Üniversitelerin Stratejik Planlarında İnsan Kaynakları Yetkinlik Analizinin Yeri: Nitel Bir Araştırma

Türkiye’de kamu yönetiminde stratejik planlama, 2003 yılında 5018 sayılı kanun ile düzenlenmiş ve 2006 yılından itibaren kamu kurumlarında kullanılmaya başlanmıştır. O tarihe kadar genellikle işletmecilik alanında yer alan performans, sonuç odaklılık, stratejik düşünme ve stratejik karar alma gibi kavramlar, o tarihten sonra kamu yönetiminde de yaygın şekilde kullanılmaya başlanmıştır. Günümüz örgütleri, sürdürülebilirliği sağlamak, geleceği şekillendirmek, rekabette farklılaşmış üstünlük elde edebilmek için stratejik plan yapmak ve nitelikli insan kaynağına sahip olmak durumundadırlar.Diğer taraftan, iş dünyasının doğurduğu rekabetçi üstünlük mücadelesi, vakıf üniversitelerinin giderek çoğalması, performans, stratejik düşünme ve karar alma, sonuç odaklılık, toplam kalite yönetimi vb. gibi araçların yaygınlaşması, üniversiteleri şirketler gibi yönetmeye zorlamış, stratejik yönetim anlayışı çerçevesinde hareket etmeye yöneltmiştir. Hal böyle olunca, üniversiteler her zaman olduğundan daha fazla performans bazlı yönetilmek ve yetkinliklerle donatılmış beşerî sermaye oluşturmak zorundadırlar. Bu çalışmada, stratejik bir faktör olarak önem kazanan insan kaynakları (İK) yetkinlikleri konusunda üniversitelerin attığı adımların araştırılması amaçlanmıştır. Üniversitelerin kuruluş içi analizler başlığı altındaki, İK yetkinlik analizlerini incelemek amacıyla stratejik planlarına ulaşılmaya çalışılmıştır. 128 devlet üniversitesi çalışmanın evrenini, araştırma sürecinde aktif stratejik planı mevcut olan 104 üniversite de çalışma grubunu oluşturmaktadır. İnsan kaynakları yetkinlik analizlerinin nicel ve nitel verilere dayalı olarak, üniversiteler için Stratejik Planlama Rehberi’nde belirtildiği şekilde, yapılıp yapılmadığı araştırılmış, elde edilen veriler içerik analizine tabi tutularak tema ve kategoriler altında değerlendirilmiştir. Araştırma kapsamındaki üniversitelerin %98’i nicel veri, %7’si de nitel veri analizlerine stratejik planlarında yer verdiği sonucu ortaya çıkmıştır.

The Place of Human Resources Competency Analysis in the Strategic Plans of Universities:A Qualitative Research

In Turkey strategic planning of public administration, regulated by law 5018 in 2003 and began to be used in public institutions since 2006. Until that date, conceptssuch as performance, result orientation, strategic thinking and strategic decision making, which were generally in the field of business, started to be widely used in public administration since then.Today’s organizations have to make strategic planning and have qualified human resources (HR) to ensure sustainability, shape the future, and achieve advantages in competition. On the other hand, the widespread use of such tools -the competitive superiority struggle caused by the business world, the increasing number of foundation universities, performance, strategic thinking and decision making, result orientation, total quality management etc.-forced universities to run like companies and directed them to act within the framework of strategic management approach. As such, universities have to manage more based on performance and create human capital equipped with competencies than ever before. In this study, it was aimed to investigate the steps taken by universities related to the human resource competencies, which have gained importance as a strategic factor. Under the heading of internal analysis of universities, strategic plans were accessed in order to evaluate HR competency analyses. 128 public universities constitute the universe of the study and 104 universities with an active strategic plan constitute the study group. We investigated quantitative and qualitative data to evaluate whether the HR competency analysis had been carried out as stated in the Strategic Planning Guide. The data obtained weresubjected to content analysis and evaluated under themes and categories. It has been revealed that 98% of the universities included quantitative data analyses and 7% qualitative data analyses in their strategic plans.

