Özelleştirmeye Alternatif Yaklaşımlar
Makropolitik görüşlerle ortaya konan husus, her bir görüşün piyasa sisteminin işleyişinin iyileştirilmesine yönelik görüşlerinin uygulamaları olarak görülmesidir. Bir başka söylemle, bu teorik görüşler ve uygulamalar, piyasa sisteminde kalite iyileştirmeye yönelik müdahalelerdir. En ikna edici özelliği “Verimlilik” olarak gösterilen özelleştirme, son otuz yılın en çok öne çıkarılan politikalarından biri olmuştur. Gerek kamu gerekse özel sektör işletmeciliği anolojisinden hareketle yapılan tartışmalarda hedeflenen sonuçlar ekonomik yönden tartışılmaya çalışılırken sosyal yönden de genellikle olumsuz olarak değerlendiriliyor ve hatta ulus devlet niteliğinin kaybedilebileceği de vurgulanıyordu. Bu ciddi tartışmalar yerel ve ulusal düzeyde olmanın yanı sıra küresel boyutta da lehte ve aleyhte devam ettiriliyordu. Özelleştirilen bazı işletmelerin tekrar kamu eliyle işletilmelerinin kararlaştırılması ve uygulanmaya konulması özelleştirme uygulamalarını daha çok sorgulatır hale getirmiştir. Bu durum, özelleştirmeye karşı alternatif uygulamaları da gündeme getirmiş ve edinilen tecrübeler kayıtlara geçirilmiş ve politika ve uygulamacıların dikkatine takdim edilmiştir. Örneğin, McDonald ve Ruiters (2014)’ın küresel ölçekteki araştırma projesi kapsamında Afrika, Asya ve Latin Amerika'daki 50'den fazla ülkede sağlık hizmetleri, su/sanitasyon (hıfzı sıhha) ve elektrik gibi sektörlerde edinilen tecrübeler, bölgeler ile sektörler arasında çok daha iyi kıyaslamalara olanak sağlaması açısından, hangi gelişmelerin elde edildiğine ve gelecekteki hizmet sunumu tartışmalarına ilişkin olarak hangi derslerin çıkarılacağına dair doğrudan sorular yönelten yeni kavramsal çerçeveler çizerek, bu analitik ve ampirik boşluğu doldurma hususunda özelleştirmeye alternatif uygulamalar olarak takdim edilmektedir. Ancak, bu örnekler de uygulamaların yine piyasa mantığı çerçevesinde geliştirildiğini göstermektedir. Alternatifin mevcut piyasa anlayışının dışında aranması beklenirken, tecrübe edilen uygulamaların piyasa sistemi çerçevesinde yapılması; söz konusu uygulamaların yukarıda ifade edildiği gibi yine piyasa sisteminin iyileştirilmesine yönelik uygulamalar olarak yorumlanmasından kurtulamayacaklardır. Bu çalışma özelleştirmeye karşı geliştirilecek alternatiflerin yerel yönetimlere ve toplum bütününe yönelik hizmetler doğrultusunda uygulanabilirliğini öne çıkarmaktadır.
Alternative Approaches to Privatization
The point raised by the macropolitical views is that each view is seen as the applications of their views aimed at improving the functioning of the market system. In other words, these theoretical views and practices are interventions for quality improvement in the market system. Privatization, whose most convincing feature is shown as "Efficiency", has been one of the most prominent policies of the last thirty years. In discussions based on both the public and private sector management analogies, the targeted results were tried to be discussed economically, and they were generally regarded as negative in social terms, and even it was emphasized that the nation-state character could be lost. These serious debates were continued at the local and national level as well as globally for and against. The decision to re-operate some privatized enterprises by the public hand and put them into practice made the privatization practices more questionable. This situation also brought up alternative practices against privatization and the experiences gained were recorded and presented to the attention of politicians and practitioners. For example, as part of the global research project of McDonald and Ruiters (2014), the experience gained in more than 50 countries in Africa, Asia and Latin America in sectors such as healthcare, water / sanitation (sanitation) and electricity is widely used across regions and sectors. It is presented as alternative practices to privatization to fill this analytical and empirical gap by drawing new conceptual frameworks that direct questions about what improvements have been achieved and what lessons to draw in relation to future service delivery debates to allow better benchmarks. However, these examples also show that applications are developed within the framework of market logic. While the alternative is expected to be sought outside the current market understanding, the practices experienced are made within the framework of the market system; They will not be able to get rid of the interpretation of the mentioned practices as practices aimed at improving the market system, as stated above. This study highlights the applicability of the alternatives to be developed against privatization in terms of services for local governments and society as a whole.
