HASTANE KOŞULLARININ YAŞLI YAKINLARININ BAKIM YÜKÜNE VE TÜKENMİŞLİK DÜZEYİNE ETKİSİ

Bu araştırmanın konusunu, toplumumuzda akrabalık bağlarıyla yaşlı hastasına bağlı olan ve kişisel, sosyal ve kültürel bir sorumluluk duygusuyla hastanelerde yaşlı hastanın yanında kalan gönüllü hasta bakıcıları oluşturmaktadır. Araştırmanın iki temel amacı bulunmaktadır. İlk olarak; “enformel hasta bakıcılarının” hastane koşullarından kaynaklanan sorunları, bakımını üstlendikleri hasta açısından ve kendileri açısından ele alınmaktadır. Hastane koşullarına ve bu koşullarda çalışan diğer personele yönelik olarak araştırma grubunu oluşturan hasta bakıcılarının gözlemlerine yer verilmiş, yaşlı hastaların bakımıyla ilgili sorunlar betimlenmeye çalışılmıştır. İkinci olarak; hastane koşullarının, yaşlı yakınlarının bakım yüküne ve tükenmişlik düzeyine etkisini ortaya koymak amaçlamaktadır. Hastanede tedavi edilen yaşlı hastaların bakımıyla ilgilenen 179 birey gönüllülük ve rastlantısallık ilkesine göre araştırma kapsamına alınmıştır. Bireylere “Günlük Yaşam Aktiviteleri İndeksi”, “Bakım Verenlerin Yükü Ölçeği” ve “Maslach Tükenmişlik Envanteri uygulanmıştır. Ayrıca yaşlı yakınlarına ve yaşlı hastalara demografik ve sosyoekonomik durumları belirlemeyi sağlayan soru formu kullanılmıştır. Araştırma sonucunda yaşlı hastaların “Günlük Yaşam Aktiviteleri İndeks” puanı 10,245±3,41 olduğu tespit edilmiştir. Bakım verenlerin yükü ölçeği” puanı 23,470±15,700’dir. Yaşlı yakını üzerinde zaman-bağımlılık yükü % 41,81; gelişimsel yük %26,80; fiziksel yük %25,13; sosyal yük %10,75 ve duygusal yük %15,38 düzeyinde etki göstermektedir. Yaşlı yakınları %48,1 oranında tükenmişlik, %37,2 düzeyinde duygusal tükenme, %27,9 düzeyinde duyarsızlaşma ve %68,8 düzeyinde kişisel başarısızlık yaşamaktadır. Hastane koşullarının olumsuz olması, yaşlı hastaya bakım vermek ve sağlık ekibine yönelik yapılan eleştiriler bakım yükünü ve tükenmişlik düzeyini olumsuz yönde etkilemektedir. Bu nedenle hasta bakımına yönelik politikaların geliştirilmesi önemlidir. Hastanede yaşlı hastaya refakat eden yaşlı yakınları için enformel destek programlarının geliştirilmesine yönelik çalışmalarda bulunulması önemlidir.

THE EFFECT OF HOSPITAL CONDITIONS ON THE CARE LOAD AND BURNOUT LEVEL OF THE ELDERLY RELEASES

The subject of this research is voluntary caregivers who are attached to the elderly patients by kinship ties in our society and who stay with the elderly patients in hospitals with a sense of personal, social and cultural responsibility. The research has two main objectives. Firstly; The problems of “informal caregivers” arising from hospital conditions are handled from the point of view of the patient they are caring for and from the point of view of themselves. The observations of the caregivers that make up the research group for the hospital conditions and other staff working in these conditions were included and problems related to the care of elderly patients were tried to be described. Secondly; The aim of this study is to determine the effect of hospital conditions on care burden and burnout level of elderly relatives. 179 individuals involved in the care of elderly patients treated in hospital were included in the study according to the principle of volunteerism and randomness. Individuals were administered the "Daily Living Activities Index", "Caregiver Burden Scale” and "Maslach Burnout Inventory,". In addition, a questionnaire containing information on the demographic and socioeconomic status of companions and sick individuals was used. As a result of the research, it was found that Daily Living Activities Index score of elderly patients was 10,245 ± 3,41. The caregiver burden scale score was 23,470 ± 15,700. Timedependency burden on elderly relatives was 41.81%; developmental load 26,80%; physical load 25.13%; social load 10.75% and emotional load 15.38%. Relatives of the elderly experience burnout at 48.1%, emotional exhaustion at 37.2%, depersonalization at 27.9% and personal failure at 68.8%. Negative hospital conditions, caring for the elderly patient, and critics of the health team adversely affect the burden of care and burnout level. Therefore, it is important to develop policies for patient care. It is important to carry out studies to develop informal support programs for elderly relatives accompanying the elderly patient in the hospital.

