KEMALİZM: CAHİT TANYOL İLE ŞERİF MARDİN’İN YAKLAŞIMLARININ KARŞILAŞTIRMALI İNCELEMESİ

Ulus-devletlerin “kurucu ideolojisi” vardır. 29 Ekim 1923 yılında ilan edilen Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucu ideolojisi Kemalizm (Atatürkçülük), 1923-1938 yılları arasındaki 15 yıllık dönemde özellikleri, teorisi ve pratikleri ile somutlaşacaktır. Cumhuriyet’in varoluşu bu ideolojinin ilkeleri üzerine inşa edilmiştir. Toplum ve devlet tasarımı Kemalizm’e bağlı olarak oluşturulmuştur. Söylem ve eylemleri belirleyen zihniyet ve politikalar, bu ideolojiye bağlı olarak biçimlenmiş ve yürütülmüştür. Kemalizm, yıllar içerisinde, zamanla ve adım adım inşa edilen bir ideolojidir. Kendini belirli ölçülerde yenilemiş olmakla birlikte kurucu ilkelerinden ödün vermez. Kemalizm’in Cumhuriyet tarihi boyunca farklı biçimlerde yorumlanmasıyla karşılaşırız. Bu yorumların bir kısmı onaylayıcı, bir kısmı reddedici, bir kısmı bir ölçüde onaylayan, bir kısmı ise ne reddeden ne de onaylayan şeklinde tasnif edilebilir. Cahit Tanyol (1914-...) ve Şerif Mardin (1927-2017), her ikisi de resmî-merkez ideolojiyi, çocukluklarından itibaren ulus-devletin ilk kuşağı içerisinde olmaları sebebiyle bizatihi yaşamışlar, zihniyetini, değerlerini, düşüncesini ve özelliklerini öğrenmişledir. Kemalizm’in uygulamalarını görmüşler ve pratikleri içerisinde var olmuşlardır. İki sosyal bilimci ve sosyolog da, çalışmalarında resmî-merkez ideolojiyi, Kemalizm’i farklı açılardan ele almışlar, sunulan bazı düşünceleri ve yapılan uygulamaları onaylamışlar, bazılarını reddetmişler, bazılarını eleştirmişlerdir. Cahit Tanyol ve Şerif Mardin, Cumhuriyet tarihinin resmî-merkez ideoloji ile yaşadığı varoluş sürecini, koşullarını ve dönüşümlerini, Osmanlı-Türkiye sürekliliğinin farkındalığı ile eserlerinde aktarmışlardır. Değerlendirmelerini, yorumlarını ve eleştirilerini farklı açılardan ve çok yönlü olarak yapmışlardır.

KEMALISM: A COMPARATIVE ANALYSIS OF CAHİT TANYOL AND ŞERİF MARDİN’S APPROACHES

Nation-states have a “founding ideology”. Kemalism, the Republic of Turkey that have been announced on 29 October 1923 is the founding ideology. The characteristics, theory and practices of Kemalism in 15 years period will be embodied between 1923-1938. The existence of the Republic was built on the principles of this ideology. Society and state design have been created in connection with Kemalism. The mentality and policies that determine discourse and actions are shaped and executed depending on this ideology. Kemalism is an ideology that has been built up over time and over time. Although it has renewed itself to a certain extent, it does not compromise its founding principles. We come across different interpretations of Kemalism, throughout the history of the Republic. Some of these interpretations can be classified as approving, some rejecting, some confirmatory, and a part of what does not refuse nor approves. When examining the history of the republic, the examination of the official-center ideology is necessary for the proper understanding of this history. Cahit Tanyol (1914-...) and Şerif Mardin (1927-2017), both of whom have experienced official-central ideology, because they are in the first generation of nation-state since childhood, have learned its mentality, values, ideas and characteristics. They saw the practices of Kemalism and existed in their practices. The two social scientists and sociologists, in their work, addressed the official-center ideology, Kemalism from different perspectives; they approved of some of the ideas and practices, rejected some of them, and criticized some of them. Cahit Tanyol and Serif Mardin lived conditions, transformations and the ideology of the process with the official history of the Republic-centered existence and for that their works are with an awareness of continuity of the history of Ottoman and Turkey. They have made their evaluations, comments and criticisms in a different ways.

PDF

___

Ağaoğlu, A. (2013). Üç Medeniyet. İstanbul: Doğu Kitabevi (İlk baskı 1927).
Ahmad, F. (1985). İttihatçılıktan Kemalizme. İstanbul: Kaynak Yayınları.
Ahmad, F. (2002). Modern Türkiye’nin Oluşumu (2. Baskı). İstanbul: Doruk Yayınları.
Akçura, Y. (1976). Üç Tarz-ı Siyaset. Ankara: Türk Tarih Kurumu (İlk baskı Kahire 1907. Gazete baskısı 1904).
Akçuraoğlu, Y. (1990). Türkçülük. İstanbul: Toker Yayınları (İlk baskı 1928).
Akman, Ş. T. (2011). Türk Tarih Tezi Bağlamında Erken Cumhuriyet Dönemi Resmî Tarih Yazımının İdeolojik ve Politik Karakteri. Hacettepe Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt:1, Sayı 1, s. 80-109.
Aktaş, C. (1990). Tanzimattan Günümüze Kılık Kıyafet ve İktidar 12 Marttan 12 Eylüle. İstanbul: Nehir Yayınları.
Aktaş, C. (1991). Tanzimattan Günümüze Kılık Kıyafet ve İktidar (2. Baskı). İstanbul: Nehir Yayınları.
Aktay, Y. (2004). Halife Sonrası Şartlarda İslâmcılığın Öz-Diyar Algısı. İslamcılık (Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce Cilt 2) (2004) içinde (s. 68-95) (Ed. Y. Aktay). İstanbul: İletişim Yayınları.
Alkan, M. Ö. (Ed.). (2004). Cumhuriyet’e Devreden Düşünce Mirası: Tanzimat ve Meşrutiyet’in Birikimi (Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce 1) (6. Baskı). İstanbul: İletişim Yayınları.
