MAKEDONYA RADOVİŞ’DE BİR TÜRK YÖRÜK KÖYÜ KOCALİ’DE GELENEKSEL GELİN GİYİMİ

Osmanlının Balkanları fethiyle 14. Yüzyılda Üsküp ve civarına yerleşen Yörükler, Yaşanan birçok göçe rağmen, ülkenin farklı şehirlerine yerleşmiş ve şehir hayatı sürmeye başlamıştır. Radoviş bu şehirlerden birisidir. Doğu Makedonya’nın Radoviş belediyesine bağlı, Blacgovica Dağları eteklerinde bulunan Kocaali köyüne Karaman’dan giderek yerleşen Yörük Türkleri, aradan geçen 600 yıla rağmen kültür, dil, eski gelenek ve yaşam tarzlarını hala devam ettirmektedirler. Bunun en iyi örneklerinden birisi de, evlilik töreninde gelinin giymiş olduğu geleneksel gelinliği giysisidir. Evlilik törenlerinde evlenecek kişilerin en güzel ve gösterişli giysiler giymeye çalışması, her dönemde görülmüştür. Bu özel giysi kültürlere göre farklı özellikler de kazanmıştır. Kültürlere göre giyside kullanılan, renkler, semboller, aksesuarlar farklı anlamları içermiştir. Eski dönemlerde farklı şekillerde görülen gelinliğin, rengi ve biçimi, gelinin kültürü, dini ve geleneklerine göre değişiklik göstermiştir. Kullanılan aksesuarlar, sembolik anlamlar, statü göstergesi, gelinliği tamamlayıcı unsurları olarak kullanılmıştır. Günümüzde gelinlik sektöründeki gelişmeler hızla devam ederken gelişen teknoloji, müşteri taleplerinde yaşanan değişimler ve farklı tasarım anlayışının etkisiyle süreçler değişime uğramaktadır. Eski Türk geleneklerinde, gelinlik kırmızı renkte tercih edilirken, günümüzde beyaz gelinlik tercih edilmektedir. Fakat Kocaali Yörük köyünde toplum, kendi geleneksel adetlerinden birçoğunu günümüze kadar koruyabilmiş; yerel kültürü temsil eden geleneksel gelin giyimi kullanımını günümüze kadar taşımayı başarmıştır. Araştırmada Radoviş yöresinde Türk Yörük köyü olan Kocaali köyünde geleneksel gelinlik giysilerinden ulaşılan bir takım giysi örneği malzeme, renk, süsleme tekniği açısından incelenerek ve sonraki nesillere aktarılmasını sağlamak amaçlanmıştır.

TRADITIONAL WEDDING DRESSES IN KOCAALI (A TURKISH YORUK VILLAGE IN MACEDONIA)

After Ottomans invaded Balkans in 14th century, Yoruks and Turks settled in cities around Skopje, and they have been living in many urban centers since then. Radovis is one these urban centers. Kocaali is a village on the skirts of Mount Blacgovica in Eastern Macedonia, where yoruks from Karaman have been living for the last 600 years, maintaining their culture, language, traditions and lifestyle. One of the most obvious examples of this culture is the use of wedding dresses. The use of flamboyant and pretty dresses in wedding ceremonies has always been a common practice in all periods and in all cultures, and the forms of these special dresses vary in in various cultures with different connotations of colors, symbols and accessories. While the color and form of wedding dress vary according to the bride’s culture, religion and tradition, the accessories have symbolic meanings, and indicate status. The sector of wedding dress design and production has been altering the process due to production technologies, various design approaches, and changing demands of the clients. In earlier periods, red was the traditional color in Turkish wedding dresses, however, white wedding dresses have long been dominant. As the yoruk community in Kocaali village have maintained most of their traditional practices, their wedding dresses still reflect their local culture. The present study focuses on a sample set of wedding dress from the yoruk village Kocaali, and analyses the items in terms of material, color, ornamentation technique. The aim of the study is to record and transfer the present tradition to the future generations.

