SOSYODEMOGRAFİK DEĞİŞKENLER VE NAMUS ADINA KADINA UYGULANAN ŞİDDETE YÖNELİK TUTUM: ÜNİVERSİTE GENÇLİĞİ ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA

Kadına yönelik şiddet, hem dünyanın hem de Türkiye’nin en önemli toplumsal sorunlarından biridir. Ataerkil kültürün birürünü olan kadına yönelik şiddetin sözde nedenlerinden birisi “namus” olgusudur. Namus kültürünün egemen olduğu toplumlarda kadınlar namus adına sözel, psikolojik, cinsel ve fiziksel şiddete uğramakta hatta namus cinayetlerine kurban gitmektedirler. Namus adına kadına uygulanan şiddete yönelik tutumların sosyodemografik değişkenlerden etkileneceği varsayımından hareketle bu araştırmanın amacı gelecekte toplumsal yapının belirleyicileri ve yön vericileri olacak olan üniversite öğrencilerinin namus adına kadına uygulanan şiddete yönelik tutumlarının cinsiyet, okunulan alan, sınıf düzeyi, ailenin gelir düzeyi, gelinen bölge, anne-baba eğitim düzeyi gibi sosyo-demografik faktörlere göre farklılaşıp farklılaşmadığını ortaya koymaktır. Araştırma Sivas Cumhuriyet Üniversitesi’nin farklı bölümlerinde okuyan tabakalı örnekleme ve kolayda örnekleme teknikleri ile belirlenen 662 kişi ile yürütülmüştür. Araştırmada kişisel bilgi formu yanında Işık ve Sakallı-Uğurlu (2009) tarafından geliştirilen Namus Adına Kadına Uygulanan Şiddete Yönelik Tutum Ölçeği (NKUŞTÖ) kullanılmıştır. Verilerin analizi ikili gruplar için bağımsız örnekleme t testi, üç ve daha fazla gruplar için tek yönlü varyans analizi ile yapılmıştır. Elde edilen bulgulara göre genel olarak öğrencilerin namus adına kadına uygulanan şiddeti onaylamadıkları ancak erkekler, sağlık ve fen bilimleri alanında okuyanlar, birinci ve ikinci sınıf öğrencileri ile annesi okur-yazar olmayan öğrenciler namus adına kadına uygulanan şiddete daha olumlu bakmaktadır. Gelir düzeyi, gelinen bölge ve baba eğitim düzeyine göre gruplar arasında farklılık yoktur.

SOCIODEMOGRAPHIC VARIABLES AND ATTITUDES TOWARDS VIOLENCE AGAINST WOMEN IN THE NAME OF HONOR: A RESEARCH ON UNIVERSITY YOUTH

Violence against women is one of the most important social problems in Turkey and in the rest of the world. One of the factors resulting in violence against women is supposedly the “honor” phenomenon, a product of patriarchal culture. In societies where honor culture is dominant, women are subjected to verbal, psychological, sexual and physical violence in the name of honor, and they even become victims of honor killings. Based on the assumption that attitudes towards violence against women in the name of honor are affected by sociodemographic variables, this study analyzes whether the attitudes of university students, who shall become the determinants and guiding agents of social structure in the future, differ in terms of socio-demographic factors such as gender, the area of study, class level, family income level, region of origin, and parental educational level. The study was carried out with 662 individuals who were determined by stratified and convenient sampling techniques in various departments of Sivas Cumhuriyet University. In addition to a personal information form, the Scale of Attitude towards Violence against Women in the Name of Honor (NKUŞTÖ), developed by Işık and Sakallı-Uğurlu (2009), was used in the study. The analysis of the collected data was conducted through independent samples t test for two groups and one way analysis of variance for three and more groups. According to the findings, in general, university students do not approve of violence against women in the name of honor; however, male students,students studying at health and science departments, the 1st and 2nd grade students, and students whose mother is illiterate exhibite more positive views on violence against women. Dissimilarly, no differences according to their level of income, region of origin and the education level of father has been found among the groups.

