ürk Yönetim Kültüründe Temel Etik Değerlerin İncelenmesi: Bir Siyasetname Örneği Olarak El Medinet’ül Fazıla

Türk yönetim kültürüne ve devlet geleneğinin oluşturulma sürecine bakıldığında ahlaki değerler yanında etik değerlerin de oldukça önemli olduğu görülmektedir. Yönetsel süreç, ahlaki ve etik değerler anlamında incelendiğinde ise adalet, liyakat, iyilik gibi temel değerlerin iyi yönetiminin gerekli şartları arasında sayılması devlet geleneği hakkında da bilgi verici nitelikte olmaktadır. Zira yönetim kültürünün temel yapı taşlarından birisi olarak kabul edilen siyasetnamelerde de etik değer ve ilkeler üzerinde durulmakta, bu etik değer ve ilkelerden çoğu zaman yönetim ilkeleri olarak bahsedilmekte ve yönetim/ yöneticinin istikrarı ve devletin bekası açısından bu değerlerin önemine dikkat çekilmektedir. Günümüzde her ne kadar etik olgusu, siyasetnamelerde belirtilen ilkeler yanında hesapverebilirlik, şeffaflık, açıklık, profesyonellik gibi yeni kabul edilebilecek kavramlarla değerlendirilse de siyasetnameler örneğinde görüldüğü üzere kökeni çok eski zamanlara dayanmaktadır. İlk siyasetname örneklerinden biri olarak kabul edilen Farabi’nin El Medinet’ül Fazıla (Erdemli Şehir) eserinin içeriğinde ise yönetim ve yöneticinin nasıl olması gerektiğine dair söylemlerde, etik değer ve ilkelerin önemi üzerinde fazlasıyla durulduğu görülmektedir. Bu çerçevede ve teorik olarak yürütülen bu çalışmada, kökeni çok eskiye dayanmakla birlikte net ifadelerini 2000’li yılların başında kazanan etik değer ve ilkelerin, Farabi’nin El Medinet’ül Fazıla (Erdemli Şehir) adlı eserinde nasıl ele alındığına dair bir değerlendirme yapılmakta ve bu doğrultuda Farabi’nin etik anlayışı ortaya konulmaya çalışılmaktadır.

Examination of Basic Ethical Values in Turkish Administrative Culture: “Al-Madinatul Fazila (The Excellent City)” as an Example of Political Treatise

When the Turkish administrative culture and the formation of the State tradition are examined, it is seen that ethical values as well as moral values are very important. When the administrative process is assessed in terms of moral and ethical values, the fact that the basic values such as justice, meritocracy, and goodness are considered as necessary conditions for good administration is informative about the State tradition. Because, ethics values and principles are emphasized also in the political treatises, which are accepted as one of the basic building blocks of administrative culture, these ethical values and principles are often mentioned as administrative principles, and the attention is drawn to the importance of these values in terms of the stability of administration/administrator and the survival of the state. Nowadays, although the ethical phenomenon is evaluated with new acceptable concepts such as accountability, transparency, openness, and professionalism as well as the principles stated in the political treatises, the origin is based on the old as seen in the example of political treatise. The content of Farabi’s Al-Madinatul Fazila (The Excellent City), which is accepted as one of the first examples of political treatise, shows that the importance of ethical values and principles is emphasized in the discourses on how administration and administrator should be. In the study conducted theoretically in this framework, an evaluation of how the ethical values and principles, whose origins date back to very old times, and which gained clear statements in the early 2000s, were handled in Farabi’s Al-Madinatul Fazila (The Excellent City), and Farabi’s ethical understanding is tried to be put forward accordingly.

