YABANCILAŞMA KAVRAMINDA ANLAM İKİLİĞİ: LİSANSÜSTÜ TEZLER ÜZERİNE BİR İNCELEME

Bu çalışmanın amacı, yabancılaşma olgusunun bilimsel çalışmalarda ele alınışı sırasında açığa çıkan anlam ikiliğine dikkat çekmek ve söz konusu ikiliğin ortadan kaldırılabilmesi için gerçekleştirilecek kavramsallaştırma çalışmalarına öneri sunabilmektir. Bu noktada, yabancılaşma olgusunun bireyin iradesi ve bilinci dışında gelişen hali için pasif yabancılaşma, bireyin kısmen de olsa iradesi ve bilinci dâhilinde gelişen hali için aktif yabancılaşma ifadeleri önerilmiş, araştırma içerisinde kategorik bir ayrımın yapılabilmesi için bu ifadelerden faydalanılmıştır. Yabancılaşma kavramının bilimsel çalışmalardaki kullanımında oluşan anlam ikiliğini görünür kılmak adına Türkiye’de bu konuda yapılmış lisansüstü tezlerin incelenerek istatistiksel bir dökümünün yapılması öngörülmüştür. Bunun için betimsel bir çalışma yürütülmüş ve genel tarama modeli kullanılmıştır. Evren içerisinde erişim izni olmayan ve yabancı dilde yazılan tezler elendikten sonra araştırma 215 tezle yürütülmüştür. Yapılan inceleme sonunda, yabancılaşma konusunda 186 yüksek lisans, 29 doktora düzeyinde çalışmanın hazırlandığı tespit edilmiştir. Bunlardan 100 tanesinin, yabancılaşma olgusunun temel tartışma alanı olan Sosyal, Beşeri ve İdari Bilimler Temel Alanı’nda, 115 çalışmanın da diğer alanlarda gerçekleştirildiği görülmüştür. Yabancılaşma olgusunun pasif yabancılaşma anlamı için bir ölçme değerlendirme aracının bulunmayışından hareketle, yapılan çalışmaların kaç tanesinin ampirik kaç tanesinin teorik olduğuna bakılmış,133 çalışmanın ampirik, 82 çalışmanın ise teorik olduğu gözlenmiştir. Teorik çalışmalar içinde de kavramsallaştırılması ilk kez Seeman tarafından gerçekleştirilen aktif yabancılaşma anlamının referans alındığı tezler mevcuttur. Örneklem, bu açıdan incelendiğinde 166 çalışmada yabancılaşma olgusunun aktif yabancılaşma anlamının, 49 çalışmada da pasif yabancılaşma anlamının kullanıldığı anlaşılmıştır. Araştırma sonucunda ortaya çıkan bulgular, bilimsel çalışmalarda, yabancılaşma olgusunun anlamına ilişkin çelişkili bir tablonun olduğunu ortaya koymuştur. Bu durumda, aynı kavramlarla yürütülen çalışmaların farklı anlam ve sonuçlar yaratarak yabancılaşma olgusunun niteliğine ilişkin bir karmaşa meydana getireceği görülmektedir. Bu nedenle yabancılaşma olgusuna ilişkin yeni bir kavramsallaştırma çalışmasına gidilerek olgunun anlamının nesnel bir niteliğe kavuşturulması gerekmektedir.

THE MEANING DUALITY IN THE CONCEPT OF ALIENATION: A STUDY ON GRADUATE THESES

The aim of this study is to draw attention to the meaning duality which is revealed during the handling of the phenomenon of alienation in scientific studies and to offer suggestions for the conceptualization studies that will be carried out in order to eliminate the duality. At this point, expression of passive alienation for the development of alienation phenomenon outside of the individual's will and consciousness and active alienation expression for the state's development, partly within the will and consciousness of the individual have been proposed and these statements were used to make a categorical distinction within the research. To make the duality of meaning in the use of the concept of alienation in scientific studies in Turkey visible, a statistical cast was made by examining the graduate theses on this subject. A descriptive study was conducted and a general screening model was used. After the theses which were written in the foreign language and unauthorized access were eliminated, the research was conducted with 215 theses. At the end of the study, it was detected that 186 graduate and 29 doctoral level studies had been prepared for alienation. Of these, 100 were studied in the Social, Human and Administrative Sciences Field where the main area of discussion of the phenomenon of alienation and 115 in other fields. From the absence of a measurement assessment tool for the meaning of passive alienation of alienation phenomenon, it was examined that how many of the empirical studies were theoretical and it was observed that 133 studies were empirical and 82 studies were theoretical. The conceptualization of theoretical studies also includes theses that refer to the meaning of active alienation carried out by Seeman for the first time. When the sample is examined from this point of view, it was understood that the meaning of active alienation in the study of alienation in 166 study and passive alienation in 49 studies were used. The findings of the study revealed that there is a contradictory picture in the scientific studies about the meaning of the phenomenon of alienation. In this case, it is seen that the studies carried out with the same concepts will create a confusion about the quality of the phenomenon of alienation by creating different meanings and results. For this reason, a new conceptualization study on the phenomenon of alienation needs to be made an objective.

