Important Interpreters and Translation Activities of the Ancient Arab World

In this study, information was given about the works they did with the prominent translators in the Ancient Arab World and the important works they translated into Arabic from different languages. In addition, the contributions of the works brought to the Arab world by prominent translators to Arab translation activities are mentioned. In the ancient Arab World, the translation of the information transmitted from generation to generation thanks to the translations made by translators acting as a bridge between different cultures, and information about the interpretations of these translators in the palaces were also provided. Translation is very important for intercultural communication. Translation activities, which have contributed greatly to the transfer of ideas and beliefs and to communication between different communities, played a key role in the development of world culture. Translation has always been a bridge between civilizations; in fact, written and oral translations throughout history have been an important factor in ensuring communication between communities. In this context; Interpreters come to the forefront in intercultural information transfer, thanks to their translations, they have brought important copyrighted works from different nations such as medicine, literature and astronomy to the world cultural heritage. However; In addition to being a communication action between different cultures, translation is a dynamic activity that requires interpreters to make choices and make decisions to solve the problems they face when translating. In the Arab-Islamic world, interpreters were needed to communicate the Islamic religion of Prophet Muhammad and to communicate with the communities in the regions conquered during the conquest. In the Arab-Islamic world, interpreting, which started Islam with the communique of Islam in the period of Prophet Mohammed and became a very effective activity in the following periods, played a major role in bringing important translators to the stage of history. These important translators in the Arab world have translated the works of royalty, especially in languages such as Ancient Greek, Syriac and Persian, into the world cultural heritage. However; In the study, the definition of translation and information about the important translators of the Arab World and their translations were given.

Eski Arap Dünyasının Önemli Tercümanları ve Tercümanlık Faaliyetleri

Bu çalışmada Eski Arap Dünyasında öne çıkan belli başlı tercümanlar ile yapmış oldukları çalışmalar ve farklı dillerden Arapçaya tercüme ettikleri önemli eserler hakkında bilgiler verilmiştir. Bununla birlikte öne çıkan tercümanların Arap dünyasına kazandırmış oldukları eserlerin Arap tercüme faaliyetlerinin gelişiminde oynadıkları role değinilmiştir. Eski Arap Dünyasının, tercümanları farklı kültürler arasında bir köprü vazifesi görmüşlerdir. Ayrıca yapmış oldukları tercümeler sayesinde bilgi aktarımı nesilden nesile aktarılabilmiştir. Bu sayede günümüze kadar gelebilmiş kaynak tercüme eserler ile bu tercümanların saraylarda yaptıkları sözlü çeviriler hakkında bilgiler verilmiştir. Bu bağlamda, tercüme, kültürlerarası iletişim için oldukça önemlidir. Fikir ve inançların aktarılması ile farklı topluluklar arasında iletişimin sağlanmasına büyük katkısı olan tercüme faaliyetleri, dünya kültürünün gelişiminde anahtar rol oynamıştır. Bununla birlikte; tercüme her zaman medeniyetler arasında bir köprü olmuştur; tarih boyunca yazılı ve sözlü tercümeler toplumlar arasında iletişimi sağlamada çok önemli bir vazife görmüşlerdir. Bu bağlamda; tercümanlar kültürlerarası bilgi aktarımında ön plana çıkmaktadırlar. Onlar, yapmış oldukları tercümeler sayesinde farklı milletlere ait tıp, edebiyat, tarih, astronomi ve matematik gibi alanlarda telif edilmiş önemli eserleri dünya kültür mirasına kazandırmışlardır. Bununla birlikte; tercüme farklı kültürler arasında bir iletişim eylemi olmasının yanı sıra tercümanların çeviri yaparken karşılaştıkları problemleri çözmek için seçim yapmalarını ve karar vermelerini gerektiren dinamik bir faaliyettir. Hz. Muhammed İslam dinini tebliğ etmek ve fetihler devrinde ele geçirilen bölgelerdeki toplumlarla iletişimi sağlayabilmek için tercümanlara ihtiyaç duymuştur. Arap dünyasında, Hz. Muhammed döneminde İslamiyet’i tebliğ ile başlayan ve daha sonraki dönemlerde oldukça etkin bir faaliyet haline gelen tercümanlık önemli tercümanların tarih sahnesine çıkmasında büyük rol oynamıştır. Bu tercümanlar özellikle Eski Yunanca, Süryânîce ve Farsça gibi dillerde telif edilmiş kaynak eserleri Arapçaya tercüme ederek dünya kültür mirasına kazandırmışlardır. Ayrıca; çalışmada tercümenin tanımı ile Eski Arap Dünyasının önemli tercümanları ve yapmış oldukları tercümeler hakkında bilgiler verilmiştir.