Amman, M. T. ve Hira, İ. (2017). Yolların Kavşağında Duran Bir Sosyal Bilimci: Erol Güngör ve Din Sosyolojisine Katkıları. İslâmî İlimler Dergisi, Yıl 12, Cilt 12, Sayı 1, s. 139-162.
Arlı, A. (2008). Türkiye’de Sosyolojinin Eleştirel Kapasitesi: Şerif Mardin Üzerine. Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, Cilt 6, Sayı 11, s. 633-651.
Arlı, A. (2014). Oryantalizm & Oksidentalizm ve Şerif Mardin (3. Baskı). İstanbul: Küre Yayınları.
Avcıoğlu, D. (1968). Türkiye’nin Düzeni (Dün-Bugün-Yarın). Ankara: Bilgi Yayınevi.
Belge, M. (2001). Mustafa Kemal ve Kemalizm. Kemalizm (Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce Cilt 2) (4. Baskı, 2004) içinde (s. 29-43) (Ed. A. İnsel). İstanbul: İletişim Yayınları.
Belge, M. (2002). Türkiye’de Zenofobi ve Milliyetçilik. Milliyetçilik (Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce Cilt 4) (2. Baskı, 2003) içinde (s. 179-192) (Ed. T. Bora). İstanbul: İletişim Yayınları.
Berkes, N. (1965). Batıcılık, Ulusçuluk ve Toplumsal Devrimler. İstanbul: Yön Yayınları.
Berkes, N. (1975). Türk Düşününde Batı Sorunu. Ankara: Bilgi Yayınevi.
Berkes, N. (2002). Türkiye’de Çağdaşlaşma (2. Baskı) (Yay. Haz. A. Kuyaş). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları (İlk baskı İngilizce 1964).
Kocabaşoğlu, U. (Ed.). (2004). Modernleşme ve Batıcılık (Modern Türkiye’de Siyasî Düşünce Cilt 3) (3. Baskı). İstanbul: İletişim Yayınları.
Bozkurt, M. E. (1967). Atatürk İhtilali. İstanbul: Altın Kitaplar (İlk baskı 1940). Cumhurbaşkanı Erdoğan: Dil devrimi adı altında damarlarımız kesildi. 15 Mart 2018, https://www.yenicaggazetesi.com.tr/cumhurbaskani-erdogan-dil-devrimi-adi-altindadamarlarimiz-kesildi-186839h.htm, E.t. 9 Kasım 2018.
Çağaptay, S. (2002). Otuzlarda Türk Milliyetçiliğinde Irk, Dil ve Etnisite. Milliyetçilik (Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce Cilt 4) (2. Baskı, 2003) içinde (s. 245-261) (Ed. T. Bora). İstanbul: İletişim Yayınları.
Çav, E. (2011). Dramın Aydını Cahit Tanyol: Şair-Öğretmen-Felsefeci-Sosyolog. İstanbul: Kesit Yayınları.
Çav, E. (2013). Türkiye’de Askeri Uygulama-Askerler ve Askerlik Üzerine Deneyim, Gözlem ve Düşünceler. İstanbul: Kesit Yayınları.
Çavdar, T. (1984). Demokrat Parti. Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi (Cilt 8) içinde (s. 2060- 2075). İstanbul: İletişim Yayınları.
Çavdar, T. (2004). Türkiye’nin Demokrasi Tarihi (1950’den Günümüze) (3. Baskı). İstanbul: İmge Yayınları.
Çaylak, A. (2008). Entelektüel Tarihçi Şerif Mardin’in Osmanlı Toplumunu Çözümlemesi. Şerif Mardin Okumaları (2. Baskı, 2013) içinde (s. 207-235) (Ed. T. Takış). Ankara: Doğu Batı Yayınları.
Çetinsaya, G. (2004). İslâmcılıktaki Milliyetçilik. İslâmcılık (Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce Cilt 6) içinde (s. 420-451) (Ed. Y. Aktay). İstanbul: İletişim Yayınları.
Çiğdem, A. (2005). “Millî Mesele” Olarak Din. Şerif Mardin’e Armağan (3. Baskı, 2015) içinde (s. 21-35) (Ed. A. Öncü ve O. Tekelioğlu). İstanbul: İletişim Yayınları. Danıştay’dan andımız kararı. 22 Eylül 2018, http://www.hurriyet.com.tr/gundem/danistaydanandimiz-karari-40964170, E.t. 9 Kasım 2018.
Dellaloğlu, F. B. (2019). Volkan Ertit Ne Yapmaya Çalışıyor?. Sekülerleşme Teorisi içinde (s. 35-40). Ankara: Liberte Yayınları.
Demirer, Y. (2012). Modernleşen Türkiye’de Din. 1920’den Günümüze Türkiye’de Toplumsal Yapı ve Değişim (3. Baskı, 2014) içinde (s. 273-297) (Der. F. Alpkaya ve B. Duru). Ankara: Phoenix Yayınları.
Dilipak, A. (1991). Laisizm (4. Baskı). İstanbul: Beyan Yayınları.
Doğan, N. (2008). Şerif Mardin, Türk Sosyolojisi ve Sosyolojik Teori. Şerif Mardin Okumaları (2. Baskı, 2013) içinde (s. 19-41) (Ed. T. Takış). Ankara: Doğu Batı Yayınları.
Doğaner, Y. (2004). Bir Modernleşme Modeli Olarak Atatürk İnkılâpları. Atatürk Dergisi, Cilt 4, Sayı 1, s. 153-187.
Durakbaşa, A. (2000). Halide Edib-Türk Modernleşmesi ve Feminizm. İstanbul: İletişim Yayınları.
Dündar, F. (2002). Milli Ezber: Saf Türk-Karışık Öteki. Milliyetçilik (Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce Cilt 4) (2. Baskı, 2003) içinde (s. 893-900) (Ed. T. Bora). İstanbul: İletişim Yayınları.
Esengin, K. (1978). 27 Mayıs ve Ordudaki Kıyımlar. İstanbul: Su Yayınları.