PDF

___

Akça Ay, Fatma. (2007). “Mesleki temel kavramlar.” F. Akça Ay (Ed.), Temel hemşirelik kavramlar, ilkeler, uygulamalar, ss.34- 58. İstanbul: Nobel Tıp Kitabevi.
Andrade, C. C. ve Devlin, A. S. (2015). “Stress reduction in the hospital room: applying ulrich's theory of supportive design”. Journal of Environmental Psychology, 41: 125-134.
Andrade, C. C., Lima, M. L., Pereira, C. R., Fornara, F. ve Bonaiuto, M. (2013). “Inpatients’ and outpatients’ satisfaction: the mediating role of perceived quality of physical and social environment”. Health & Place, 21: 122-132.
Aksaraylı, M. ve Kıdak, L. B. (2008). “Yatan hasta memnuniyetinin değerlendirilmesi ve izlenmesi: eğitim ve araştırma hastanesi uygulaması”. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10(3): 87-122.
Arıkan, D., Tüfekci Güdücü, F. ve Taştekin, A. (2007). “Çocuk kliniklerindeki refakatçilerin hastanede yaşadıkları sorunlar, beklentileri ve problem çözme düzeyleri ile ilişkisi”. Journal of Anatolia Nursing and Health Sciences, 10(2): 49-57.
Arslan, Ç. ve Kelleci, M. (2011). “Bir üniversite hastanesinde yatan hastaların hemşirelik bakımından memnuniyet düzeyleri ve ilişkili bazı faktörler”. Anadolu Hemşirelik Ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 14(1): 1-8.
Ateş, E. ve Bilgili, N. (2013). “Omurilik yaralanmalı bireye bakım verenlerde stresle baş etme ve sosyal destek”. Hemşirelikte Araştırma Geliştirme Dergisi, 15(3): 1-12.
Craven, F. R., Hirnle, C. ve Jensen, S. (2015). Hemşirelik Esasları İnsan Sağlığı ve Fonksiyonları. (Çev. Eds. N. Uysal., E. Çakırcalı). Ankara: Palme Yayıncılık.
Çıtlık Sarıtaş, S., Bayır, K., Sarıtaş, S. ve Ucuzal, M. (2014). “Karaciğer transplantasyonu yapılan hastalara bakım verenlerin bakım yüklerinin belirlenmesi”. Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Hemşirelik E-Dergisi, 2(1): 18-23.
Çolak, A. (2011). “Hasta Ziyareti İle İlgili Hadisler Bağlamında Bir İnceleme”. EKEV Akademi Dergisi, 15(48): 161-176.
Devlin, A. S., Andrade, C. C. ve Carvalho, D. (2016). “Qualities of inpatient hospital rooms: patients’ perspectives”. HERD: Health Environments Research & Design Journal, 9(3): 190-211.
Erdem, R., Rahman, S., Avcı, L., Demirel, B., Köseoğlu, S., Fırat, G. ve Kubat, C. (2008). “Hasta memnuniyetinin hasta bağlılığı üzerine etkisi”. Erciyes Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (31): 95-110.
Ergenoğlu, A. S. ve Tanrıtanır, A. (2013). “Genel hastanelerde kullanıcı memnuniyeti açısından hasta odalarında mimari mekân kalitesinin irdelenmesi: Gaziantep İlinde Bir Alan Çalışması”. MEGARON, 8(2): 61-75.
Gezergin A., Şahin B., Tengilimoğlu D. ve Demir C. (2006). “Hastaların bakış açısıyla hekim hasta ilişkisi ve iletişimi; bir eğitim hastanesi örneği”. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(1): 129-144.
Häusler, N., Bopp, M. ve Hämmig, O. (2017). “Informal caregiving, work-privacy conflict and burnout among health professionals in switzerland–a cross-sectional study”. Swiss Medical Weekly, 147: w14552-w14552.
Hiyoshi-Taniguchi, K., Becker, C. B. ve Kinoshita, A. (2017). “What behavioral and psychological symptoms of dementia affect caregiver burnout?”. Clinical Gerontologist, 1-6: 249- 254.
Hui, J., Wenqin, Y. ve Yan, G. (2013). “Family‐paid caregivers in hospital health care in china. Journal Of Nursing Management”, 21(8): 1026-1033.