PDF

___

Akar, Y. (2011). Fakir Baykurt’un Romanlarında Yabancılaşma ve Aidiyet Sorunu, Turkish Studies - International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Volume 6/3 Summer 2011, p. 1637-1644, Doi Number: 10.7827/TurkishStudies.2534, ANKARATURKEY.
Ataş, Ö. & Ayık A. (2013). Öğretmen Adaylarında Okula Yabancılaşma; Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 8/8 Summer 2013, p. 103-122, Doi Number: 10.7827/TurkishStudies.5464, ANKARA-TURKEY.
Bezirci, A. (1990) Önsöz, (İç.Varoluşçuluk), (Çev. Asım Bezirci), İstanbul: Say Yayınları. Blauner, R. Alienation and Freedom: The Factory Worker and His Industry. The University of Chicago Press. 1964, 479-498.
Bolton, C, (1972), “Alienation and Action: A Study of Peace-Group Members”, The American Journal of Sociology, Vol.78, No.3, pp. 537–561.
Donovan, J. (2016) Feminist Teori, İstanbul: İletişim Yayınevi. Elma, C. (2003) İlköğretim Okulu Öğretmenlerinin İşe Yabancılaşması (Ankara İli Örneği), Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara: Ankara Üniversitesi.
Eroğul, C. (1966). Diyalektiğe giriş. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi. Cilt: 21 Sayı: 3 DOI: 10.1501/SBFder_0000000465 Yayın Tarihi: 1966, Ankara.
Feuerbach, L. Hristiyanlığın Özü. (Çev. Devrim Bulut). Ankara: Öteki Yayınevi, 2004
Hegel, G.W.F. (1991) Mantık Bilimi, (Çev: Aziz Yardımlı), İstanbul: İdea Yayınevi.
Horney, K. (2017) Psikanalizde Yeni Yollar, (Çev. Selçuk Budak), İstanbul: Totem Yayınları.
Karasar, N. (2012) Bilimsel Araştırma Yöntemi Kavramlar-İlkeler-Teknikler, 23. Basım, Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık
Kıvılcımlı, H. (2018) Diyalektik Materyalizm Nedir? Ne Değildir?, Köxüz Dijital Yayınları.
Kohn, M.L. Occupational Structure and Alienation. Alienation and The Social System. Publisher; A. W. Finifter. John Wiley and Sons Inc, New York, 1976.
Mau, R.Y. The Validity and Devolution of A Concept: Student Alienation. Adolescence, 1992 (27-107); p: 731-741
Mıddelton, R. Alienation. Race and Education. American Sociological Review, 1963, 28.
Nerimanoğlu, K.V. (2015) Dil (Bilimi) ve Felsefe, Turkish Studies, International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Volume 10/8 Spring 2015, p. 103-140, DOI Number: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.8069 ISSN: 1308-2140, ANKARA-TURKEY.
Özbudun, S. & Demirer, T. (2008) Yabancılaşma, (İç. Yabancılaşma Ve…), Ankara: Ütopya Yayınevi.
Özler, N.D.E.& Dirican, M.Ö. (2014) Örgütlerde Yabancılaşma İle Tükenmişlik Sendromu Arasındaki İlişkiyi Belirlemeye Yönelik Bir Araştırma, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, S (39), 291-310.
Rousseau, J.J. (1999) Toplum Sözleşmesi, (Çev. A. Erenuluğ), İstanbul: Öteki Yayınları.
Seeman, M. (1959) On The Meaning Of Alienation, American Sociological Review, Vol. 24, No. 6, 783-791.
Swaın, D. (2013) Marx’ın Teorisine Bir Giriş Yabancılaşma, (Çev. H.T. Urbarlı), İstanbul: Uluslararası Akım Tanıtım Yayıncılık.
Tuğcu, T. (2002) Yabancılaşma Problemi, Ankara: Alesta Yayınevi. Yıldırım, A. Ve Şimşek, H. (2008) Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri, 6. Baskı, Ankara: Seçkin Yayıncılık.
TDK, http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_gts&kelime=yabanc%C4%B1, Erişim Tarihi: 12.01.2019.

ISSN: 2667-5617
Yayın Aralığı: Yılda 6 Sayı
Başlangıç: 2006
Yayıncı: ASOS Eğitim Bilişim Danışmanlık Otomasyon Yayıncılık Reklam Sanayi ve Ticaret LTD ŞTİ