İŞÇİ SAĞLIĞI VE İŞ GÜVENLİĞİ MESLEĞİNDE ÖRGÜTSEL SİNİZMİN ÖLÇÜLMESİ: NİTEL İÇERİK ANALİZİ
Çalışmanın amacı, işçi sağlığı ve iş güvenliği mesleğinde yaşanan sinizmi detayları ile ortaya koymaktır. Bu bağlamda çalışmanın örneklemini, kasıtlı örneklem tekniği ile belirlenen (Mersin ilinde görev yapan) on (10) sağlık personeli oluşturmaktadır. Bunların sekizi (8) işçi sağlığı ve iş güvenliği uzmanı, biri (1) radyoloji teknikeri ve biri (1) de işyeri hemşiresidir. Veri toplama yöntemi derinlemesine mülakat yöntemidir. Verilerin analizinde ise nitel içerik analizi kullanılmıştır. Çalışmada iki (2) ölçek kullanılmıştır. Bunlardan ilki üç (3) boyut ve on dört (14) sorudan oluşan sinizm ölçeği ve altı (6) sorudan oluşan demografi ölçeğidir. Sinizm ölçeği Beldek (2015) tarafından geliştirilmiştir. Sinizmin boyutları; bilişsel (beş soru), duyuşsal (altı soru) ve davranışsal (üç soru) sinizmden oluşmaktadır. Ölçek soruları yarı yapılandırılmış mülakat soruları haline getirilerek uygulanmıştır. Çalışmada sinizm bulguları ana ve alt temalar halinde verilmiştir. Buna göre iki (2) ana tema organizasyon ve çalışanlar ile ilgili sorunlar şeklinde belirtilmiştir. Çalışmanın sonuçlarına göre organizasyon ile ilgili sorunlar (alt temalar) arasında, kanun/standart ve prosedürlere uymama, stres ve ihmal yer almaktadır. Çalışanlar ile ilgili sorunlar (alt temalar) ise taciz, iletişim sorunları ve ihmalden oluşmaktadır. Çalışmanın en çarpıcı sonuçlarından biri, en fazla sinizm yaşanan alt temanın kanun/standart ve prosedürlere uymama olmasıdır. Çalışmanın, bulguları ile gerek yazına gerekse sahaya (işçi sağlığı ve iş güvenliği mesleğine) katkı sağlayacağı ümit edilmektedir.
MEASURING ORGANISATIONAL CYNICISM IN LABOUR HEALTH AND WORK SAFETY PROFESSION: QUALITATIVE CONTENT ANALYSIS
The study seeks to reveal in detail the cynicism experienced in the occupational health and safety profession. To this end, the sample of this study was selected through purposive sampling method. The sample consists of ten (10) medical employees working in Mersin province. Eight (8) of these are occupational labour health and work safety experts, one (1) is radiology technician, and one (1) is on-site nurse. The data were collected by in-depth interview. Qualitative content analysis was employed to analyze the data. Two (2) scales were used in the study. The first is cynicism scale with three (3) dimensions and fourteen (14) questions, and the other is demographic scale with six (6) questions. The cynicism scale was developed by Beldek (2015). The dimensions of the cynicism scale are cognitive cynicism (five questions), affective cynicism (six questions), and behavioral cynicism(three questions). The scale questions were transformed into semi-structured interview questions and addressed to the participants. The cynicism findings of the study are presented as main themes and sub-themes. The two (2) main themes are problems about the organization and problems about the personnel. The problems about the organization (sub-themes) include not complying with the laws/standards and procedures, stress, and negligence. The problems about the personnel (sub-themes), on the other hand, include abuse, communication problems, and negligence. One of the most striking results of the study is that the most frequent cynicism sub-theme is not complying with the laws/standards and procedures. The results of this study are expected to contribute both to the literature and to the practice (the occupational health and safety profession).
___
- Abraham, R. (2000). Organizational Cynicism Bases And Consequences, Genetic, Socialand General Psychology Monographs, 126: 269-292.
- Altınöz, M., Çöp, S., Sığındı, T. (2011). Algılanan Örgütsel Bağlılık Ve Örgütsel Sinizm İlişkisi: Ankara’daki Dört Ve Beş Yıldızlı Konaklama İşletmeleri Üzerine Bir Araştırma. Selçuk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 15 (21): 286-315.
- Andersson, L.M. (1996), Employee Cynicism: An Examination Using A Contract Violation Framework, Human Relations, 49 (11): 1395-1418, doi: 10.1177/001872679604901102.
- Arabacı, I. B. (2010), The Effects of Depersonalization and Organizational Cynicism Levels on the Job Satisfaction of Educational Inspectors, African Journal of Business Management, 4(13): 2802-2811.
- Arslan, E. T. (2012). Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Akademik Personelinin Genel Ve Örgütsel Sinizm Düzeyi. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 13 (1): 12-27.
- Arslan, M. (2018). Organizational Cynicism And Employee Performance: Moderating Role Of Employee Engagement, Journal of Global Responsibility 9 (4): 415-431.