Kalaycı, I., Çelikkol, Ö. ve Küpeli A. (2014). The effects of cronic diseases on the old people’s lives and ideas”. European Journal of Research on Education, Special Issue: Contemporary Studies in Education: 145-150.
Kalaycı, I. Ve Özkul, M. (2018). “Refakatçi aktörlerin yaşam doyumu, bakım yükü ve tükenmişlik düzeylerini etkileyen faktörler açısından bir değerlendirme (sdü araştırma uygulama hastanesi örneği)”. Turkish Studies Social Sciences Volume 13/10: 417-446
Kalınkara, V. ve Kalaycı, I. (2017). “Yaşlıya evde bakım hizmeti veren bireylerde yaşam doyumu, bakım yükü ve tükenmişlik”. Yaşlı Sorunları Araştırma Dergisi, 10(2): 19-39.
Karan, İ. ve Aşti, T. (2003). “Hastane fiziksel ortamının hastalar üzerindeki etkilerinin araştırılması”. Florence Nightingale Hemşirelik Dergisi, 13(50): 15-27.
Katz, S., Ford, A.B., Moskowitz, R.W., Jackson, B.A. ve Jaffe, M.W. (1963). “Studies of illness in the aged. the ındex of adl: a standardized measure of biological and psychosocial function”. JAMA, 185: 914-919.
Konca, G. E., İlhan, N. M. Ve Bumin, M. A. (2006). “Yatarak tedavi gören hastaların hastane çalışanları ve hastane hizmetlerinden beklentileri ve beklentilerine ilişkin memnuniyet durumlarının değerlendirilmesi”. Gazi Medical Journal, 17(3): 160-170.
Koyuncu, A., Aslan, E. F., Yava, A., Çınar, D. ve Olgun, N. (2016). “Kalp damar cerrahisi yoğun bakım ünitesinde tedavi gören terminal dönemdeki hastaların yakınlarının hasta ziyaretinden beklentiler”. Türk Göğüs Kalp Damar, 24(1): 68-75.
Lin, P.C. ve Lu, C.M. (2005). “Hip fracture: family caregivers' burden and related factors for older people in Taiwan”. J Clin Nurs, 14(6): 719-726.
Mandıracıoğlu, A. (2010). “Dünyada ve Türkiye'de Yaşlıların Demografik Özellikleri.” Ege Tıp Dergisi, 49(3): 39-45.
Maslach, C. ve Jackson, S.E. (1981). “The measurement of experienced burnout”. Journal of Organizational Behavior, 2: 99-113.
Maslach, C. ve Jackson, S.E. (1986). “The measurement of experienced burnout”. Journal of Organizational Behavior, 2: 99-113.
Maslach, C., Schaufeli, W.B. ve Leiter, M.P. (2001). “Job burnout”. Annual review of psychology, 52: 397-422.
Nakipoğlu, G. F., Karamercan, A., Mengulluoğlu, M., Dal, E. ve Özgirgin, N. (2006). “Geriatrik hemiplejik hastaların ve onların bakımını üstlenen geriatrik bireylerin depresif duygudurum belirtilerinin karşılaştırılması”. Türk Geriatri Dergisi, 9(4): 218-221.
Novak, M. ve Guest, C. (1989). “Application of a multidimensional caregiver burden inventory”. The Gerontologist, 29(6): 798-803.
Or, R. (2013). “Yaşlıya bakım veren aile bireylerinin bakım verme yükü ve bakım verenin iyilik hali”, Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Pamukkale Üniversitesi Sağlık Bilimler Enstitüsü, Denizli.
Orak, O. S. ve Sezgin, S. (2015). “Kanser hastasına bakım veren aile bireylerinin bakım verme yüklerinin belirlenmesi. Psikiyatri Hemsireleri Dernegi, 6(1): 33-39.
Özbek Yazıcı, S. ve Kalaycı, I. (2015). “Yaşlı hastaların günlük yaşam aktivitelerinin değerlendirilmesi”. Mühendislik Bilimleri ve Tasarım Dergisi, 3(3): 385-390.
Özata, M. ve Altunkan, H. (2010). “Hastanelerde tıbbi hata görülme sıklıkları, tıbbi hata türleri ve tıbbi hata nedenlerinin belirlenmesi: Konya Örneği”. Tıp Araştırmaları Dergisi, 8(2): 100 -111
Özdemir, Ü., Taşcı, S., Kartın, P., Çürük, G. N., Nemli, A. ve Karaca, H. (2017). “Kemoterapi alan bireylerin fonksiyonel durumu ve bakım yükü”. ERÜ Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 4(1): 49-61.