PDF

___

Adiller, S. (2013). Alikoç Köyü (Makedonya) Özelinde Kadının Evlilik Göçü. Sosyoloji Dergisi, 3(27), 2.
Berker, N. ve Durul, Y. (1983). Türk İşlemelerinden Örnekler. Türk Süsleme Sanatları: 1. İstanbul:Ak Yayınları.
Ceran, A. Ş. (1996), Tarihi Ve Sosyo-Kültürel Yönden Konya Sarayönü Ve Çeşmelisebil Yörükleri. Konya: Damla Ofset Matbaacılık.
Çelebilik, G. (2004). Konya Meram İlçesi Karadağın Kasabasında Kanaviçe İşlemeler. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11, 55-66.
Çetintürk, S. (1943). Osmanlı İmparatorluğunda Yürük Sınıfı ve Hukuki Statüleri. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, 2(1), 107-116.
Çobanlı, Z. ve Kanışkan, E. (2013). Osmanlı Çini ve Seramiklerinde Giyim Kuşam Kültürü ve Özellikleri. Anadolu Üniversitesi Sanat ve Tasarım Dergisi, 4.
Elizabeta, K. (2004). Yörüks (Yörükler), Makedonya’da Yaşayan Türk Etnik Topluluğu. Üsküp. Museum Of Macadonia (Katalog), 79-83.
Eröz, M. (1991). Yörükler. İstanbul:Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı Yayınları.
Gökbilgin, M. T. (2008). Rumeli’de Yürükler, Tatarlar ve Evlad-ı Fatihan. İstanbul.
Gökçearslan, A. Ve Özdemir, M. (2017). Anadolu Geleneksel Sıraç Kadın Giyimi. Vocational Education (NWSAVE), 12(2): 1-19.
Görgünay, N. (2008). Geleneksel Türk Giyim Tarihi, İzmir: Grafmat Basım Sanayi Ltd. Şti. Görsel Büyük Genel Kültür Ansiklopedisi, (1999), 24, İstanbul:Görsel Yayınlar.
Günay, U. (1986). Türk Tarihi Kadın Kıyafetleri. İstanbul: Güzel Sanatlar Matbaası.
Hasan, E. ve Adiller, S. (2017). Makedonya, Radoviş Türklerinin Türkçe Eğitiminde Sorunlar Ve Çözüm Önerileri. Uluslararası Türk Kültür Coğrafyasında Sosyal Bilimler Dergisi, 2(1). İnternet: https://balkangunlugu.com/2012/12/13/radovi-yoeruekleri/ Son Erişim Tarihi: 03.12.2018.
Jelavich, B. (2016). Balkan Tarihi 18. ve 19. Yüzyıllar. 4. Baskı. İstanbul:Küre Yayınları.
Kırgızoğlu, N.G. (1994). Türk Halk Kültüründe Doğu-Anadolu Dokumaları ve Giysileri. Ankara: Türk Halk Kültürünü Araştırma ve Tanıtma Vakfu Yayınları No.7.
Koca, E. ve Koç, F. (2016). İç Anadolu Bölgesi Halk Giyim Kuşamında Kullanılan Kadın Entarileri. VI. Kazan Uluslararası Halk Kültürü Sempozyumu Bildiri Kitabı, 327-337
Koca, E. ve Kumaş, N. (2015). Yitirilen Kültürel Değerler: Giresun İli Yöresel Gelin Giysileri. Türk İslam Dünyası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2(2), 84.
Koca, E. ve Kırkıncıoğlu, Z. (2015). Denizli İli Gelin Giyim-Kuşamının Gösterge bilimsel Açıdan Çözümlenmesi. Turkish Studies Dergisi, 11(8), 247-270.
Koç, F. ve Koca E. (2012). The Clothing Culture of the Turks, and the Entari. (Part 2,The Entari), Folk Life: Journal of Ethnological Studies, Vol. 50 (2) , s. 141-168
Koç, F. ve Saatçioğlu, K. (2017), “1923 Türk-Yunan Nüfus Mübadelesi”nde Türkiye’den Yunanistan’a Göç Eden Ortodoks Rum Kadınlara Ait Gelenekli Giysiler”, Turkısh Studıes, 12 (3) 647-668 DOI Number:http://dx.doi.org/10. 7827/TurkishStudies.11578
Koç, F. ve Koca, E. (2016). “Halk Giyim Kuşamının Yok Olmasına İlişkin Nedenler ve Koruma Altına Alınması Gerekliliğinin 5N1K Yöntemi İle Analizi, TURKISH STUDIES -, (Prof. Dr. HayatiAkyol Armağanı),11.2.755-778. DOI Number: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.9274.
Koçu, R. E. (1967). Türk giyim kuşam ve süslenme sözlüğü. Ankara: Sümerbank Yayınları.
Köklü, H. (2002). El İşlemeleri. İstanbul: Ya-Pa Yayın.
Nureski, D. (t.y.). Osmanlı’dan Günümüze Makedonya’daki Türk Kültür ve Makedonya’nın Türk Kültür Tarihindeki Yeri ve Önemi, 353.
Orhonlu, C. (1987). Osmanlı İmparatorluğunda Aşiretlerin İskanı. İstanbul: Eren Yayınevi.
Özbel, K. (1947). Anadolu Kadın Kılıkları. El Sanatları V. Ankara: CHP Halkevleri Bürosu.
Özgişi, T. (2014). International Journal of Social Science, Number 26, Summer II, s.345.
Sümer, F. (1950). 16. Asırda Anadolu, Suriye ve Irak’ta Yaşayan Türk Aşiretlerine Umumi Bir Bakış. İ.Ü.İ.F. Mecmuası, 11(1), 4.
Sürür, A. (1976). Türk İşleme Sanatı, Türk işleme sanatları. Serisi:4, İstanbul: Ak Yayınları.
Tufan, M. Özsus, E. ve Erden, F. (2015). Makedonya Üsküp Yöresi Giysilerinden Kına Kıyafeti, International Journal ofCulture and Sport, SI(1).
Türkay, C. (1979). Osmanlı İmparatorluğunda Aşiret, Oymak ve Cemaatler, Tercüman Kaynak Eserler Serisi. İstanbul: Garanti Matbaası.
Uzunçarşılı, İ. H. (2011). Osmanlı Tarihi. 1. Baskı. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
Wachtel, A. B. (2009). Dünya Tarihinde Balkanlar. İstanbul: Doğan Egmont Yayıncılık ve Yapımcılık.
Göresl 1: Tuztaş, A. H; Adiloğlu. S. (2018). (Yörükler), Anadolu’da Kalanlar ve Anadolu’dan Göçenler, (Katalog-Selda Adiloğlu). Bursa: Bursa Büyükşehir Belediyesi.
Mergüzer Memedova (07.07.2018, Radoviş-Kocaali Köyü)
Gülizar Mehmet (07.07.2018, Radoviş-Kocaali Köyü)
Fadime Bekir (07.07.2018, Radoviş-Kocaali Köyü)

ISSN: 2667-5617
Yayın Aralığı: Yılda 6 Sayı
Başlangıç: 2006
Yayıncı: ASOS Eğitim Bilişim Danışmanlık Otomasyon Yayıncılık Reklam Sanayi ve Ticaret LTD ŞTİ