Gencer, B. (2017). İslâm’da Modernleşme (1839-1939) (4. Baskı). Ankara: Doğu Batı Yayınları.
Genç, M. (2000). Osmanlı İmparatorluğunda Devlet ve Ekonomi. İstanbul: Ötüken Yayınları.
Georgeon, F. (2006). Osmanlı-Türk Modernleşmesi 1900-1930 (Çev. A. Berktay). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Gökalp, Z. (2014). Türkçülüğün Esasları. İstanbul: Ötüken Yayınları (İlk baskı 1923).
Göle, N. (1991). Modern Mahrem. İstanbul: Metis Yayınları.
Göle, N. (1998). Mühendisler ve İdeoloji: Öncü Devrimcileriden Yenilikçi Seçkinlere (2. Baskı). İstanbul: Metis Yayınları.
Heyd, U. (2002). Türk Ulusçuluğunun Temelleri (2. Baskı) (Çev. K. Günay). Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
İleri, C. N. (2002). Türk Devrimi-İnsanlık Tarihinde Türk Devriminin Yeri (Gün. Dil. Çev. Ö. Ozankaya). Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları (İlk baskı 1926).
İnalcık, H. ve Seyitdanlıoğlu, M. (Haz.). (2018). Tanzimat Değişim Sürecinde Osmanlı İmparatorluğu (7. Baskı). İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları.
İnsel, A. (2001). Giriş. Kemalizm (Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce Cilt 2) (4. Baskı, 2004) içinde (s. 17-27) (Ed. A. İnsel). İstanbul: İletişim Yayınları.
İnan, A. (1973). Türkiye Cumhuriyeti ve Türk Devrimi. Ankara: Başbakanlık Kütür Müsteşarlığı Cumhuriyetin 50. Yıldönümü Yayınları.
Kaplan, S. (2008). Ahlakî Bir Tutum Olarak Siyaset, Entelektüeller ve Şerif Mardin. Şerif Mardin Okumaları (2. Baskı, 2013) içinde (s. 134-141) (Ed. T. Takış). Ankara: Doğu Batı Yayınları.
Karakaş, M. (2000). Türk Ulusçuluğunun İnşası. Ankara: Vadi Yayınları.
Karpat, K. H. (1996). Türk Demokrasi Tarihi (Sosyal, Ekonomik, Kültürel Temeller). İstanbul: Afa Yayınları (İlk baskı 1967).
Kayalı, K. (2008). Şerif Mardin Okumaları Konusunda Bazı Sorular Ya Da Bazı Sorunlar. Şerif Mardin Okumaları (2. Baskı, 2013) içinde (s. 90-101) (Ed. T. Takış). Ankara: Doğu Batı Yayınları.
Keyman, F. (2005). Şerif Mardin’i Okumak: Modernleşme, Yorumbilgisel Yaklaşım ve Türkiye. Şerif Mardin’e Armağan (3. Baskı, 2015) içinde (s. 37-93) (Ed. A. Öncü ve O. Tekelioğlu). İstanbul: İletişim Yayınları.
Köker, L. (2004). Modernleşme, Kemalizm ve Demokrasi (8. Baskı). İstanbul: İletişim Yayınları
Köker, L. (2001). Kemalizm/Atatürkçülük: Modernleşme, Devlet ve Demokrasi. Kemalizm (Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce Cilt 2) (4. Baskı, 2004) içinde (s. 97-112) (Ed. A. İnsel). İstanbul: İletişim Yayınları.
Küçükömer, İ. (2002). Düzenin Yabancılaşması (Batılılaşma) (3. Baskı). İstanbul: Bağlam Yayınları.
Küçükömer, İ. (1994a). Cuntacılıktan Sivil Topluma. İstanbul: Bağlam Yayınları.
Küçükömer, İ. (1994b). Sivil Toplum Yazıları. İstanbul: Bağlam Yayınları.
Lewis, B. (1984). Modern Türkiye’nin Doğuşu. Ankara: Türk Tarih Kurumu.
Mardin, Ş. (1954). Politikanın İnanç Muhtevası. Türk Modernleşmesi (Makaleler 4) (14. Baskı, 2004)
içinde (s. 315-320) (Der. M. Türköne ve T. Önder). İstanbul: İletişim Yayınları.
Mardin, Ş. (1955). Kütle ve Demokrasi Eğitimi. Türk Modernleşmesi (Makaleler 4) (14. Baskı, 2004)
içinde (s. 303-307) (Der. M. Türköne ve T. Önder). İstanbul: İletişim Yayınları.
Mardin, Ş. (1962). Türkiye’de İktisadi Düşüncenin Gelişmesi. Siyasal ve Sosyal Bilimler (Makaleler 2) (7. Baskı, 2003) içinde (s. 51-118) (Der. M. Türköne ve T. Önder). İstanbul: İletişim Yayınları.
Mardin, Ş. (1964). Atatürk Devrimlerini Hazırlayan Faktörler (Siyasî Batılılaşmamızda Üç Engel).
Türkiye’de Toplum ve Siyaset (Makaleler 1) (12. Baskı, 2004) içinde (s. 161-180) (Der. M. Türköne ve T. Önder). İstanbul: İletişim Yayınları.
Mardin, Ş. (1966). Türkiye’de Muhalefet ve Kontrol. Türk Modernleşmesi (Makaleler 4) (14. Baskı, 2004) içinde (s. 177-194) (Der. M. Türköne ve T. Önder). İstanbul: İletişim Yayınları.
Mardin, Ş. (1969). Siyasi Fikir Tarihi Çalışmalarında Muhteva Analizi. Siyasal ve Sosyal Bilimler (Makaleler 2) (7. Baskı, 2003) içinde (s. 9-24) (Der. M. Türköne ve T. Önder). İstanbul: İletişim Yayınları.
Mardin, Ş. (1971). Türk Devriminde İdeoloji ve Din. Türkiye’de Din ve Siyaset (Makaleler 3) (10. Baskı, 2004) içinde (s. 145-167) (Der. M. Türköne ve T. Önder). İstanbul: İletişim Yayınları.