___

  • Akgeyik, T. (2002). İnsan kaynaklarında yetkinlik yönetimi. İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası, 52(1), 69-89.
  • Akyol, E. M. & Budak, G. (2013). Yetkinliğe dayalı insan kaynakları yönetimi: Çok uluslu bir firma örneği. Afyon Kocatepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi,15(2), 155-174.
  • Ankrah, E. &Sokro, E. (2012). Human resourceinformationsystem as a strategictool in humanresourcemanagement. Problems on Management in the 21st Century, 5, 6-15.
  • Armstrong, M. & Taylor, S. (2020). Armstrong’shandbook of humanresourcemanagementpractice.USA: KoganPagePublishers. ISBN: 978-0-7494-9628-3.
  • Aslam, H. D., Aslam, M., Ali, N. & Habib, B. (2013). Importance of humanresourcemanagement in 21st Century: A TheoreticalPerspective. Organization,3(3), 87-96.
  • Athey, T. R. &Orth,M. S. (1999). Emergingcompetencymethodsforthefuture. Human Resource Management,38(3), 215–225. http://dx.doi.org/10.1002/(sici)1099-050x(199923)38:3<215::aid-hrm4>3.0.co;2-w
  • Aydın, M. (2012). Kamu yönetiminde stratejik planlama ve stratejik plan hazırlama süreci. Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, Strateji Geliştirme Başkanlığı.
  • Bahar, E. &Özbozkurt, O. B. (2020), Akademisyenlerin mesleki motivasyonun düzeyinin demografik değişkenler bağlamında incelenmesi. BMIJ,8(1), 575-598. doi: http://dx.doi.org/10.15295/bmij.v8i1.1427
  • Bakoğlu, R. (2016). Üniversitelerde strateji geliştirme sürecinde uygulamalı durum analizleri. İstanbul: Beta Yayınları, ISBN: 978-605-333802-4.
  • Barney, J. B., & Wright, P. M. (1998). On becoming a strategic partner: The role of humanresources in gainingcompetitiveadvantage. Human Resource Management: Published in Cooperationwiththe School of Business Administration, TheUniversity of Michigan and in alliancewiththeSociety of Human Resources Management, 37(1), 31-46.
  • Bevir, M., Rhodes, R.A.W. &Weller, P. (2003). Traditions of governance: Interpretingthechanging role of thepublicsector. Public Administration Review, 81 (1), 1-17.
  • Biçer, G. & Düztepe, Ş. (2003). Yetkinlikler ve yetkinlik sistemleri. Havacılık ve Uzay Teknolojileri Dergisi, 1(2), 13-20.Bowen, G. A. (2009). Documentanalysis as a qualitativeresearchmethod. QualitativeResearchJournal, 9(2), 27-40.
  • Bowling, A. (2002). Researchmethods in health: Investigatinghealthandhealthservices.McGraw-Hill House.
  • Boyatzis, R. (1982). Thecompetentmanager: A model foreffectiveperformance., John Wiley&Sons. ISBN: 0-471-09031-X
  • Bryson, J.M. (1989). Strategic planingforpublicandnonprofitorganizations. San Francisco: Jossey-Bass. ISBN: 0-7879-6755-6
  • Budak, G. (2008). Yetkinliğe dayalı insan kaynakları yönetimi, Barış Yayınları.
  • Büyük, K. & Barca, M. (2011). Kamu örgütlerinde stratejik performans yönetim aracı olarak başarı karnesinin kullanımı. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı:29, 163-174
  • Cardy, R. L. &Selvarajan, T. T. (2006). Competencies: Alternativeframeworksforcompetitiveadvantage. Business Horizons, 49, 235-245.
  • Cohen, L., Manion, L. &Morrison, K. (2007). Researchmethods in education.Routledge.
  • Collins, J. C. &Porras, J. I. (1996). Buildingyourcompany’svision, Harvard Business Review, September-October, 44–55.
  • Conway, T., Mackay, S. &Yorke, D. (1994). Strategic planning in highereducation: Whoarethecustomers.International Journal of Educational Management, 8(6), 29-36.
  • Dessler, G. (2000). Human resourcemanagement, PrenticeHall. ISBN: 0‐13‐0141240.
  • Doğan, S. & Demiral, Ö. (2008). İnsan kaynakları yönetiminde çalışanların kendilerine doğru yolculuk yöntemi: Yetenek yönetimi. Ç.Ü. Sosyal Bilimler Dergisi, 17(3), 145-166.
  • DPT, Devlet Planlama Teşkilatı. (2006). Kamu İdareleri için Stratejik Planlama Kılavuzu. http://www.yapi.hacettepe.edu.tr/dosyalar/stratejik_planlama_klavuzu.pdf(Erişim tarihi 11.09.2019)
  • Durna, U. & Eren, V. (2002). Kamu sektöründe stratejik yönetim. Amme İdaresi Dergisi, 35(1), 55-75.
  • Eren, V., Orhan, U., & Dönmez, D. (2014). Üniversitelerde stratejik planlama süreci: Devlet ve vakıf üniversitelerinde karşılaştırmalı bir araştırma. Amme İdaresi Dergisi,47(2), 121-143.
