BİYOLOJİ ÖĞRETMEN ADAYLARININ EKOLOJİK AYAK İZİ FARKINDALIK DÜZEYLERİNİN BELİRLENMESİ

Ekolojik ayak izi, tüketim davranışları ile çevrenin hangi miktarda kullanıldığını ve harcananları geri kazanmak için ne kadar alana ihtiyaç olduğunu gösteren bir kavramdır. Ekolojik ayak izi, bireylerin çevreye olan davranışlarında ne kadar duyarlı olduklarını ortaya çıkaran bir araç olduğu için bireylerde çevre duyarlılığının artırılmasına ve çevre bilincinin gelişmesine katkı sağladığı düşünülmektedir. Bu araştırmanın amacı, biyoloji öğretmen adaylarının ekolojik ayak izi farkındalık düzeylerinin belirlenmesidir. Araştırma, 2018-2019 eğitim-öğretim yılında gerçekleştirilmiştir. Nicel araştırma modelinde tasarlanan araştırmada tarama deseni kullanılmıştır. Çalışma grubunu, bir üniversitede Biyoloji Eğitimi Ana Bilim Dalı 1, 2, 3 ve 4. Sınıflarına kayıtlı olan 66 öğretmen adayı oluşturmuştur. Çalışmada veri toplama aracı olarak Ekolojik Ayak İzi Farkındalık Ölçeği kullanılmıştır. 46 maddeden oluşan ve beşli likert tipte olan ölçek, gıda, ulaşım ve barınma, enerji, atıklar ve su tüketimi olmak üzere 5 alt boyuttan meydana gelmektedir. Gıda alt boyutunda 8, ulaşım ve barınma alt boyutunda 9, enerji alt boyutunda 15, atıklar alt boyutunda 9 ve su tüketimi alt boyutunda 5 madde bulunmaktadır. Veri analizi sürecinde, SPSS 22.0 paket programı kullanılmış, biyoloji öğretmen adaylarının ekolojik ayak izi farkındalık düzeyleri cinsiyet ve sınıflarına göre karşılaştırılmıştır. Araştırma sonucunda, biyoloji öğretmen adaylarının ekolojik ayak izi farkındalık düzeylerinin hem ölçeğin genelinde hem de alt boyutlarda cinsiyet ve sınıflarına göre istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık göstermediği ortaya çıkmıştır. Öğretmen adaylarının farkındalık düzeylerinin en yüksek olduğu alt boyutun enerji, en düşük olduğu alt boyutun ise gıda olduğu tespit edilmiştir.

DETERMINATION OF ECOLOGICAL FOOTPRINT AWARENESS LEVELS OF PRESERVICE BIOLOGY TEACHERS

The ecological footprint indicates the extent to which environment is used by consumption behaviors and how much area is needed to recover what is consumed. Since ecological footprint is a tool that reveals how sensitive individuals are in their behavior to the environment, it is thought that it contributes to increasing environmental conscience and development of environmental consciousness in individuals. The aim of this study is to determine the ecological footprint awareness levels of preservice biology teachers. The research was realized in the 2018-2019 academic year. The survey study was used in the research designed in the quantitative research model. The study group of the research consisted of 66 preservice teachers studying in the 1st, 2nd, 3rd and 4th grades of department of biology at University. Ecological Footprint Awareness Scale was used as data collection tool. Ecological Footprint Awareness Scale which consists of 46 articles in likert scale type with five options consists of 5 sub-dimensions: food, transportation and accommodation, energy, waste and water consumption. There are 8 articles in food sub-dimension, 9 articles in transportation and accommodation sub-dimension, 15 articles in energy sub-dimension, 9 articles in waste sub-dimension and 5 articles in water consumption sub-dimension. SPSS 22.0 (Statistical Package for the Social Sciences) program was used in the data analysis process. Ecological footprint awareness levels of preservice biology teachers were compared according to their sex and class. As a result of the research, it was observed that ecological footprint awareness levels of preservice teachers did not differ statistically significant differences both in every part of the scale and the sub-dimensions according to their sex and class. It was determined that the sub-dimension with the highest level of awareness levels of preservice teachers was energy and the subdimension with the lowest level was food.

___

  • Akıllı, H., Kemahlı, F., Okudan, K., ve Polat, F. (2008). Ekolojik ayak izinin kavramsal içeriği ve Akdeniz Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesinde bireysel ekolojik ayak izi hesaplaması. Akdeniz İ.B.B.F Dergisi, 15(1), 1-25.
  • Büyüköztürk, Ş. (2011). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı (14. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
  • Coşkun, (2013). Sınıf öğretmeni adaylarının ekolojik ayak izi farkındalık düzeylerinin belirlenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
  • Dinçel, D. (2008). Doğadaki izimiz: ekolojik ayak izi. Sağlık Çevre Kültürü Dergisi, Zeytinburnu Tıbbi Bitkiler Bahçesi Süreli Yayını, 21-22.
  • Günal, N., Yücel Işıldar, G. ve Atik, A.D. (2018). Üniversite öğrencilerinin ekolojik ayak izi azaltılması konusundaki eğilimlerinin incelenmesi. TÜBAV Bilim, 11(4), 34-46.
  • Hamalosmanoğlu, M. (2017). Besin zinciri ve besin ağı. Orçun Bozkurt (Ed.), Çevre eğitimi (s. 35- 64), Ankara: Pegem Akademi.
  • Kaptan, S. (2000). Bilimsel araştırma teknikleri ve istatistik teknikleri. Ankara: Bilim Yayınevi.
  • Karasar, N. (2011). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Yayınevi.
  • Keleş, Ö., Uzun, N., ve Özsoy, S. (2008). Öğretmen adaylarının ekolojik ayak izlerinin hesaplanması ve değerlendirilmesi. Ege Eğitim Dergisi, 9(2), 1-14.
  • Meyer, V. (2005). The ecological footprints as an enviromental education tool for knowledge, attitude and behaviour changes towards sustaniable living. MS thesis, University of South Africa.
  • Öztürk, G. (2010). İlköğretim 7. sınıflarda çevre eğitimi için ekolojik ayak izi kavramının kullanılması ve değerlendirilmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
  • Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2008). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınevi.
  • Yıldız, E. (2014). Fen ve teknoloji öğretmen adaylarının ekolojik ayak izi farkındalık düzeylerinin belirlenmesi ve değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.