Mardin, Ş. (1973). Atatürk, Bürokrasi ve “Rasyonellik”. Türkiye’de Toplum ve Siyaset (Makaleler 1) (12. Baskı, 2004) içinde (s. 247-258) (Der. M. Türköne ve T. Önder). İstanbul: İletişim Yayınları.
Mardin, Ş. (1977a). Din Sorunu Yeni Bir Düzeye Ulaşırken. Türkiye’de Din ve Siyaset (Makaleler 3) (10. Baskı, 2004) içinde (s. 237-242) (Der. M. Türköne ve T. Önder). İstanbul: İletişim Yayınları.
Mardin, Ş. (1977b). Türkiye’de Gençlik ve Şiddet. Türk Modernleşmesi (Makaleler 4) (14. Baskı, 2004) içinde (s. 251-289) (Der. M. Türköne ve T. Önder). İstanbul: İletişim Yayınları.
Mardin, Ş. (1977c). Modern Türkiye’de Din. Türkiye’de Din ve Siyaset (Makaleler 3) (10. Baskı, 2004) içinde (s. 81-112) (Der. M. Türköne ve T. Önder). İstanbul: İletişim Yayınları.
Mardin, Ş. (1983a). Atatürkçülüğün Kökenleri. Türkiye’de Toplum ve Siyaset (Makaleler 1) (12. Baskı, 2004) içinde (s. 181-188) (Der. M. Türköne ve T. Önder). İstanbul: İletişim Yayınları.
Mardin, Ş. (1983b). Jön Türklerin Yabancılaşması: “Devrimci Şuur”a Dair Kısmî Bir Açıklama Çabası. Türkiye, İslâm ve Sekülarizm (Makaleler 5) (4. Baskı, 2015) içinde (s. 25-41). İstanbul: İletişim Yayınları.
Mardin, Ş. (1983c). Yenileşme Dinamiğinin Temelleri ve Atatürk. Türkiye’de Toplum ve Siyaset (Makaleler 1) (12. Baskı, 2004) içinde (s. 203-239) (Der. M. Türköne ve T. Önder). İstanbul: İletişim Yayınları.
Mardin, Ş. (1983d), İslâmcılık: Tanzimat Dönemi. Türkiye’de Din ve Siyaset (Makaleler 3) (10. Baskı, 2004) içinde (s. 9-21) (Der. M. Türköne ve T. Önder). İstanbul: İletişim Yayınları.
Mardin, Ş. (1984). “Aydınlar” Konusunda Ülgener ve Bir İzah Denemesi. Türkiye’de Din ve Siyaset (Makaleler 3) (10. Baskı, 2004) içinde (s. 251-260) (Der. M. Türköne ve T. Önder). İstanbul: İletişim Yayınları.
Mardin, Ş. (1985a). 19. Yüzyılda Düşünce Akımları ve Osmanlı Devleti. Türk Modernleşmesi (Makaleler 4) (14. Baskı, 2004) içinde (s. 81-101) (Der. M. Türköne ve T. Önder). İstanbul: İletişim Yayınları.
Mardin, Ş. (1985b). Şerif Mardin’le Din ve Devlet Sosyolojisi Konusunda Söyleşi (Söy. A. Bayramoğlu ve A. Güngören). Türkiye’de Toplum ve Siyaset (Makaleler 1) (12. Baskı, 2004)
içinde (s. 119-158) (Der. M. Türköne ve T. Önder). İstanbul: İletişim Yayınları.
Mardin, Ş. (1986). Modern Türkiye’de Din ve Siyaset. Türkiye’de Din ve Siyaset (Makaleler 3) (10. Baskı, 2004) içinde (s. 113-143) (Der. M. Türköne ve T. Önder). İstanbul: İletişim Yayınları.
Mardin, Ş. (1987). Türk Siyasasını Açıklayabilecek Bir Anahtar: Merkez-Çevre İlişkileri. Türkiye’de Toplum ve Siyaset (Makaleler 1) (12. Baskı, 2004) içinde (s. 35-77) (Der. M. Türköne ve T. Önder). İstanbul: İletişim Yayınları.
Mardin, Ş. (1994a). Kültürel Değişme ve Aydın: Necip Fazıl ve Nakşibendi. Orta Doğu’da Kültürel Geçişler (2007) içinde (s. 210-232) (Ed. Ş. Mardin) (Çev. B. Koçak). Ankara: Doğu Batı Yayınları.
Mardin, Ş. (1994b). Kitle Toplumunda İslâm: Uyumla Kutuplaşma Karşı Karşıya. Türkiye, İslâm ve Sekülarizm (Makaleler 5) (4. Baskı, 2015) içinde (s. 159-166). İstanbul: İletişim Yayınları.
Mardin, Ş. (2000). Genel Hatlarıyla Modernleşme. Modernleşme, İslâm Dünyası ve Türkiye (İSAV İlmi Toplantılar Dizisi Kitabı, 2001) içinde (s. 21-29). İstanbul: Ensar Neşriyat.
Mardin, Ş. (2002). İsim Oyunları. Türkiye, İslâm ve Sekülarizm (Makaleler 5) (4. Baskı, 2015) içinde (s. 109-128). İstanbul: İletişim Yayınları.
Mardin, Ş. (2003). Bediüzzaman Said Nursi Olayı: Modern Türkiye’de Din ve Toplumsal Değişim (9. Baskı) (Çev. M. Çulhaoğlu). İstanbul: İletişim Yayınları (İlk baskı İngilizce 1989).
Mardin, Ş. (2003, 30 Eylül). Şerif Mardin: AKP’nin iktidarda olması Kemalizmin bir başarısı sayılmalıdır (AKP Neydiler Ne oldular? 3-Yazı Dizisi) (Söy. R. Çakır). http://www.rusencakir.com/AKP-Neydiler-Ne-oldular-3/48, E.t. 31 Mart 2018.
Mardin, Ş. (2004a). Yeni Osmanlı Düşüncesinin Doğuşu (5. Baskı) (Çev. M. Türköne, F. Unan ve İ. Erdoğan). İstanbul: İletişim Yayınları (İlk baskı İngilizce, The Genesis of Young Otoman Thought, Princeton University Press, 1962, Türkçe ilk baskı 1996).