PDF

___

Akbaba, Z. B. (2008). Töre, Namus ve Töre Saikiyle Kasten Öldürme. TBB Dergisi, 75, 333-352
Aksoy, A. ve Yılmaz-Vefikuluçay, D. (2019). Bir İnsan Hakları İhlali: Namus Cinayetleri. Researcher: Social Science Studies, 7(1): 01-19.
Akın, A. (2010). İki Boyutlu Sosyal İstenirlik Ölçeğinin Geliştirilmesi ve Psikometrik Özelliklerinin Araştırılması. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 30(3):771-784.
Aktaş, D. ve Külcü, D. P. ( 2019). Hemşirelik Öğrencilerinin Toplumsal Cinsiyet Rolleri ile Kadına İlişkin Namus Algıları Arasındaki İlişki, Türkiye Klinikleri. DOI: 10.5336/mdethic.2019- 66250
Arıcı, F. (2011). Üniversite Öğrencilerinde Toplumsal Cinsiyet Rollerine İlişkin Algılar Ve Psikolojik İyi Oluş (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Ankara
Berber, N. (2016). Kadına Yönelik Şiddet. Feryal Saygılıgil (Haz.), Toplumsal Cinsiyet Tartışmaları içinde (ss.249-270). Ankara: Dipnot.
Bilgili, N. ve Vural, G. (2011). Kadına Yönelik Şiddetin En Ağır Biçimi: Namus Cinayetleri. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 14(1):66-72).
Bourdıeu, P. (2016). Eril Tahakküm. Çev. Bediz Yılmaz, İstanbul: Bağlam Yayınları.
Bulut, M.B. (2016). Kadına Yönelik Şiddet İle Dini Dünya Görüşleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Bilimname, XXXII(3): 83‐ 108.
Bulut, M. B. Ve Yıldırım, G. A. (2018). Namus Adına Kadına Uygulanan Şiddet Ve Değer Yönelimleri Arasındaki İlişkiler. Turkish Studies, 13/26: 217-234 DOI: 10.7827/TurkishStudies.14294
Cirhinlioğlu, F. G. ve Şenel, A. F. (2017). Kadına İlişkin Namus Anlayışı, Değerler ve Cinsiyet Rolleri Arasındaki İlişki. The Journal of Academic Social Science Studies, 7(60), 311-324.
Çağlayan, M. Ç. (2019). Erkek Üniversite Öğrencilerin Kadın ve Namus Algısı (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). 19 Mayıs Üniversitesi Sağlık Bilimleri Ensititüsü, Samsum.
Çalık, K. Y. (2017). Attitudes of Turkish Academics Regarding Violence Against Women in the Name of Honor. Journal of Interpersonal Violence, 33(20): 3232-3254.
Dadashzadeh, R. (2016). Üniversite Öğrencilerinin Kadına İlişkin 'Namus' Algısı (Yayımlanmamış Doktora Tezi). On dokuz Mayıs Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Samsun.
Demirel, G., Kaya, N., Ertekin, P. Ş., Değerli, B. ve Gökmen, E. (2019). University Students’ Attitudes Toward Sexism, Honor, and Violence Against Women. Journal of Health Science and Profession, 6(3): 479-90.
Devers, L. ve Bacon, S. (2010). Interpreting Honor Crimes: The Institutional Disregard Towards Female Victims of Family Violence in the Middle East. International Journal of Criminology and Sociological Theory, 3: 359– 371.
Dietrich, D. M. and Schuett, J. M. (2013). Culture of Honor and Attitudes Toward Intimate Partner Violencein Latinos. Sage Open, 3: 1–11.
Dinç, H. ve Hotun Şahin, N. (2009). Bir Kadın Sağlığı Sorunu: Töre ve Namus Cinayetleri, İ.Ü.F.N. Hemşirelik Dergisi,17(2): 123-132.
Doğan, R. (2016), Namus, Töre ve Eril Şiddet. Ankara: Ütopya.
Dökmen, Y. Z. (2010), Toplumsal Cinsiyet, Remzi Kitapevi, İstanbul
Ellingson, J. E., Smith, D. B. ve Sackett, P. R. (2001). Investigating the Influence of Social Desirability on Personality Factor Structure. Journal of Applied Psychology, 86: 122–133.
Engels F. (1990), Ailenin, Özel Mülkiyetin ve Devletin Kökeni, Çev: Kenan Somer, Sol Yayınları, Ankara
Grewal, I. (2013). Outsourcing Patriarchy. International Feminist Journal of Politics, 15(1): 1– 19. doi:10.1080/14616742.2012.755352