- Arslan, Ö. (2016). Okul Yöneticilerinin Paternalist Liderlik Düzeyleri İle Öğretmenlerin Örgütsel Sinizm Algıları Arasındaki İlişki. Yüksek Lisans Tezi, Uşak Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Uşak.
- Bağrıyanık, H. (2017). Öğretmenlerin Okul Yöneticilerine Yönelik Öğretimsel Liderlik Algıları Çerçevesinde Örgütsel Bağlılık Ve Örgütsel Sinizm. Doktora Tezi, Gaziantep Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
- Başkale, H. (2016). Nitel Araştırmalarda Geçerlik, Güvenirlik ve Örneklem Büyüklüğünün Belirlenmesi, Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi, 9 (1): 23-28.
- Başkan Takaoğlu, Z., Çelenk Kaya, E., Ölmezoğlu İri, N. İ. (2018). İş Güvenliği Uzmanlarının Yaşadığı Sorunlar. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 7 (2): 1-9.
- Beldek, G.E. (2015). Örgütsel Özdeşleşme Örgütsel Sinizm ve Örgütsel Muhalefet İlişkisi: Görgül Bir Araştırma, Türk Hava Kurumu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi.
- Bozbayındır, F. ve Kayabaşı, E. (2014). Ortaöğretim Kurumlarında Örgütsel Sinizmin Nedenleri ve Etkileri. Gaziantep University Journal of SocialSciences 13 (1): 211-227.
- Brandes, P. (1997). Organizational Cynicism: Its Nature, Antecedents, And Consequences (Doctoral dissertation). Available from Pro Ouest Dissertations and Theses database. (UMI No. 9814494)
- Brandes, P.,Dharwadkar, R., Dean, J.W. (1999). Does Organizational Cynicism Matter? Employee And Supervisor Perspective On Work Outcomes, Paperpresented at the Paper Presented at the Eastern Academy of Management, Philadelphia.
- Caliendo, M.,Cobb-Clark, D. A., Uhlendorff, A. (2015). Locus of Control And Job Search Strategies. Review of Economics and Statistics, 97 (1),88–103. https://doi.org/10.1162/REST_a_00459.
- Chiaburu, D. S.,Peng, A. C., Oh, I. S., Banks, G. C., Lomeli, L. C. (2013). Antecedents And Consequences Of Employee Organizational Cynicism: A meta-analysis. Journal of Vocational Behavior, 83, 181–197. https://doi.org/10.1016/j.jvb.2013.03.007.
- Çetinkaya, F. F. (2018) Psikolojik Sözleşme İhlalleri ve Örgütsel Sinizm İlişkisi, İşletme Araştırmaları Dergisi, 10 (1): 652-674.
- Dean, J.W., Brandes, P., Dharwadkar, R. (1998), Organizational Cynicism, Academy of Management Review, 23 (2): 341-352, Available at: https://doi.org/10.2307/259378.
- Efeoğlu, İ.E., İplik, E. (2011), Algılanan Örgütsel Adaletin Örgütsel Sinizm Üzerindeki Etkilerini Belirlemeye Yönelik İlaç Sektöründe Bir Uygulama, Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20 ( 3): 343-360.
- Efilti, S., Gönen, Y., ve Öztürk, F. (2008). Örgütsel sinizm: Akdeniz Üniversitesinde Görev Yapan Yönetici Sekreterler Üzerinde Bir Alan Araştırması. 7. Ulusal Büro Yönetimi ve Sekreterlik Kongresi Kitapçığı (s. 1-14). Trabzon: Karadeniz Teknik Üniversitesi Beşikdüzü Meslek Yüksekokulu.
- Fitz Gerald, M. R. (2002). Organizational Cynicism: Its Relationship toPerceived Organizational İnjustice and Explanatory Style (Doctoral dissertation). Available from ProOuest Dissertations and Theses database. (UMI No. 3062422)
- Flick, U. (2009). An Introduction to Qualitative Research. London: Sage.
- Holzman, H. (1980), Organizational and Professional Cynicism Among Police” PhD Unpublished PhD Thesis, St John’s University.
- Johnson, J. L.,O’Leary-Kelly, A. M. (2003). The Effects Of Psychological Contract Breach and Organizational Cynicism: Not All Social Exchange Violations Are Created Equal. Journal of Organizational Behavior, 24 (5), 627-647.( doi: 10.1002/job.207)
- Kahveci, G., Demirtaş, Z. (2015). İlkokul, Ortaokul Ve Lise Öğretmenlerinden Örgütsel Sinisizm Algılarının İncelenmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 14 (52). 69-85.
- Kalağan, G. ve Güzeller, C. O. (2010). Öğretmenlerin Örgütsel Sinizm Düzeylerinin İncelenmesi, Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 27: 83-97.