Mardin, Ş. (2004b). Jön Türklerin Siyasi Fikirleri 1895-1908 (11. Baskı). İstanbul: İletişim Yayınları (İlk baskı 1964).
Mardin, Ş. (2004c). Din ve İdeoloji (13. Baskı). İstanbul: İletişim Yayınları (İlk baskı 1969).
Mardin, Ş. (2004d). İdeoloji (10. Baskı). İstanbul: İletişim Yayınları (İlk baskı 1976).
Mardin, Ş. (2005). Operasyonel Kodlarda Süreklilik, Kırılma ve Yeniden İnşa: Dün ve Bugün Türk İslâmı İstisnacılığı. Türkiye, İslâm ve Sekülarizm (Makaleler 5) (4. Baskı, 2015) içinde (s. 167- 200). İstanbul: İletişim Yayınları.
Mardin, Ş. (2006). Şerif Mardin ile “Türk Siyaset Düşüncesi” Üzerine (Söy. G. Çetinsaya, C. Çakır, A. Okumuş, A. Arlı). Türkiye, İslâm ve Sekülarizm (Makaleler 5) (4. Baskı, 2015) içinde (s. 201-236). İstanbul: İletişim Yayınları.
Mardin, Ş. (2007). Sosyolojiden Tarihe Bakmak (Söy. B. Toksabay). Tarihsel Sosyoloji (4. Baskı, 2016) içinde (s. 214-232) (Haz. E. Özdalga). Ankara: Doğu Batı Yayınları.
Mardin, Ş. (2007, 15 Mayıs). Prof. Şerif Mardin: “Mahalle havası diye bir şey var ki AKP’yi bile döver” (Söy. R. Çakır). Vatan.
Mardin, Ş. (2008). Kavramsal Kopuş. Türkiye, İslâm ve Sekülarizm (Makaleler 5) (4. Baskı, 2015) içinde (s. 129-147). İstanbul: İletişim Yayınları.
Mert, N. (1994). Laiklik Tartışmasına Kavramsal Bir Bakış-Cumhuriyet Kurulurken Laik Düşünce. İstanbul: Bağlam Yayınları.
Millas, H. (2002). Milli Türk Kimliği ve “Öteki” (Yunan). Milliyetçilik (Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce Cilt 4) (2. Baskı, 2003) içinde (s. 193-201) (Ed. T. Bora). İstanbul: İletişim Yayınları
Ortaylı, İ. (2004). İmparatorluğun En Uzun Yüzyılı (19. Baskı). İstanbul: İletişim Yayınları.
Öz, M. (2013). Kanun-ı Kadimin Peşinde (Osmanlı’da Çözülme ve Gelenekçi Yorumları). İstanbul: Dergah Yayınları.
Özdemir, K. (2007). Cumhuriyet Döneminde Şapka Devrimi ve Tepkiler (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Öztürk Yılmaz: Ezan Türkçe okunsun (2018, 7 Kasım). https://www.haberturk.com/ozturk-yilmazezan-turkce-okunsun-2210155, E.t. 9 Kasım 2018.
Parla, T. (1989). Ziya Gökalp, Kemalizm ve Türkiye’de Korporatizm. İstanbul: İletişim Yayınları.
Sevil, M. (1991). Türkiye’de Modernleşme ve Modernleştiriciler. Ankara: Vadi Yayınları.
Shaw, S. J. ve Shaw, E. K. (1983). Osmanlı İmparatorluğu ve Modern Türkiye (İkinci Cilt: Reform, Devrim ve Cumhuriyet: Modern Türkiye’nin Doğuşu, 1805-1975). İstanbul: E Yayınları.
Şentürk, R. (2008). Türk Düşüncesinin Sosyolojisi: Fıkıhtan Sosyal Bilimlere. İstanbul: Etkileşim Yayınları.
Şimşek, U. (2017). Osmanlı ve Türkiye Cumhuriyeti’nde Kimlik Arayışları (1718-1938). İstanbul: Doğu Kitabevi.
Takış, T. (2008). Sosyal Bilimlerin ‘Öteki’ Kutbu: Şerif Mardin ve Entelektüel Bir Harita. Şerif Mardin Okumaları (2. Baskı, 2013) içinde (s. 70-89) (Ed. T. Takış). Ankara: Doğu Batı Yayınları.
Tanyol, C. (1943, Haziran). Bir Dilenci Şairi: Rıfat Ilgaz. Değirmen, Sayı 9, s. 76-80.
Tanyol, C. (1948, 1 Nisan). Demokrasinin Ahlâk Temelleri. Son Telgraf.
Tanyol, C. (1950, 28 Nisan). Demokrasi ve Ahlâk. Yeni Sabah.
Tanyol, C. (1950, 5 Mayıs). Demokrasi ve Din. Yeni Sabah.
Tanyol, C. (1950, 12 Mayıs). Demokrasi Terbiyesinin Temel Şartı. Yeni Sabah.
Tanyol, C. (1950, 3 Kasım). İnkılâbın Muhasebesi. Yeni Sabah.
Tanyol, C. (1950, 10 Kasım). Mustafa Kemal’e Dair. Yeni Sabah.
Tanyol, C. (1951, 2 Mart). Kendine Dönüş I. Yeni Sabah.
Tanyol, C. (1951, 9 Mart). Kendine Dönüş II. Yeni Sabah.
Tanyol, C. (1951, 20 Nisan). Gazetecilik Ahlâkı. Yeni Sabah.
Tanyol, C. (1951, 11 Mayıs). Hakimiyet ve İçtimai Sınıflar. Yeni Sabah.
Tanyol, C. (1951, 7 Eylül). Gaflet, Zehi Gaflet. Yeni Sabah.
Tanyol, C. (1951, 21 Eylül). Propaganda Ahlâkı. Yeni Sabah.
Tanyol, C. (1951, 28 Eylül). Hükûmet İdaresinde İçtimai Araştırmalarının Rolü. Yeni Sabah.
