HİTİT UYGARLIĞI MİRASLARINDAN FRAKTİN KABARTMA (RÖLYEFLERİNİN) İKONOGRAFİK VE İKONOLOJİK OLARAK İNCELENMESİ

Hitit Uygarlığı, M.Ö. II. Bin yıllarında Anadolu’da büyük bir imparatorluk kurmuştur. Jeopolitik konumuyla Anadolu’da önemli bir yere sahip olan Hititler’in kendi üsluplarını yansıtan sanat eserleri onların kültür ve sanatı hakkında önemli ipuçları içermektedir. Kabartmalar (rölyefler) bu dönemde Hititler’e özgü gelişen güçlü bir sanat dalı olmuştur. Hititler’in önemli doğal yol güzergahlarından HisarcıkDeveli Franktin üzerinden Suriye kapılarına inen yolun yakınında bulunan kaya yüzeylerine işlenmiş “Fraktin Kabartmaları (Fraktin Anıtı)” bu eserlerin en önemlilerinden biridir. Hitit Uygarlığı döneminde yapılan Fraktin Kabartmaları (Rölyefleri) üzerindeki betimlemeleri ikonolojik ve ikonografik olarak incelemek bu araştırmanın temel konusunu oluşturmaktadır. Araştırmada nitel araştırma desenlerinden tarama modeli kullanılmıştır. Konu ile ilgili kitap, katalog, dergi, görseller, videolar gibi dökümanlar incelenerek literatür taraması yapılmıştır. Araştırma bulguları rölyef tekniği ile yapılan bu anıt eserler üzerinde Hitit Krallarından III. Hattuşili’nin ve eşi Kraliçe Puduhepa’nın tanrı ve tanrıçalarını kutsama sahnelerinin betimlendiğini göstermektedir. Bu eserler görsel bir şölen içinde, üretildiği dönemin devlet anlayışı, tanrılara ibadet şekli, kadınlara bakış açısı, dini ritüelleri hakkında birçok ayrıntılı bilgi içerir. Eserler üzerinde yer alan hiyeroglif yazıtlar, eserde tasvir edilen figürlerin kimlikleri ve eserin yapıldığı dönemin tarihi ile ilgili aydınlatıcı bilgiler vermektedir. Bu eserler dinsel amaçlarının yanı sıra Hitit Uygarlığı’nın siyasi ve gücü ve egemenliği için propaganda amacını da taşımaktadır. Sanatsal ve belgesel nitelik taşıyan bu eserlerin en iyi şartlarda korunması, varlığının devam ettirilmesi, gelecek kuşaklara aktarılması ve bu eserlerle ilgili yapılacak yeni çalışmalara destek verilmesi konusunda gerekli önlemler alınmalıdır.

ICONOGRAPHIC AND ICONOLOGICAL EXAMINATION OF FRACTIN RELIEFS FROM HITITE CIVILIZATION HERITAGES

Hittite Civilization, BC II. He founded a great empire in Anatolia during the millennium. The Hittites, which have an important place in Anatolia with their geopolitical position, reflect the art of their own style and contain important clues about their culture and art. Reliefs during this period was a powerful art branch developed unique to the Hittites. One of the most important of these works is the “Fraktin Relief (Fraktin Monument) embossed on the rock surfaces near the road leading to the Syrian gates via Hisarcık-Develi Franktin, one of the Hittite natural route routes. The main subject of this research is to examine the depictions on the reliefs of the Hittite civilization during the Hittite Civilization. In the research, screening model whicih is one fo the qualitative research designs was used. Literature, books, catalogs, magazines, visuals and videos were examined. Research findings on the monuments made with relief technique of the Hittite Kings III. It shows that the scenes of the consecration of gods and goddesses of Hattusili and his wife Queen Puduhepa are depicted. These works, in a visual feast, contain many detailed information about the state understanding of the period in which it was produced, the way of worshiping the gods, the point of view of women, and religious rituals. The hieroglyphic inscriptions on the works, the identities of the figures depicted in the works and the history of the period in which the work was made give illuminating information. In addition to their religious purposes, these works also serve as propaganda for the political and power and sovereignty of the Hittite Civilization. Necessary precautions should be taken to protect these artistic and documentary works under the best conditions, to maintain their existence, to transfer them to future generations and to support new works related to these works.