___
- Aktan, C. C. (2010). Özelleştirme uygulamalarında ortaya çıkabilecek başlıca sorunlar. Sosyal ve Beşerî Bilimler Dergisi. 2(2). 124-137.
- Aras, U. (2007). Alternatif siyaset arayışları. İthaki Yayınları.
- Aysan, M. (2004). Özelleştirme yöntemleri. Radikal. 15 Ekim 2017 tarihinde, http://www.radikal.com.tr/yazarlar/mustafa-aysan/ozellestirme-yontemleri-699515/ adresinden erişildi.
- Bailey, R. (1987). Özelleştirme kavramının doğru ve yanlış kullanımları. (A. Eker Çev.). 07 Nisan 2020 tarihinde, www.canaktan.org adresinden erişildi.
- Bal, O. (2013). Özelleştirmenin teorik temelleri ve Türkiye’deki sonuçları. International Conference on Eurasian Economies. 355-364.
- Bayliss, K. & Adam, A-H. (2014). Tüm alternatifler nereye gitti? Afrika’daki su politikası seçeneklerinin aşınması. (D. Uğur Çev.). D. A. Mcdonald ve G. Ruiters (Der.), Özelleştirmeye karşı alternatifler - Küresel güneyde temel hizmetler içinde kamusal seçenekler içinde (ss.313-360). Notabene Yayınları.
- BBC News, Küresel servetin yarısından fazlası en zengin yüzde 1'in eline geçiyor. 19 Nisan 2020 tarihinde, https://www.bbc.com/turkce/haberler/2015/01/150119_en_zenginler_cok_zengin adresinden erişildi.
- Chaves, D. (2014). Latin amerika’da elektrik sektöründeki alternatifler. (D. Ş. Eser Çev.). D. A. Mcdonald ve G. Ruiters (Der.), Özelleştirmeye karşı alternatifler - Küresel güneyde temel hizmetler içinde kamusal seçenekler içinde (ss.360-406). Notabene Yayınları. (2012).
- Çiçek, Ö. (2016). Özelleştirme sürecine sendikaların bakış açısı: Burdur ve Uşak şeker-iş sendikası örnekleri. Emek ve Toplum. 5(13). 128-145.
- Duman, M. Z. (2011). Neo-liberal küreselleşmenin zaferi. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi. 8(1). 666-700.
- Eren, V. & Kılıç, S. (2006). Yerel hizmetlerde özelleştirmeye alternatif bir yöntem olarak rekabet yaklaşımı. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi. 61(3). 73-101.
- Eroğlu, Ö. (2001). Türkiye’nin özelleştirme engellerini aşabilme kapasitesi. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 5. 1-24.
- Erol, C. (1993). KİT’lerin özelleştirme sorunları ve özelleştirmeye sistematik bir yaklaşım önerisi. Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği.
- Evrensel (2018). Özelleştirme nedir? 19 Nisan 2018 tarihinde, https://www.evrensel.net/haber/350433/ozellestirme-nedir adresinden erişildi.
- Falay, N. (1998). Yerel yönetimlerde özelleştirmeye ilişkin sorunlar. Çağdaş Yerel Yönetimler. 7(1). 14-20.
- İlkorkor, Y. E. (2014). Dünyada özelleştirme uygulamalarına kısa bir bakış. SASAM. 08 Kasım 2017 tarihinde, http://sahipkiran.org/2014/06/05/dunyada-ozellestirme-uygulamalari/ adresinden erişildi.