Özgürsoy, B. N. ve Akyol Durmaz, A. (2008). “Yoğun bakım ünitesinde yatan hastaların ailelerinin gereksinimleri”. Yoğun Bakım Hemşireliği Dergisi, 12(1-2): 33-38.
Özkul, M. (2017). Kurumlar sosyolojisi (2. Baskı). Isparta: Fakülte Kitabevi Yayınları.
Sağlık Bakanlığı. (2016). Yataklı Tedavi Kurumları İşletme Yönetmeliği. https://www.Saglik.Gov.Tr/TR,10518/Yatakli-Tedavi-Kurumlari-İsletmeYonetmeligi-Son-Degisiklerle-Beraber.Html. (Erişim Tarihi: 18 Nisan 2019).
Sadigh, M., Nawagi, F. Ve Sadigh, M. (2016). The Economic and social impact of ınformal caregivers at mulago national referral hospital, Kampala, Uganda”. Annals Of Global Health, 82(5): 866- 874.
Shank- Mcelroy, H.A. ve Strobino, J. (2001). “Male caregivers of spouses with alzheimer’s disease: risk factors and health status”. American Journal of Alzheimer’s Disease and Other Dementias, 16(3): 167-175.
Seyyar, A. (2014). Dünyada Ve Türkiye’de Manevî Bakım Hukuku. http://www.Manevibakim.Com/Bilim_Alanlari/Manevi_Bakim/Makale_17.Pdf. (Erişim Tarihi: 10.04.2019).
Schulz, R., Visintainer, P. & Williamson, G. (1990). “Psychiatric and physical morbidity effects on caregiving”. Journal of Gerontology, 5: 181-191.
Tarı Selçuk, K. ve Avcı, D. (2016). “Kronik hastalığa sahip yaşlılara bakım verenlerde bakım yükü ve etkileyen etmenler”. SDÜ Sağlık Bilimleri Dergisi, 7(1): 1-9.
Tarım, M. (2000). Hizmet Organizasyonlarında (Hastanelerde) Kalite, Prof. Dr. Nusret Ekin’e Armağan. Ankara: Türk Ağır Sanayii Ve Hizmet Sektörü Kamu İşverenleri Sendikası Yayını No:38.
Taşdelen, P. (2012). Evde Bakım Hizmetlerine Olan İhtiyacın Belirlenmesi Konusunda Bir Araştırma, Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Taşdelen, P. ve Ateş, M. (2012). “Evde bakım gerektiren hastaların bakım gereksinimleri ile bakım verenlerin yükünün değerlendirilmesi”. Hemşirelikte Eğitim Ve Araştırma Dergisi, 9(3): 22- 29.
Tel, H., Demirkol, D., Kara, S. ve Aydın, D. (2012). “KOAH'lı hastaların bakım vericilerinde bakım yükü ve yaşam kalitesi”. Turk Toraks Dergisi, 13(3): 87-92.
Torun, S., Kadıoğlu, S. ve Öztunç, G. (2012). “Yoğun bakımda yatan bilinci açık hastaların ziyaret edilme hakkı”. Cumhuriyet Medical Journal, 34(1): 33-40.
Tosun, A. ve Tüfekci, Güdücü, F. (2015). “Çocuk kliniklerinde aile merkezli bakım uygulamalarının incelenmesi”. Journal Of Anatolia Nursing And Health Sciences, 18(2): 131-139.
Utens, C. M., Van Schayck, O. C., Goossens, L. M., Rutten-Van Mölken, M. P., Demunck, D. R., Seezink, W. ve Smeenk, F. W. (2014). “Informal caregiver strain, preference and satisfaction in hospital-at-home and usual hospital care for copd exacerbations: results of a randomised controlled trial”. International Journal Of Nursing Studies, 51(8): 1093-1102.
Wright, T.A. ve Bonett, D.G. (1997). “The contribution of burnout to work performance”. Journal of Organizational Behavior, 18(5): 491-499.
Yıldız, E., Dedeli, Ö. ve Pakyüz, S. Ç. (2016). “Kanser hastalarına bakım veren aile üyelerinin bakım yükü ve yaşam kalitesinin incelenmesi”. Hemşirelikte Eğitim Ve Araştırma Dergisi, 13(3): 216-225.
Zerenler, M. ve Öğüt, A. (2007). “Sağlık sektöründe algılanan hizmet kalitesive hastane tercih nedenleri araştırması: Konya örneği”. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (18): 501-519.

ISSN: 2667-5617
Yayın Aralığı: Yılda 6 Sayı
Başlangıç: 2006
Yayıncı: ASOS Eğitim Bilişim Danışmanlık Otomasyon Yayıncılık Reklam Sanayi ve Ticaret LTD ŞTİ