, and Sufism in Medieval Iran: New Perspectives on Jāmī’s Salāmān va Absāl. Brill.

Merriam –Webster’s Encyclopedia of World Religions (1999). Ed. Wendy Doniger, MerriamWebster.

Özkan, Ömer. ((2007). Dîvân Şiirinin Penceresinden Osmanlı Toplum Hayatı. Kitabevi Yayınları.

Pinson, Yona. (1998). “Music” Encyclopedia of Comparative Iconography, vol.II. Ed. Helene E. Roberts, Fitzroy Dearborn Publishers. 629-639.

Rûmî, Mevlâna Celâleddin. (1974). Rubailer. Çev. M. Nuri Gençosman. Milli Eğitim Basımevi,

Rûmî, Mevlâna Celâleddin. (2005). Rubailer. Çev. Şefik Can. İl Kültür Turizm Müdürlüğü Yayınları.

Rûmî, Mevlâna Celâleddin. (2000). Divanı Kebir. Haz. Abdülbaki Gölpınarlı. Kültür Bakanlığı Yayınları.

Rûmî, Mevlâna Celâleddin (2004). Mesnevi. Çev. Veled İzbudak. Konya Büyükşehir Belediyesi Kültür Yayınları.

Rûmî, Mevlâna Celâleddin. (1985). Mesnevi. Çev. ve Şerh: Abdülbaki Gölpınarlı. Milli Eğitim Basımevi.

Rûmî, Mevlâna Celâleddin. Mecâlis-i Seb’a, (5. Meclis’te). Çev. Abdülbâki Gölpınarlı, http://dosyalar.semazen.net/e_kitap/Mecalis_i_Saba.pdf?iframe=true&width=60%&height=100% Erişim:21.01.2020

Sarı, Emre. (2016). Türk Mitolojisi, Nokta E-Book.

Schimmel, Annemarie. (2014). Two Colored Brocade: The Imagery of Persian Poetry. UNC Press Books

Schimmel, Annemarie. (2001). İslamın Mistik Boyutları, Çev. Ergun Kocabıyık, Kabalcı.

Uludağ, Süleyman. (2005). Tasavvuf Terimleri Sözlüğü. Kabalcı Yayınları.

Yitik, Ali İhsan. (2000). “Hz. Meryem ve Efes-Meryemana Evi”. Fırat Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi. V: 55-71.

Zell-Ravenheart, Oberon. (2004). Grimoire for the Apprentice Wizard. Career Press.

ISSN: 2667-5617
Yayın Aralığı: Yılda 6 Sayı
Başlangıç: 2006
Yayıncı: ASOS Eğitim Bilişim Danışmanlık Otomasyon Yayıncılık Reklam Sanayi ve Ticaret LTD ŞTİ