  • Genç, F. N. (2009). Türk kamu yönetiminde stratejik planlama. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi,(23), 1-8.
  • Günay, A. &Dulupçu, M. A. (2015). Türkiye’de 1992 yılında kurulan devlet üniversitelerinin stratejik planlarının karşılaştırmalı bir analizi. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 5(3), 236-254. http://dx.doi.org/10.5961/jhes.2015.126
  • Gürer, H. (2006). Stratejik planlamanın temelleri ve Türk kamu yönetiminde uygulanmasına yönelik öneriler. Sayıştay Dergisi,63, 91-105.
  • Heinsman, H. (2008). Thecompetencyconceptrevealed: Itsnature, relevance, andpractice, academischProefschrift, Vrije Üniversitesi, PrintPartnersIpskamp BV, Enschede, http://dare.ubvu.vu.nl/bitstream/ 1871/13216/5/7960.pdf, (22.10.2013).
  • Igwe,A., Onwumere, J. &Egbo, O. P. (2014). Effectivehumanresourcemanagement as toolfororganizationalsuccess. Human Resource Management,6(39), 210-218
  • Kaplan, R. S. & Norton, D. P. (2004). StrategyMaps: ConvertingIntangibleAssetsintoTangibleOutcomes, Harward Business School Press.
  • Kırılmaz, M. (2014). Kamu kurumlarında stratejik yönetim: İçişleri Bakanlığı örneği. Türk İdare Dergisi, 477, 145-180.
  • Küçüktığlı, A. T., & Aydın, V. (2017). Yeni kamu yönetimi bağlamında stratejik planlama anlayışı. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 28(3), 473-492.
  • Lin, T. C., Lin, T. J., &Tsai, C. C. (2014). Researchtrends in scienceeducationfrom 2008 to 2012: A systematiccontentanalysis of publications in selectedjournals. International Journal of ScienceEducation, 36(8), 1346-1372. http://dx.doi.org/10.1080/09500693.2013.864428
  • Mamatoğlu, N. (2001). Performans sisteminizin performansını ölçüyor musunuz? Human Resourses İnsan Kaynakları Yönetimi Dergisi,6(1), 20-25.
  • Okoye,P. V. C., &Ezejiofor, R. A. (2013). Theeffect of humanresourcesdevelopment on organizationalproductivity. International Journal of AcademicResearch in Business andSocialSciences, 3(10), 250-268. http://dx.doi.org/10.6007/IJARBSS/v3-i10/295
  • Özçelik, G. & Ferman, M. (2006). Competencyapproachtohumanresourcesmanagement: Outcomesandcontributionsin a Turkishculturalcontexts. Human Resource Development Review, 5(1), 72-91.
  • Özmen, İ., Özmen, F. & Sakarya, Ş. (2013). Beş yılda ne değişti? Üniversitelerde stratejik planlama çalışmaları (Misyon ve Vizyon Ekseninde Karşılaştırmalı Bir Analiz). Bilgi Ekonomisi ve Yönetimi Dergisi, 8(2), 27-39.
  • Papadimitriou, A. (2014). Strategic planningand benchmarking organizationalroutines of universities in the Western Balkans. The TQM Journal, 26(3), 261-274.
  • Söyler, İ. (2007). Kamu sektöründe stratejik yönetim uygulanabilir mi?(engeller/güçlükler).Maliye Dergisi,152, 103-115.
  • Spencer, L. M. &Spencer, S. M. (1993). Competence at work: Modelsforsuperiorperformance,John Wiley&Sons, Inc.
  • Stewart, G. L. & Brown, K. G. (2019). Human resourcemanagement. USA: John Wiley&Sons. ISBN: 978-1-119-49214-6
  • T.C.Strateji ve Bütçe Başkanlığı. (2018). Üniversiteler için stratejik planlama rehberi. http://www.sp.gov.tr/upload/xSpKutuphane/files/wtnii+Universiteler_Icin_Stratejik_Planlama_Rehberi.pdf(Erişim tarihi 04.04.2020)
  • T. C. Resmî Gazete, 24.12.2003, Sayı: 25326, Md: 9.
  • Taşkın, E. (2001). İşletme yönetiminde eğitim ve geliştirme,Papatya Yayıncılık.
  • Thoman, D. & Lloyd, R. (2018). A review of theliterature on humanresourcedevelopment: Leveraging HR as strategic partner in thehighperformanceorganization. Journal of International &Interdisciplinary Business Research, 5(1), 147-160.
  • Türkoğlu, F. (2000). 2001’e doğru insan kaynakları araştırması. Human Capital, 21.
  • Vermeeren, B., Steijn, B., Tummers, L., Lankhaar, M., Poerstamper, R.-J. & Van Beek, S. (2014). HRM anditseffect on employee, organizationalandfinancialoutcomes in healthcareorganizations. Human ResourcesforHealth, 12(1). http://dx.doi.org/10.1186/1478-4491-12-35
  • Vural, Y. D. (2016). Türkiye’de devlet üniversitelerinde uluslararasılaşma süreci: Stratejik planlar üzerinden bir değerlendirme. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 21(4), 1191-1212
  • Yılmaz, H. H. & Kesik, A. (2010).Yükseköğretimde yönetsel yapı ve mali konular: Türkiye’de yüksek öğretimde yönetsel etkinliği artırmaya yönelik bir model önerisi. Maliye Dergisi, 124-163.