PDF

___

Abbûd, M. (1960). Edebu’l-ʿArab. Daru sâdır.

Aydın, F. (2016). Tercüme Bilimine Giriş ve Tercüme Teknikleri. Maruf Yayınları

Buhârî, Ebû Abdullah Muhammed b. İsmail. (1998). Sahîh-i Buhârî. (thk). Dr. Muhammed b. Salih Râcihî. Dâr-ı Selâm.

Doğru, İ. (2020). Harîrî’nin Makamat’ındaki Atasözlerinin Nida’nın Çeviride Eşdeğerlik Kuramı Bağlamında İncelenmesi. (Ed.) Esra Uluşahin, Emrah Eriş. Çeviribilim Üzerine Kuramsal Çalışmalar (185- 216). Nobel Bilimsel Eserler.

Durant, W. (1988). Ḳıṣṣatu’l-Ḥaḍâra. (çev). Zeki Necîb Mahmûd. Dâru’l-Cîl. I-XL. el-Bağdâdî, İsmâil Pâşa (1951). Hediyetu’l-ʻÂrifîn, Esmâu’l-Muellifîn ve Âsâru’l-Muṣannifîn. Dâru’l- İḥyât-Turâs i’l-ʻArab, I-II.

el-Belâẕurî, Ebû’l-Abbâs Ahmed b. Yaḥyâ b. Câbir (2013). Futûḥu’l-Buldân. Siyer Yayınları.

es-Suyûtî, Ebu’l-Fazl Celâluddîn Abdurrahmân b. Ebî Bekr b. Muhammed el-Hudayrî (1967). Ḥüsnü’l-muḥâḍara. (Nşr). Muhammed Ebu’l-Fazl İbrâhim. Amiriye.

eş-Şehrezûrî, Muhammed b. Mahmûd (1988). Târîḫu’l-ḥukemâʾ. (nşr). Abdülkerîm Ebû Şüveyrib.

Göktürk, A.(1994). Çeviri: Dillerin Dili. Yapı Kredi Yayınları.

Hamîdullah, M. (2019). İslâm Peygamberi. (trc). Mehmet Yazgan. Beyan Yayınları.

Hitti, P.K. (1995). Siyasi ve Kültürel İslam Tarihi. (çev). Salih Tuğ. MÜİFV. Yayınları.

Huneyn b. İshak (1981). Risâletu Ḥuneyn b. İsḥâḳ ilâ ʿAlî b. Yaḥyâ. Dirâsât ve nuṣûṣ fi’l-felsefe ve’lʿulûm ʿinde’l-ʿArab. Daru sâdır.

İbn Abdurabbih (1983). el-ʿİḳdu’l-ferîd. (nşr). Abdülmecîd et-Terhînî. IV. Daru sâdır.

İbn Sa‘d, Ebû Abdillâh Muhammed b. Sa‘d b. Menî‘ el-Kâtib el-Hâşimî el-Basrî el-Bağdâdî (1968). .eṭ-Ṭabaḳāt. (nşr). İhsan Abbas. II. Dâru’l-Cîl.

İbn Kesîr, Ebu’l-Fidâ İsmâil. (1988). el-Bidâye ve’n-nihâye. (thk.). Ali Şiri. Dâr İhyâ’et-turâs el-‘arabî.

İbn Ḫallikân, Ebû’l-ʻAbbâs Şemsu’d-Dîn Ahmed b. Muhammed b. Ebî Bekr (1967). Vefeyâtu’lAʻyân ve Enbâ u Ebnâ u’z-Zamân. (thk). İḥsân ʻAbbâs. Dâru Ṣâdr, I-VIII.