Grzyb, M. A. (2016). An explanation of Honour-Related Killings of Women in Europe Through Bourdieu’s Concept of Symbolic Violence and Masculine Domination. Current Sociology, 64: 1036–1053
Güneri Er, S. ve Şen S. (2018). Üniversite Öğrencilerinin Kadına İlişkin Namus Anlayışı Tutumları, Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi, 27(4): 258-266.
Gürsoy, E. (2009). Üniversite Son Sınıf Öğrencilerinin Kadına İlişkin “Namus” Anlayışı İle İlgili Tutumları (Ankara Örneklemi) (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Marmara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü. İstanbul.
Gürsoy, E. ve Arslan-Özkan H. (2014). Türkiye’de Üniversite Öğrencilerinin Kadına İlişkin “Namus” Algısı. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi, 5(3):149-159.
Işık, R. (2008). The Predictors of Understanding of Honor and Attitudes Toward Honor Related Violence: Ambivalent Sexism and System Justification (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Orta Doğu Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Ankara.
Işık, R. ve Sakallı-Uğurlu, N. (2009). Namusa ve Namus Adına Kadına Uygulanan Şiddete İlişkin Tutumlar Ölçeklerinin Öğrenci Örneklemiyle Geliştirilmesi. Türk Psikoloji Yazıları, 12(24): 16-24.
Kabasakal, Z. ve Girli, A. (2012). Üniversite Öğrencilerinin Kadına Yönelik Şiddet Hakkındaki Görüşlerinin, Deneyimlerinin Bazı Değişkenler Ve Yaşam Doyumu İle İlişkisi (DEÜ Buca Eğitim Fakültesi Örneği). Dokuz Eylül Üniversitesi, Sos. Bil. Ens. Dergisi, 14(2):105-123.
Kardam, F. (2005). Türkiye’deki Namus Cinayetlerinin Dinamikleri: Eylem Programı İçin Öneriler Sonuç Raporu. Nüfus Bilim Derneği—Birleşmiş Milletler Nüfus Fonu, Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı, Ankara.
Kaya, N. ve Turan, N. (2018). Attitudes Toward Honor and Violence Against Women for Honor in the Context of the Concept of Privacy: A Study of Students in the Faculty of Health Sciences. Istanbul University Journal of Communication Sciences, 54: 65-84.
Khan, R. (2018). Attitudes Towards ‘Honor’ Violence and Killings in Collectivist Cultures: Gender Differences in Middle Eastern, North African, South Asian (MENASA) and Turkish Populations. J. L. Ireland, P. Birch ve C. A. Ireland (ed.), The Routledge International Handbook of Human AggressionCurrent Issues and Perspectivesiçinde (ss. 216-226). London: Routledge, https://doi.org/10.4324/9781315618777
Kodan Çetinkaya, S. (2013). Üniversite Öğrencilerinin Şiddet Eğilimlerinin ve Toplumsal Cinsiyet Rollerine İlişkin Tutumlarının İncelenmesi. Nesne,1(2): 21-43.
Mies M, (2012), Ataerki ve Birikim, Çev: Yıldız Temurtürkan, Dipnot Yayınları, Ankara.
Moritz, M. (2008). A Critical Examination of Honour Cultures and Herding Societies in Africa. African Studies Review, 51 (2): 99–117.
Özensel, E. (2004). Türk Toplumunda Çocuğun Yetiştirilmesinde Annenin Rolü: Konya İli Örneği. Değerler Eğitimi Dergisi, 2(6): 77-96.
Öztürk, M. ve Demirdağ, M. A. (2013). Namusunu Kanla Temizleyenler: Mardin Cezaevi’nde Namus Davası Nedeniyle Yatan Mahkûmlar Üzerine Bir Araştırma. Sosyal Politika Çalışmaları, 7(30), 117-135.
Öztürk, M. (2015). Suç Korkusu ve Yaşam Doyumu Arasındaki İlişki: Mersin İli Örneği (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sivas.
Pınar, G., Taşkın, L. ve Eroğlu K. (2008). Başkent Üniversitesi Öğrenci Yurdunda Kalan Gençlerin Toplumsal Cinsiyet Rol Kalıplarına İlişkin Tutumları. Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Hemşirelik Dergisi, 47-57.
Sakallı, N. (2001). Beliefs About Wife Beating Among Turkish College Students: The Effects of Patriarchy, Sexism, and Sex Differences. Sex Roles, 44 (9/10): 1-12.