PDF

___

Acar, M., Guo, C. ve Yang, K. (2008). “Accountability When Hierarchical Authority Is Absent”, The American Review of Public Administration. Vol.38. Number 1. 3-23. https://doi.org/10.1177/0275074007299481
Adalıoğlu, H. H. (2009). “Siyasetname”. TDVİA. Cilt 37. 304-306.
Alodalı, M. F. B. ve Usta, S. (2017). “Türk Yönetim Geleneğinde Hesap Verebilirlik Mekanizmaları: Divan-ı Mezalim ve Kamu Denetçiliği Kurumu”. Strategic Public Management Journal. Cilt 3. Sayı 6.168-184. https://doi.org/10.25069/spmj.341437
Akarsu, B. (2010). Felsefe Terimleri Sözlüğü. İnkılap Kitapevi. 11.baskı. İstanbul.
Arap, İ. ve Yılmaz, L. (2006). “Yeni Kamu Yönetimi Anlayışının “Yeni” Kurumu; Kamu Görevlileri Etik Kurulu”. Amme İdaresi Dergisi. 39 (2), 51-69.
Atiyas, İ. ve Sayın, Ş. (2000). “Devletin Mali ve Performans Saydamlığı”. Kamu Maliyesinde Saydamlık. TESEV. İstanbul. 27-43.
Ayaz, A. (2008). “Farabi’de Siyaset Kaynakları ve Etkileri”. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi SBE. İstanbul.
Aydın, İ. (2016). Yönetsel, Örgütsel ve Mesleki Etik. Pegem Akademi Yayıncılık. Ankara.
Baykara, T. (2011). Türk Kültürü, IQ Sanat Yayıncılık. 4. Baskı. İstanbul.
Belen, M. (2015).“ Siyasetnameler ve Bir Siyasetname Örneği: Adab-ı Saltanat”. JASSS (The Journal of Academic Social Science Studies). Sayı 34. 275-283. “https://doi.org/10.9761/jasss2858”
Bertók, J. (2005). “The Role of Transparency in Preventing Corruption in Public Procurement: Issues for Consideration”. Fighting Corruption and Promoting Integrity in Public Procurement, OECD Publishing. 85- 93. https://doi.org/10.1787/9789264014008-en
Beth, E. (2005). “Main Findings of the Forum Workshop on ‘Improving Transparency in Public Procurement”. Fighting Corruption and Promoting Integrity in Public Procurement, OECD Publishing. 45-51. https://doi.org/10.1787/9789264014008-en
Çiçek, K. (1997). “Siyasetname Kültürümüze Göre Siyasetteki Yozlaşma ve İdeal Siyaset”. Yeni Türkiye Dergisi. 3(13), 1384-1388.
Çaylak, A. ve Çelik, F. (2019). “Farabi (870-950)”. İslam Siyasi Düşünceler Tarihi. ed. Adem Çaylak. Savaş Yayınevi. 2.Baskı.
Çeçen, A. (1985). “Kültür Yönetimi”. Amme İdaresi Dergisi. 18(2), 113-140.
Çubukçu, İ. A. (1989). Türk- İslam Düşünürleri. Türk Tarih Kurumu Basımevi. XXIV.dizi. Sayı 8. Ankara.
Demirel, D. (2014). “Farabi’nin İdeal Devleti: Erdemli Şehir”. Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 7(1). 358-369. https://doi.org/10.25287/ohuiibf.339753
Erdinç, A. ve Gül, H. (2009). “Saydamlık ve Hesap Verebilirliliğin Kamu Yönetiminde Etik Anlayışındaki Yeri”. Kamu Etiği Sempozyum Bildirileri 2. TODAİE. Ankara. 953-970.
Eryılmaz, B. (2013). Kamu Yönetimi. Umuttepe Yayınları. 6.Baskı.
Evkuran, M. (2009). “Siyasal Kültür, Kamu Etiği ve Yolsuzluk Sorunu”. Kamu Etiği Sempozyum Bildirileri 2. TODAİE. 639-659.
Fahri, M. (1992). İslam Felsefesi Tarihi. çev., Kasım Turhan. İklim Yayınları. 2. Baskı. İstanbul.
Farabi (2017a). Es- Siyasetü’l- Medeniyye veya Mebadi’ül- Mevcudat. çev., Mehmet Aydın. Abdülkadir Şener, M. Rami Ayas. Büyüyenay Yayınları. 2. Baskı.
Farabi (2017b). İdeal Devlet. çev., Ahmet Arslan. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları. İstanbul.
Fromm, E. (1994). Erdem ve Mutluluk. çev., Ayda Yörükan. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları. Gözler, K. ve Kaplan, G. (2014). İdare Hukukuna Giriş. Ekin Basın Yayın Dağıtım. 19. Baskı.
Gül, S. K. (2008). “ Kamu Yönetiminde ve Güvenlik Hizmetlerinde Hesap Verebilirlik”. Polis Bilimleri Dergisi. 10(4), 1-94.
Halachmi, A. ve Greiling, D. (2013). “Transparency, E- Government and Accountability”. Public Performance & Management Review. Vol. 36. No. 4. 562- 584. https://doi.org/10.2753/pmr1530-9576360404
Halaçoğlu, Y. (2014). XIV-XVII. Yüzyıllarda Osmanlılarda Devlet Teşkilatı ve Sosyal Yapı. Türk Tarih Kurumu Yayınları. Ankara.
Kafesoğlu, İ. (1995). Türk Milli Kültürü. Ötüken Neşriyat Yayınları.
Karakaş, M. (2005). “ Kamu Mali Yönetiminde Yeniden Yapılanma Aracı Olarak Hesap Verme Sorumluluğu ve Saydamlık”. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 10(2), 291-305.