İbn Culcul, Ebû Dâvûd b. Ḥassân (1985). Ṭabaḳâtu’l- Eṭıbbâ ve’l-Ḥukemâ. Dâru’l-Kutubi’lMıṣriyye.

İbnu’n-Nedîm, Ebu’l-Ferec Muhammed b. Ebî Yakûb İsḥâḳ en-Nedîm el- Varrâḳ el-Baġdâdî (1971). Kitâbu’l-Fihrist fî Aḥbâri Ulemâ’i’-Muṣṣânnifîn min Ulemâ’i ve’l- Muṣaddıḳîn ve Esmâ’i Kutubihim. (thk). İbn Alî b. Zeyne’l-Âbidîni’l-Ḥâ᾿irî el-Mâzenderânî.

İbnu’l-Ḳıfṭî, Cemâluddîn Ebu’l-Ḥasan Alî b. el-Ḳāḍî el-Eşref Yusûf (1908). Aḫbâru’l- Ulemâ bi Aḫbâri’l-Ḥukemâ. Dâru’l-Kutubi’l-Hidiviyye I-II.

İbn Ebî Usaybia, Muvaffakuddîn Ebu’l-Abbâs Ahmed b. el-Kâsım. (1965). Uyûnu’l-enbâ fî tabakâti’l-etibbâ. (nşr.) Nizâr Rıdâ. Dâru mektebeti’l-hayât.

İbn Manẓûr, Cemâluddîn Muḥammed b. Muḳrîm. (1999). Lisânu’l-Arab. Dâru’l-Maârif, I-VI.

Kādî İyâz (1967). Tertîbu’l-medârik. (nşr). Ahmed Bekîr Mahmûd, I-III. Dâru mektebeti’l-hayât.

Kıral, B. (2020). Nitel Bir Veri Analizi Yöntemi Olarak Doküman Analizi. Siirt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi,15, 170-189.

Kayayerli, M. (1994). Çeviri Eleştirileri ve Çeviride Eşdeğerlik. IV. Ulusal Çeviri Semineri Özel Sayısı, c. VIII, Sayı l.

Mes‘ûdî, Ebu’l-Hasan b. Ali. (1938). et-Tenbîh ve’l-işrâf. (thk). Abdullah İsmâil es-Sâvî. Mektebetu’ş-şarki’l-İslâmiyye. IV.

Nida, Eugene A. (1964). Toward A Science of Translating. Brill.

Râşid, R. (1989). Târîḫu’r-riyâżiyyâti’l-ʿArabiyye beyne’l-cebr ve’l-ḥisâb. (trc). Hüseyin Zeynuddin. Dâru mektebeti’l-hayât.

Redouane, J. (2010). Mevsûatu’t-Terceme. (çev). Muhammed Yahyatin. Câmiatu Mevlûd Maammerî. Dâru’l-Kutubi’l-Hidiviyye.

Rescher, N. (1985). Teṭavvuru’l-manṭıḳı’l-ʿArabî. (trc). Muhammed Mehrân. Dâru‟l-Maârif.

Reşîd b. Zübeyr (1959). eẕ-Ẕeḫâʾir ve’t-tuḥaf. (nşr). Muhammed Hamîdullah. Amiriyye.

Ritter, H. (2011). Doğu Mitolojisinin Edebiyata Etkisi. (ed). Mehmet Kanar. Schola-Ayrıntı yayınları.

Rothstein, G. (1899). Die Dynastie der Lahmiden in al-Hira.

Sa‘deddin, L. H. (1973). Kelîle ve Dimne fi’l-edebi’l-ʿArabî.

Smith, D.E. (1953). History of Mathematics. II. Ginn And Company

Tâberi, Ebû Ca‘fer Muhammed b. Cerîr b. Yezîd el-Âmulî el-Bağdâdî, (1891). Târîhu’l-umem ve’lmulûk. (Thk). Michael Jan de Goeje.

Ülken, H.Z. (1995). İslam Düşüncesi. Ülken Yayınları.

ISSN: 2667-5617
Yayın Aralığı: Yılda 6 Sayı
Başlangıç: 2006
Yayıncı: ASOS Eğitim Bilişim Danışmanlık Otomasyon Yayıncılık Reklam Sanayi ve Ticaret LTD ŞTİ