Sakallı-Uğurlu, N ve Glick, P. (2003). Ambivalent Sexism and Attitudes Toward Women who Engage in Premarital Sex in Turkey. The Journal of Sex Research, 40: 296-302.
Sakallı-Uğurlu, N. ve Ulu, S. (2003). Evlilikte Kadına Yönelik şiddete ilişkin Tutumlar: Çelişik Duygulu Cinsiyetçilik, Yaş, Eğitim ve Gelir Düzeyinin Etkileri. Türk Psikoloji Yazıları,6 (11-12: 53-65.
Sakallı-Uğurlu, N. ve Akbaş, G. (2013). Namus Kültürlerinde “Namus” ve “Namus adına KadınaŞiddet”: Sosyal Psikolojik Açıklamalar. Türk Psikoloji Yazıları,16 (32), 76-91.
Sallan-Gül, S. ve Altındal, Y. (2015). Medyada Kadın Cinayeti Haberlerindeki Cinsiyetçi İzler: Radikal Gazetesi. Akdeniz İletişim Dergisi, 24, 168-188.
Sallan-Gül S. (2014 ). Türkiye’de Kadına Yönelik Aile İçi Şiddet ve Yoksulluk Arasındaki İlişkiyi Sorgulamak. Abdullah Topçuoğlu, Gamze Aksan ve Duygu Alptekin (Ed.), Yoksulluk ve Kadın içinde (ss. 89-128). İstanbul: Ayrıntı.
Sen, P. (2014). Namus Suçları, Anlam ve Önemi.L.Welchman & S. Hossain (Eds.). ‘NAMUS’ Suçlar, Paradigmalar ve Kadına Yönelik Şiddet içinde (çeviren: M. Tabur, A. Sönmez, C.Tanır ve S. Şekercan) (ss.59-78). İstanbul: BGST Yayınları.
Sev’er, A.,& Yurdakul, G. (2001). Culture of Honor, Culture of Change. Violence Against Women, 7(9): 964–998. doi:10.1177/10778010122182866
Tahincioğlu, A. N. Y. (2011). Namusun Halleri. İstanbul: Postiga Yayınları.
TBMM Komisyon Raporu (2015). Kadına Yönelik Şiddetin Sebeplerinin Araştırılarak Alınması Gereken Önlemlerin Belirlenmesi Amacıyla Kurulan Meclis Araştırması Komisyonu Raporu. 1. Cilt, Sıra Sayısı: 717
TBMM Komisyon Raporu (2006). Töre ve Namus Cinayetleri ile Kadınlara ve Çocuklara Yönelik Şiddetin Sebeplerinin Araştırılarak Alınması Gereken Önlemlerin Belirlenmesi Amacıyla Kurulan (10/148, 182, 187,284, 285), Esas Numaralı Meclis Araştırması Komisyon Raporu. Sıra Sayısı: 1140.
Tezcan, M. (1999). Ülkemizde aile içi töre ya da namus cinayetleri. T.C. Başbakanlık Kadının Statüsü ve Sorunları Genel Müdürlüğü içinde (21-27). Ankara: T.C. Başbakanlık Kadının Statüsü ve Sorunları Genel Müdürlüğü
Tomul, E. (2007). Türkiye’de Eğitime Katılım Üzerinde Gelirin Etkisi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(22): 122-131.
Ünsal-Atan, Ş. (2016). Töre ve Namus Cinayetleri. Türkiye Klinikleri 2(2): 67-73.
Yaman-Öztürk M., Dedeoğlu S. (2010), “Kapitalizm ve Ataerki İlişkisi Çerçevesinde Kadın Emeği”, Kapitalizm Ataerkillik ve Kadın Emeği (Türkiye Örneği), Sosyal Araştırmalar Vakfı Yayınları, İstanbul, Derleyen: Saniye Dedeoğlu, Melda Yaman Öztürk
Vandello, J. A. (2016). Do We Need a Psychology of Women in the Islamic World?’ Sex Roles, 75: 623–629.
Vandello, J. A. ve Cohen, D. (2003). Male Honor and Female Fidelity: Implicit Cultural Scripts That Perpetuate Domestic Violence. Journal of Personality and Social Psychology, 84: 997-1010.
Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2005). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri (5. Baskı) Ankara: Seçkin.
Yıldız, A. N. (2009). Kadın Cinselliğinin Söylemsel İnşası ve Namus Cinayetleri: Şanlıurfa Örneği (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Ankara.
Zeyneloğlu, S., Kısa, S., ve Yılmaz, D., (2013). Turkish Nursing Students’ Knowledge and Perceptions Regarding Virginity. Nurse Education Today, 33(2): 110–115.
https://insamer.com/tr/kadina-yonelik-siddetE.T. 25. 09. 2019
http://www.cumhuriyet.edu.tr/ogrenci/index.php?Dil=1&d=410

ISSN: 2667-5617
Yayın Aralığı: Yılda 6 Sayı
Başlangıç: 2006
Yayıncı: ASOS Eğitim Bilişim Danışmanlık Otomasyon Yayıncılık Reklam Sanayi ve Ticaret LTD ŞTİ