Tanyol, C. (1951, 5 Ekim). Demokrasi ve Basın. Yeni Sabah.
Tanyol, C. (1951, 9 Kasım). Atatürk. Yeni Sabah.
Tanyol, C. (1951, 23 Kasım). Fikir Hürriyeti. Yeni Sabah.
Tanyol, C. (1952, 25 Temmuz). Fikir İşçileri Kanunu ve Gazeteciliğimiz. Yeni Sabah.
Tanyol, C. (1952, 31 Ekim). Yirmidokuz Yıl. Yeni Sabah.
Tanyol, C. (1953, 20 Şubat). Mefhum Şeriatı. Yeni Sabah.
Tanyol, C. (1953, 27 Şubat). Demokrasi Zihniyeti. Yeni Sabah.
Tanyol, C. (1953, 27 Mart). Siyasi Muvazene ve Demokrasi. Yeni Sabah.
Tanyol, C. (1953, 3 Nisan). Demokrasi ve İçtimai Muvazene. Yeni Sabah.
Tanyol, C. (1953, 10 Nisan). Organize Kuvvetler. Yeni Sabah.
Tanyol, C. (1953, 17 Nisan). Modern Organize Kuvvetler. Yeni Sabah.
Tanyol, C. (1953, 6 Haziran). Millet Şuuru ve İktidar. Türkiye, Sayı 4, s. 16.
Tanyol, C. (1953, 6 Kasım). Radyolarımızın İhtiyacı. Yeni Sabah.
Tanyol, C. (1953, 13 Kasım). Radyolarımızın Vazifeleri. Yeni Sabah.
Tanyol, C. (1954, 19 Şubat). Siyasi Partilerimiz ve Demokrasi. Yeni Sabah.
Tanyol, C. (1954, 5 Mart). Seçme Hürriyeti. Yeni Sabah.
Tanyol, C. (1954, 7 Mayıs). Siyasi Partilerimizin Tahlil ve Tenkidi. Yeni Sabah.
Tanyol, C. (1954, 21 Mayıs). Siyasi Partilerimizin Tahlil ve Tenkidi II. Yeni Sabah.
Tanyol, C. (1954, 18 Haziran). Siyasi Partilerimizin Tahlil ve Tenkidi III. Yeni Sabah.
Tanyol, C. (1954, 25 Haziran). Siyasi Partilerimiz ve Demokrat Parti IV. Yeni Sabah.
Tanyol, C. (1954, 16 Temmuz). Önder Aydınlar Sınıfı. Cumhuriyet.
Tanyol, C. (1954, 17 Aralık). Memur Mekanizması ve Politika. Cumhuriyet.
Tanyol, C. (1955, 18 Mayıs). Cemiyet ve Cemaat. Cumhuriyet.
Tanyol, C. (1955, 30 Haziran). Bizim de Almamız Lazım Gelen Demokrasi Dersleri. Cumhuriyet.
Tanyol, C. (1955, 14 Temmuz). Muhalefetin Vazifeleri ve Demokrasi. Cumhuriyet.
Tanyol, C. (1955, 12 Kasım). Milli Hakimiyet ve Partiler. Cumhuriyet.
Tanyol, C. (1956, 31 Mart). Gazetenin İçtimai Rolü. Cumhuriyet.
Tanyol, C. (1956, 21 Nisan). Ana Derdler. Cumhuriyet.
Tanyol, C. (1956, 12 Aralık). İktidara Müsamaha. Havadis.
Tanyol, C. (1956, 13 Aralık). Muhalefete İnsaf. Havadis.
Tanyol, C. (1956, 27 Aralık). Üniversite ve Demokrasi. Havadis.
Tanyol, C. (1957, 18 Mart). Fikir ve Basın Hürriyeti. Havadis.
Tanyol, C. (1957, 31 Mart). Biz Bize Benzeriz. Havadis.
Tanyol, C. (1958, 18 Şubat). İngiltere’de Siyasi Otoriteyi Göz Hapsi Altında Tutanlar. Cumhuriyet.
Tanyol, C. (1958, 24 Şubat). İngiliz Demokrasisinde Önder Aydınlar. Cumhuriyet.
Tanyol, C. (1958, 5 Mart). Vatandaş Hürriyeti, Devlet Otoritesinin Çok Üstünde. Cumhuriyet.
Tanyol, C. (1958, 10 Mart). Parti Teşkilatlarının Halkla, Hükûmetle Münasebetleri. Cumhuriyet.
Tanyol, C. (1958, 14 Eylül). Fikir ve Basın Hürriyeti. Cumhuriyet.
Tanyol, C. (1958, 30 Eylül). Gene Fikir ve Basın Hürriyeti. Cumhuriyet.
Tanyol, C. (1958, 18 Aralık). İngiltere’de Siyasi Otoriteyi Göz Hapsi Altında Tutanlar. Cumhuriyet.
Tanyol, C. (1959, 14 Şubat). Mebus Maaşları. Cumhuriyet.
Tanyol, C. (1959, 1 Mart). Hoca Kadri Kimdir I. Cumhuriyet.
Tanyol, C. (1959, 2 Mart). Hoca Kadri Efendi’nin Parlamentosu II. Cumhuriyet.
Tanyol, C. (1959, 3 Mart). Hoca Kadri Efendi’nin Parlamentosu III. Cumhuriyet.
Tanyol, C. (1959, 4 Mart). Hoca Kadri Efendi’nin Parlamentosu IV. Cumhuriyet.
Tanyol, C. (1959, 5 Mart). Hoca Kadri Efendi’nin Parlamentosu V. Cumhuriyet.
Tanyol, C. (1959, 6 Mart). Hoca Kadri Efendi’nin Parlamentosu VI. Cumhuriyet.
Tanyol, C. (1959, 7 Mart). Hoca Kadri Efendi’nin Parlamentosu VII. Cumhuriyet.
Tanyol, C. (1959, 3 Ekim). İngiltere’de Hürriyet ve Rejim. Cumhuriyet.
Tanyol, C. (1959, 10 Ekim). İngiliz Seçimlerinden Sonra. Cumhuriyet.