- İnançlı, S. & Yardımcıoğlu, F. (2010). Türkiye’de özelleştirme uygulamaları ve ekonomik etkilerinin değerlendirilmesi. N. T. Saruç., T. Gürdal ve N. Altun (Der.), Kamu maliyesinde seçme yazılar içinde. Sakarya Üniversitesi Yayınları.
- Mcdonald, D. A. & Ruiters, G. (2014) Özelleştirmeye karşı alternatifler - Küresel güneyde temel hizmetler içinde kamusal seçenekler. (L. Aydeniz Çev.). D. A. Mcdonald ve G. Ruiters
- (Der.). Notabene Yayınları. (2012). Metin, Ö. (2012). Sosyal ekonomi ve toplumsal sorumluluk: Küresel neoliberalizm anarşisine alternatifler. (B. Temel Çev.). Atılım Sosyal Bilimler Dergisi. 2(1). 107-122.
- Orkunoğlu, I. F. (2010). Özelleştirme ve alternatifleri. Akademik Bakış Dergisi. 1-22. Oxfam International, World’s billionaires have more wealth than 4.6 billion people. 20.09.2020 tarihinde, https://www.oxfam.org/en/press-releases/worlds-billionaires-have-more-wealth46-billion-people adresinden erişildi.
- Öz, S. G. (2013). Türkiye’de özelleştirmenin maliyetler üzerine etkisi: Konya Şeker Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi örneği. Niğde Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi. 6. (1). 314-327.
- Robinson, N. J. (2020). Millennials support socialism because they want to make America great — but for everyone. 21.09.2020 tarihinde, https://www.nbcnews.com/think/opinion/millennials-support-socialism-because-they-wantmake-america-great- everyone-ncna1109191 adresinden erişildi.
- Sancakdar, O. (2006). Özelleştirmenin kamu hukuku-özel hukuk ayırımına etkileri ve bu bağlamda güncel özelleştirme tartışmalarındaki başlıca görüşler. Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi. 8(1). 241-270.
- Sengupta, A. (2014). Yaratmak, geliştirmek ve savunmak, Asya’da, sağlık sektöründe ticarileştirilmemiş alternatif çözümler. (T. Kazankaya Çev.). D. A. Mcdonald ve G. Ruiters (Der.), Küresel güneyde temel hizmetler içinde kamusal seçenekler içinde (ss.165-313). Notabene Yayınları. (2012).
- Sönmez, M. (2019). Yüzde 1’in servet payı krizle yüzde 42'ye düştü. 21.09.2020 tarihinde, https://www.al-monitor.com/pulse/tr/originals/2019/11/turkey-economic-crisis-takes-tollon-wealth-holders.html#ixzz6KIvJg87x adresinden erişildi.
- Taşçı, F. (2008). Türkiye’de sendikaların özelleştirme yaklaşımları. Journal of Social Policy Conferences. 54. 95-115.
- Turancı, E. & Bulut, S. (2016). Neo-liberalizm ve sağlık hizmetlerinin dönüşümü: Özel sağlık sektörünün iletişim politikaları üzerine bir analiz. İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi. 43. 40-63.
- Wainwright, H. (2014). Dönüştürücü direniş, özelleştirmeye karşı alternatiflerde emeğin ve sendikaların rolü. (D. A. Gür Çev.). D. A. Mcdonald ve G. Ruiters (Der.), Özelleştirmeye karşı alternatifler - Küresel güneyde temel hizmetler içinde kamusal seçenekler içinde (ss.109-146). Notabene Yayınları. (2012).
- Yıldırım, C. (2011). Birinci ve ikinci nesil Washington uzlaşması: Neoliberal iktisat politikalarının 1980’den sonraki evrimi. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi. 7(7). 2. 1-23.
- Zaifer, A. (2011). Özelleştirmenin alternatifini arayış. yenidüzen. 15 Ekim 2017 tarihinde, http://www.yeniduzen.com/ozellestirmenin-alternatifini-arayis-30895h.htm adresinden erişildi.
- Zengin, E. (1999). Yerel yönetimlerde özelleştirme. Mimoza Yayıncılık