Kars, Z. (2006). “Farabi’de İnsan-Devlet İlişkisi”. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 7(1). 21-38.
Kesim, E. (2005). “ Bir Etik Davranış İlkesi Olarak Hesap Verebilirlik”. 2. Siyasette ve Yönetimde Etik Sempozyumu. 18-19 Kasım. Sakarya. 269-281.
Kılıç Özkaynar, G. (2017). “ Tarihte Öne Çıkan Türk Lider Örnekleri Üzerine Bir İnceleme”. Ekonomi, İşletme ve Yönetim Dergisi -Karabük Üniversitesi. 1(1), 10-31.
Koçberber, S. (2008). “ Dünya’da ve Türkiye’de Denetim Etiği”. Sayıştay Dergisi. Sayı 68. 65-89.
Köprü, B. (2007). “Türk Kamu Yönetiminde Etik Değerlerden Sapma ve Yönetsel Yozlaşma”. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi SBE. Ankara.
Levend, A. S. (1962). “Siyaset-Nameler”. Türk Dili Araştırmaları Yıllığı. Belleten. Cilt 10, 168- 183.
Mandaloğlu, M. (2013). “İslamiyetten Önceki Türklerde Aile Hukuku”. Türkiyat Araştırmaları Dergisi. Sayı 33. 133-159.
Memiş, E. (2015). Türk Kültür Tarihi (Türk Kültüründen Bazı Kesitler). Ekin Yayınları. 5.baskı.
Mulgan, R. (2000). “Accountability’: An Ever- Expanding Concept?”. Public Administration. Vol.78. No.3. 555-573. https://doi.org/10.1111/1467-9299.00218
Önder, Ö. ( 2018). “Siyasetnameleri Yeniden Okumak”. Sungur Türk Fikir Mecmuası. Sayı 3. Ocak- Şubat. 12-16.
Öztürk, N. K. (2005). “İtaatkâr Kamu Görevlilerinin Etik Sorunları”. 2. Siyasette ve Yönetimde Etik Sempozyumu. 18- 19 Kasım. Sakarya. 327-345.
Pamir, A. (2009). “Orta-Asya Türk Hukukunda “Töre” Kavramı”. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi. Cilt 58. Sayı 2. 359-375. https://doi.org/10.1501/hukfak_0000001574
Saylam, G. (2007). “Kamu Yönetiminde Etik Çalışmalar ve Türkiye'deki Son Gelişmeler”. Gazi Üniversitesi SBE. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara.
Saylı, H. ve Kızıldağ, D. (2007). “Yönetsel Etik ve Yönetsel Etiğin Oluşmasında İnsan Kaynakları Yönetiminin Rolünü Belirlemeye Yönelik Bir Analiz”. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 9(1), 233-251.
Sığrı, Ü., Ercil, Y. ve Başar, U. (2015). Geçmişten Günümüze Türk Yönetim Uygulamaları. Beta Yayıncılık. İstanbul.
Stroll, A.A., Long, A.A., Bourke, V.J. ve Campbell, R.(2017). Etik Kuramları. der. ve çev., Mehmet Türkeri. Lotus Yayınları. 4. Baskı.
Şen, M. L. (2012). Kamu Görevlileri Etik Kurulu Rehberi. T.C. Başbakanlık Kamu Görevlileri Etik Kurulu. Ankara.
Taneri, A. (1981). Türk Devlet Geleneği (Dün-Bugün). Töre Devlet Yayınevi. Tdk Güncel Türkçe Sözlük. “Siyasetmame”. sözlük.gov.tr (Erişim Tarihi:15.12.2019)
Terzi, M. A. (2015). Türk Devlet Geleneğinde Bürokrasi. Bilge Kültür Sanat Yayıncılık. İstanbul.
Uluğ, F. (2009). “Yönetim ve Etik”. Kamu Etiği Sempozyum Bildirileri 1. TODAİE. 25-26 Mayıs. 3-15.
Usta, A. (2010). “Kamu Görevlisinin Etik Amaç ve Ahlaki Yükümlülüğüne Yönelik Bir Değerlendirme”. Türk İdare Dergisi. Sayı 468. 159-181.
Yatkın, A. (2008). “Etik Düşünce ve Davranışın Yerel Yönetimlerde Hizmet Verimliliğinin Arttırılmasında Rolü ve Önemi (Elazığ Belediyesi Örnek Alan Araştırması)”. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. Cilt 18. Sayı 1. Elazığ. 211-231.
Yatkın, A. (2015). Kamuda Etik Yönetimi. Nobel Akademi Yayınları. Ankara.
Yılmaz, C. (2009). “Siyasetname (Osmanlı Dönemi)”. TDVİA. Cilt 37. 306-308.
Yüksel, C. (2007). “Kamu Yönetiminde Etik Davranış Kuralları”. Ed., Bilal Eryılmaz, Musa Eken, Mustafa Lütfi Şen. Kamu Yönetimi Yazıları. Nobel Yayınları. 582-606.
Yüksel, C. (2010). Devlette Etik. Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi. İstanbul. 1982 Anayasası madde 10, Resmi Gazete: 09. 11. 1982, Sayı: 17863 Kamu Görevlileri Etik Davranış İlkeleri ve Başvuru Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik, Resmi Gazete: 13. 04. 2005, Sayı: 25785.
657 Devlet Memurları Kanunu, madde 3, Resmi Gazete: 10. 07. 1965, Sayı: 12056

ISSN: 2667-5617
Yayın Aralığı: Yılda 6 Sayı
Başlangıç: 2006
Yayıncı: ASOS Eğitim Bilişim Danışmanlık Otomasyon Yayıncılık Reklam Sanayi ve Ticaret LTD ŞTİ