Tanyol, C. (1959, 10 Kasım). Atatürk devrinde olup sonra olmayanlar. Cumhuriyet.
Tanyol, C. (1960). Sosyal Ahlak: Laik Ahlaka Giriş. İstanbul: İ.Ü.E.F. Yayınları.
Tanyol, C. (1960, 2 Nisan). Basın Kanunu ve Düşünce Sorumluluğu. Cumhuriyet.
Tanyol, C. (1960, 25 Haziran). Ordu-Gençlik ve Üniversite. Cumhuriyet.
Tanyol, C. (1960, 16 Temmuz). Parti Teşkilatı ve Halk Hakimiyeti. Cumhuriyet.
Tanyol, C. (1960, 30 Temmuz). 27 Mayıs’tan Beklediğimiz. Cumhuriyet.
Tanyol, C. (1960, Eylül). Army, University and Youth. NATO Dergisi, Cilt 8, No 9.
Tanyol, C. (1962, 20 Nisan). İnsan Gerçeği. Cumhuriyet.
Tanyol, C. (1962, 31 Ekim). Türkiye’de Mülkiyet Meselesi. Yön, Sayı 46, s. 7-8.
Tanyol, C. (1962, 7 Kasım). Atatürk’ün Özlediği Türkiye’yi Kurabildik mi? (Açıkoturuma Katılanlar: D. Avcıoğlu, Y. K. Karaosmanoğlu, C. H. Taray, S. Aren, C. Dursunoğlu, Ş. S. Aydemir, K. Tahir). Yön, Sayı 47, s. 12-14.
Tanyol, C. (1963, 5 Haziran). Devlet Adamı ve Kahraman. Yön, Sayı 77, s. 5.
Tanyol, C. (1963, Ekim-Kasım). Atatürk ve Atatürk’çüler. Millî Gençlik (MTTB), Sayı 2-3, s. 4 ve 17.
Tanyol, C. (1966, 15 Temmuz). Görünmeyen İşgal. Yön, Sayı 172, s. 14.
Tanyol, C. (1967). Önsöz. Atatürk ihtilali içinde (s. 1-16). İstanbul: Altın Kitaplar.
Tanyol, C. (1970, 6 Ocak). Gençlik İhtilalleri Çağı V. Yeni İstanbul.
Tanyol, C. (1973, 5 Ocak). Yaşadığımız Çelişkilerin Düğüm Noktası. Milliyet.
Tanyol, C. (1975, Ocak). Devlet Bilinci ve Politika. Çalışan Adam, Sayı 20/19, s. 8-9.
Tanyol, C. (1975, 29 Ocak). Atatürk’ün Büyük Millet Meclisi. Milliyet.
Tanyol, C. (1978, 26 Mart). Uluslararası Terörün Ardında Neler Var? (Forumu Yöneten: A. Gevgili; Katılımcılar: C. Tanyol, İ. Giritli, T. Ateş). Milliyet.
Tanyol, C. (1978, 15 Ekim). Terör’ün Gerçek Kökleri ve Çözüm Yolları (Forumu Yöneten: A. Gevgili; Katılımcılar: C. Tanyol, Ü. Doğanay, S. Güran). Milliyet.
Tanyol, C. (1979, 29 Temmuz). Örgütlü Terör, Partiler ve Çözüm Yolu (Forumu Yöneten: A. Gevgili; Katılımcılar: C. Tanyol, O. Apaydın, A. Ü. Azrak). Milliyet.
Tanyol, C. (1981). Atatürk ve Halkçılık (Atatürk’ün Doğumunun 100. Yılı Dizisi No 6). Ankara: Türkiye İş Bankası Yayınları.
Tanyol, C. (1983, 11 Kasım). Kemalizm Yoktur, Kemalistler Vardır. Yazko Somut, Sayı 41, s. 7.
Tanyol, C. (1984, Haziran). Demokrasi Gerçeği. Demokrasi içinde (s. 46-49). İstanbul: Yazko Ortak Kitap 2.
Tanyol, C. (1987, 16-22 Ağustos). Güneydoğu Olayları ve Kürt Sorunu: Açık Oturum (Söy. Ş. Balcıoğlu). 2000’e Doğru, Yıl 1, Sayı 33, s. 28-33.
Tanyol, C. (1987, 23 Ağustos). Dilenciler Demokrasisi. Güneş.
Tanyol, C. (1987, 13 Eylül). Şu Atatürkçülere Ne Oluyor?. Güneş.
Tanyol, C. (1987, 20 Eylül). Kadro ve Takım. Güneş.
Tanyol, C. (1987, 4 Ekim). Parti Başkanlarının Sorumluluğu. Güneş.
Tanyol, C. (1987, 8 Kasım). Özgür İrade ve Seçim. Güneş.
Tanyol, C. (1987, 15 Kasım). Sağduyu ve Oy. Güneş
Tanyol, C. (1987, 22 Kasım). Muhalefet Boşluğu. Güneş.
Tanyol, C. (1987, 20 Aralık). Bir And İçme Töreni. Güneş.
Tanyol, C. (1988, 24 Ocak). Silahsız Ordu 1. Güneş.
Tanyol, C. (1988, 25 Ocak). Silahsız Ordu 2. Güneş.
Tanyol, C. (1988, 27 Ocak). Silahsız Ordu 4. Güneş.
Tanyol, C. (1988, 28 Ocak). Silahsız Ordu 5. Güneş.
Tanyol, C. (1988, 29 Ocak). Silahsız Ordu 6. Güneş.
Tanyol, C. (1988, 30 Ocak). Silahsız Ordu 7. Güneş.
Tanyol, C. (1988, 6 Mart). Çoğunluğun Güç Sınırı. Güneş.
Tanyol, C. (1988, 6 Kasım). Çankaya’daki Mustafa Kemal. Güneş.
Tanyol, C. (1989, 30 Mart). Sağduyunun Sillesi. Güneş.
Tanyol, C. (1989, 29 Mayıs). Ordu ve Devlet İlişkisi. Güneş.
Tanyol, C. (1989, 17 Temmuz). Bul Karayı Al Parayı. Güneş.