PDF

___

Akurgal, E. (1995). Hatti ve Hitit Uygarlıkları. İstanbul: Net Turistik Yayınları.
Akurgal, E. (2003). Anadolu Kültür Tarihi. (16. Baskı). Ankara: Tübitak Popüler Bilim Kitapları; 67.
Alexander, R. L. (1998). “Contributions to the Interpretation of the Fraktin Reliefs”, III. Uluslararası Hititoloji Kongresi Bildirileri (Çorum 16-22 Eylül 1996), Ankara, 15-20.
Alp, S. (1948) ‘Hitit Metinlerinde GIŞkalmuş “Lituus” ve Hub.bi “Küpe”’, Belleten 12 (46), s.301- 319.
Boztaş, E., ve Düz, N. (2014). İkonografik ve İkonolojik Eleştiri Yöntemine Göre Tintoretto’nun İsa’nın Vaftizi Adlı Eserininin Analizi. Journal of International Social Research, 7(29). 319- 329.
Ceram, C. W. (2008). Tanrıların Vatanı Anadolu. (7. Basım). (E.M. Erendor, Çev.) İstanbul: Remzi Kitabevi.
Çiçek, M. N. (2009). Hitit İmparatorluk Dönemi Kaya Anıtları, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Selçuk Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü/Arkeoloji Ana Bilim Dalı/Protohisroya ve Ön Asya Arkeolojisi Bilim Dalı, Konya.
Çoşkun, İ. (2007). Hitit Sanatında Lituus Tasvirleri, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Mustafa Kemal Üniversitesi /Sosyal Bilimler Enstitüsü /Arkeoloji Anabilim Dalı. Hatay.
Darga, M. (1992). Hitit Sanatı. İstanbul: Akbank Kültür ve Sanat Kitapları.
Dinçol, A. M. (1982). Geç Hititler, Anadolu Uygarlıkları, Görsel Anadolu Tarihi Ansiklopedisi, 1. Cilt, İstanbul: Görsel Yayınlar Ansiklopedik Neşriyat Tic. Ve San. A.Ş.
Dinçol, A. M. (2004) Hititler; Bin Tanrılı Halk. ArkeoAtlas, 3, 20-69. Emre, K. (Mart, 2019). Fraktin Kaya Anıtı, Şehir Kültür Sanat Dergisi, Kayseri Büyük Şehir Belediyesi Yayınları. Kayseri, 48-51.
https://www.hittitemonuments.com
Kahraman Çinar, A. (2012). Hitit İnanç Sistemi İçerisinde Yazılıkaya Tanrı Tasvirlerinin Değerlendirilmesi, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara Üniversitesi / Sosyal Bilimler Ensitüsü /Tarih (Eskiçağ Tarihi) Anabilim Dalı, Ankara.
Klengel, H. (2002). “Hitit Tarihi” Hititler ve Hitit İmparatorluğu. Bonn:
Köprülü, G. (2012). İnsan ve Hayvan Tasvirli Eserler Işığında Hitit Sanatının Temel Öğeleri, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Dokuz Eylül Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü /Klasik Arkeoloji Anabilim Dalı /Arkeoloji Programı, İzmir.
Macqueen, J.G. (2001). Hititler ve Hitit Çağında Anadolu. .(E. Davutoğlu, Çev.). Ankara: Arkadaş Yayınları.
Memiş, E. (1995). Eskiçağ Türkiye Tarihi, Konya: Selçuk Üniversitesi Eğitim Fakültesi Yayınları.
Memiş, E.(1999). Genel Tarih. (2. Baskı). Konya:
Özdemir, G. (2018). Kraliçe Puduhepa’nın Hitit Devleti’ne Siyasi ve Sosyal Etkileri, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Afyon Kocatepe Üniversitesi /Sosyal Bilimler Enstitüsü/ Tarih Anabilim Dalı, Afyonkarahisar.
Panofsky, E. (2012). İkonoloji Araştırmaları: Rönesans Sanatında İnsancıl Temalar (O. Düz, Çev.). İstanbul: Pinhan.
Savaş, S. Ö. (2001). “Kizzuwatnalı Büyük Hitit Kraliçesi Puduhepa’nın Evlilik Anıtı ile Ölüm Anıtı” Kilikia: Mekanlar ve Yerel Güçler (M.Ö. 2.Binyıl-M.S.4.Yüzyıl). (E. Jean, Eds.). Paris:
Sevinç, F. (2007). Hititlerde Ölülere ve Yeraltı Tanrılarına Sunulan Kurbanlar, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Ankara Üniversitesi /Sosyal Bilimler Enstitüsü /Tarih (Eskiçağ Tarihi) Anabilim Dalı, Ankara.
Sir Gavaz, Ö. (2011). Hitit Kralları’nın Kült Gezileri ve Tanrılar İçin Düzenledikleri Merasimler, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Ankara Üniversitesi/ Sosyal Bilimler Enstitüsü/ Tarih (Eskiçağ Tarihi) Anabilimdalı, Ankara.
Turani, A. (2003). Dünya Sanat Tarihi. (9. Basım). İstanbul: Remzi Kitabevi.
Turgut, M. (2018). Hitit Dini Ritüellerinde Kullanılan Objeler, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Selçuk Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü/Tarih Ana Bilim Dalı/Tarih Bilim Dalı, Konya.
Yıldırım, A. ve Şimşek H. (2011). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Yılmaz, Ö. (2002). Hitit Dönemi Kaya Anıtları, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü/Tarih Ana Bilim Dalı/ Eskiçağ Tarihi Bilim Dalı, Konya.
Zorkun Çağlayan, N. H. (2017). Hitit Uygarlığında Semiyotik Yaklaşımlar ve Seramiklerin Üzerine Uygulanışı, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Marmara Üniversitesi/Güzel Sanatlar Enstitüsü /Seramik ve Cam Anasanat Dalı, İstanbul.

ISSN: 2667-5617
Yayın Aralığı: Yılda 6 Sayı
Başlangıç: 2006
Yayıncı: ASOS Eğitim Bilişim Danışmanlık Otomasyon Yayıncılık Reklam Sanayi ve Ticaret LTD ŞTİ