- Kalağan, G. (2009). Araştırma Görevlilerinin Örgütsel Destek Algıları İle Örgütsel Sinizm Tutumları Arasındaki İlişki. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Akdeniz Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. Antalya
- Kanter, D. L.,Marvis, P. H. (1989). The Cynical Americans: Living and Working İn An Age Of Discontent And Disillusion. San Francisco: Jossey-Bass. Karakaya A., Sancı V. (2017). İş Güvenliği Uzmanlarının İş Tatminleri Üzerine Bir Araştırma: Karadeniz Bölgesi Örneği, 7 (1): 1-13.
- Kasalak, G. ve Bilgin Aksu, M. (2014). Araştırma Görevlilerinin Algıladıkları Örgütsel Desteğin Örgütsel Sinizm ile İlişkisi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 14 (1): 115-133.
- Kayan Y.,Doğruyuol M.,Gültekin MŞ, Gültekin MC., Gültekin A., Kuncan O. (2017). İş Güvenliği Uzmanlarının Yaşadıkları Sorunlar Üzerine Bir Araştırma. Bilim ve Gençlik Dergisi, 5 (2): 44-50.
- Kazançoğlu, İ. ve Ercan, A. (2019), Örgütsel Sinizm: Satış Personeli Üzerine Nitel Bir Araştırma, Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 17: 261-280.
- Kılıç, Ş. (2011). İlköğretim Öğretmenlerinin Örgütsel Sinizm Ve Örgütsel Bağlılık Düzeyleri Arasındaki İlişki: Keçiören İlçesi Örneği, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
- Koçak D., Kerse G. ve Babadağ M. (2018), Psikolojik Sözleşme İhlali, Duygusal Emek Ve Örgütsel Sinizm Arasındaki İlişki: Market Çalışanları Üzerinde Bir Uygulama, BMIJ, 6 (2): 584-605.
- Kutanis, R.Ö. ve Çetinel, E. (2009), Adaletsizlik Algısı Sinisizmi Tetikler mi? Bir Örnek Olay, 17.Yönetim ve Organizasyon Kongresi Kongre Kitabı: 686-690. Eskişehir: Osmangazi Üniversitesi.
- Kyngäs, H.,Elo, S., Pölkki, T., Kääriäinen, M., Kanste, O. (2011). Sisällönanalyysi Suomalaisessa Hoitotieteellisessä Tutkimuksessa[TheUse Of Content Analysis in Finnish Nursing Science Research, Hoitotiede, 23 (2): 138-148.
- Moustakas, C. (1994). Phenomenological Research Methods. Thousand Oaks, CA:Sage.
- Naus, A. J., A. M., (2007). Organizational Cynicism on the Nature, Antecedents, and Consequences of Employee Cynicism toward the Employing Organization. (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Maastricht University, Maastricht.
- Özgener, Ş., Öğüt, A., Kaplan M. (2008), İşgören-İşveren İlişkilerinde Yeni Bir Paradigma: Örgütsel Sinizm, Örgütsel Davranışta Seçme Konular, Organizasyonların Karanlık Yönleri ve Verimlilik Azaltıcı Davranışlar, ed. M. Özdevecioğlu ve H. Karadal, İlke Yayınevi, Ankara: 53-72.
- Özler, D. E., Atalay C.G., Şahin, M. D. (2010), Örgütlerde Sinizm Güvensizlikle Mi Bulaşır?”, Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 2 (2): 47-57.
- Padilla-Diaz, M. (2015). Phenomenology in Educational Qualitative Research: Philosophy as Science or Philosophical Science?, International Journal of Educational Excellence, 1 (2): 101-110.
- Patton, M. Q. (2002). Qualitative Research and Evaluation Methods (3rd ed.). London: Sage Publications.
- Punch, K. F. (2005). Sosyal Araştırmalara Giriş. Nicel ve Nitel Yaklaşımlar (Çev.: Z. Etöz). Ankara: Siyasal Kitapevi Yayınları.
- Severinsson, E. (2003). Moral Stress and Burnout: Qualitative Content Analysis, Nursing and Health Sciences, 5: 59-66.
- Sur, Ö. (2010). Örgütsel Sinizm: Eskişehir İli Büro Çalışanları Üzerine Bir Alan Araştırması. Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
- Şenses, B. (2018). Örgütsel Sinizm: Liderin Davranış Tarzına Göre Ortaya Çıkan Bir Tutum, Uluslararası Liderlik Çalışmaları Dergisi: Kuram ve Uygulama, 1 (1): 13-28.
- Taşkıran, G. (2016). Güvencesiz İş Güvenliği Uzmanları, Piyasalaşan İş Güvenliği: Bir Alan Araştırması, Çalışma ve Toplum Dergisi, 4: 1747-1767.
- Torun, Y., Çetin, C. (2015). Örgütsel Sinizmin Kuşaklar Bazında Değerlendirilmesi: Kuşaklara Göre Örgütsel Sinizmin Hedefinde Ne Var?. İş ve İnsan Dergisi, 2 (2): 137-146.
- Van Manen, M. (1990). Researching Lived Experience: Human Science For An Action Sensitive Pedagogy. Albany: State University of New York Press.
- Yüksek Öğretim Kurulu. www.tez.yok.gov.tr (Erişim Tarihi: 10.05.2019).