Tanyol, C. (1989, 7 Ağustos). Özal’ın Çankaya’ya Çıkması Akla Aykırı. Güneş.
Tanyol, C. (1989, 10 Ağustos). Cumhurbaşkanını Halk mı Seçsin?. Güneş.
Tanyol, C. (1989, 17 Ağustos). Atatürk Demokrasi Rejimini İstemedi (Söy. V. Kasar). Yeni Nesil.
Tanyol, C. (1989, 18 Ağustos). Atatürk İnkılâpları Tabansız Olarak Yaptı (Söy. V. Kasar). Yeni Nesil.
Tanyol, C. (1989, 4 Eylül). Partiler Üstü İki Makam (Tepki Metot Olursa...). Güneş.
Tanyol, C. (1990). Çankaya Dramı: Silahlı Ordu/Silahsız Ordu. İstanbul: Altın Kitaplar.
Tanyol, C. (1991, 4 Ocak). Halk mı Seçmeli?. Cumhuriyet.
Tanyol, C. (1991, Haziran). Devlet Düzeninde Efendi Uşak İlişkisi. Türk Henkel, Sayı 77, s. 25-28.
Tanyol, C. (1993, 19-25 Mayıs). Kürt Meselesi: Devlet İlişki Kurmalı. Panorama, Sayı 6, s. 55.
Tanyol, C. (1993). Türkler ile Kürtler. İstanbul: Era Yayınları.
Tanyol, C. (1993, 10 Kasım). Önemli Olan Demokrasiyi Değil, Devleti Kurtarmak (Söy. M. Sezgin). Bursa Hakimiyet.
Tanyol, C. (1994). Laiklik ve İrtica (2. Baskı). İstanbul: Altın Kitaplar.
Tanyol, C. (1994, Ocak). Devletin Olmadığı Yerde Demokrasi Olmaz. Türk Henkel, Sayı 108, s. 16- 24.
Tanyol, C. (1996, 2 Haziran). Bu Ne Biçim Demokrasi. Pazar Postası.
Tanyol, C. (1999, 28 Mart). İkinci Cumhuriyetçilere Karşı İkinci Kuvay-ı Milliye (Söy. F. İkikardeş). Aydınlık, Sayı 610, s. 16-17.
Tanyol, C. (1999, Ekim). Necip Fazıl ve Büyük Doğu Olayı. E Dergisi, Sayı 7, s. 20-21
Tanyol, C. (2003). Hoca Kadri Efendi’nin Parlamentosu. İstanbul: Gendaş Yayınları.
Tanyol, C. (2003, Bahar). Cahit Tanyol ile Söyleşi: Hayata, Edebiyata, Düşünceye Dair (Söy. T. Tanyol). Cogito, Sayı 35, s. 85-99.
Tanyol, C. (2004, 1 Ocak). Türban Amaç mı Araç mı? 3. Cumhuriyet.
Tanyol, C. (2004, Ağustos). Necip Fazıl’a Ait Anılar ve Notlar. Kaçak Yayın, Sayı 16, s. 24-26.
Tanyol, C. (2007). Çankaya Dramı: Silahlı Ordu/Silahsız Ordu (2. Baskı). İstanbul: Altın Kitaplar.
Tanzimat I- Yüzüncü Yıldönümü Münasebetiyle (1940). İstanbul: Maarif Matbaası.
Taşkın, Y. (2001). Kemalist Kültür Politikaları Açısından Türk Tarih ve Dil Kurumları. Kemalizm (Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce Cilt 2) (4. Baskı, 2004) içinde (s. 419-424) (Ed. A. İnsel). İstanbul: İletişim Yayınları.
Tunaya, T. Z. (1996). Batılılaşma Hareketleri. İstanbul: Arba Yayınları.
Tunçay, M. (1989). T.C.’nde Tek Parti Yönetimi’nin Kurulması (1923-1931). İstanbul: Cem Yayınevi.
Türkdoğan, O. (2005). Kemalist Sistem ve Sosyolojik Yapısı. İstanbul: IQ Yayınları.
Türkdoğan, O. (2013). Türk Ulus-Devlet Kimliği. Konya: Çizgi Kitabevi.
Ülken, H. Z. (2001). Türkiye’de Çağdaş Düşünce Tarihi (7. Baskı). İstanbul: Ülken Yayınları.
Üstel, F. ( 2002). Türkiye Cumuriyeti’nde Resmi Yurttaş Profilinin Evrimi. Milliyetçilik (Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce Cilt 4) (2. Baskı, 2003) içinde (s. 275-283) (Ed. T. Bora). İstanbul: İletişim Yayınları.
Üstel, F. (2016). “Makbul Vatandaş”ın Peşinde (II. Meşrutiyet’ten Bugüne Vatandaşlık Eğitimi) (7. Baskı). İstanbul: İletişim Yayınları.
Yıldız, A. (2001). Kemalist Milliyetçilik. Kemalizm (Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce Cilt 2) (4. Baskı, 2004) içinde (s. 210-234) (Ed. A. İnsel). İstanbul: İletişim Yayınları.
Yıldırım, E. (2012). Hayali Modernlik: Türk Modernliğinin İcadı (2. Baskı). İstanbul: Doğu Kitabevi.
Yıldız, A. (2004). “Ne Mutlu Türküm Diyebilene”-Türk Ulusal Kimliğinin Etno-Seküler Sınırları: 1919-1938 (2. Baskı). İstanbul: İletişim Yayınları.
Zürcher, E. J. (1987). Milli Mücadelede İttihatçılık (Çev. N. Salihoğlu). İstanbul: Bağlam Yayınları.
Zürcher, E. J. (2004). Modernleşen Türkiye’nin Tarihi (18. Baskı). İstanbul: İletişim Yayınları.

ISSN: 2667-5617
Yayın Aralığı: Yılda 6 Sayı
Başlangıç: 2006
Yayıncı: ASOS Eğitim Bilişim Danışmanlık Otomasyon Yayıncılık Reklam Sanayi ve Ticaret LTD ŞTİ