ARAZİ KULLANIMI ile YÜKSELTİ ve EĞİM ÖZELLİKLERİ ARASINDAKİ İLİŞKİNİN ANALİZİ: ŞEHZADELER (MANİSA) İLÇESİ

Bu çalışma, jeomorfolojik özelliklerden ikisi olan yükselti ve eğim parametreleri ile mevcut arazi kullanımı ve sınıfları arasındaki ilişkinin belirlenmesi ve analizi amacıyla hazırlanmıştır. İnceleme alanı olarak Manisa ili merkez ilçelerinden biri olan Şehzadeler seçilmiştir. Çalışmanın ilk aşamasında mevcut literatür taraması ve veri temini yapılmıştır. İkinci aşamada altlık haritalar üretilmiş ve kontrol ve doğrulama amaçlı olarak arazi çalışması yapılmıştır. Son aşamada ise Coğrafi Bilgi Sistemleri metodolojisi kapsamında ilgili yazılımlarından faydalanılarak arazi kullanımı ile yükselti ve eğim haritaları çakıştırılmış ve dağılış analizleri yapılmıştır. Analizler sonucunda sahada eğim ve arazi kullanımı arasında olumlu ve olumsuz olarak nitelendirilebilecek dağılış özellikleri tespit edilmiştir. Eğim değerlerinin düşük olduğu %0-1 eğim aralığındaki tam düzlük arazilerde tarımsal faaliyetlerin ve yerleşmelerin yoğun olduğu, eğimin arttığı alanlarda orman ve fundalık arazilerin de arttığı görülmüştür. Yükselti ve arazi kullanımı arasındaki ilişkiye bakıldığında ise yükseltinin düşük olduğu 25-100 m yükselti aralığında tarım faaliyetlerinin ve yerleşim alanlarının yoğunlaştığı, yükseltinin arttığı alanlarda ise orman ve fundalık arazilerin fazlalaştığı tespit edilmiştir. İnceleme alanında arazi kullanımı çoğunlukla eğim ve yükselti şartları ile uyumlu olduğu söylenebilir. Ancak yerleşmelerin yer seçimi, doğal ortamdan faydalanma ve sürdürülebilir kalkınma planlanması açısından sorunludur. Özellikle kullanım kabiliyeti bakımından 1. sınıf olarak nitelendirilen ve tarımsal amaçlı kullanılması gereken gereken araziler, geri dönüşü mümkün olamayacak şekilde kaybedilme riski ile karşı karşıyadır.

ANALYSIS OF RELATIONSHIP BETWEEN LAND USE AND ELEVATION & SLOPE PROPERTIES IN SEHZADELER (MANISA - TURKEY) DISTRICT

This study was prepared to determine the relationship between elevation and slope parameters, which are two of the geomorphological features, and the existing land use and classes. Şehzadeler, one of the central districts of Manisa province, was selected as the study area. In the first stage of the study, a literature review was conducted, and data were obtained. In the second stage, base maps were created, and fieldwork was conducted for control and verification purposes. In the last stage, spatial distribution analyses were carried out by using related software within the scope of Geographic Information Systems methodology. As a result of the analyses, the positive and negative distribution characteristics between the slope and the land use were determined. It was observed that agriculture and settlement were intense in the flat areas of 0-1% slope range with low slope values and forest and shrub areas increased in sloping areas. When the relationship between elevation and land use was considered, it was found that agricultural activities and settlement areas are intensified in the 25-100 m elevation range where the elevation is low, while forest and shrub areas increase in areas where elevation increases. Land use in the study area is mostly compatible with elevation and slope conditions. However, site selection of settlements is problematic in terms of benefiting from the natural environment and planning sustainable development. In particular, first class capabilitiy lands that needs to be used for agricultural purposes is at risk of being irreversibly lost.

PDF

___

Akgül, M. (1994). Daphan Ovası Topraklarının Arazi Kullanım Yetenek Sınıflaması. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 25 (1), 14-29.
Altınbaş Ü. vd, (2008). Toprak Bilimi. (3. Baskı). İzmir: Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları, No: 557.
Atalay, İ. (1994). Türkiye Vejetasyon Coğrafyası. (I. Baskı). İzmir: Ege Üniversitesi Basımevi.
Atalay, İ. (2014). Türkiye’nin Ekolojik Bölgeleri (Genişletilmiş 2. Baskı). Meta Basım Matbaacılık Hizmetleri, İzmir.
Atalay, İ. (2016). A New Approach To The Land Capability Classification: Case Study Of Turkey. International Conference – Environment At A Crossroads: Smart Approaches For A Sustainable Future. Procedia Environmental Sciences, 32: 264-274.
Atalay, İ. ve Değerliyurt, M. (2015). “Burdur Havzasında Arazi Kabiliyet Sınıflandırılması”, Ulusal Jeomorfoloji Sempozyumu, Bildiriler Kitabı ss. 500-520. Samsun
Atalay, İ. ve Efe, R. (2015). Türkiye Biyocoğrafyası. (1. Baskı). İzmir: Meta Basım Matbaacılık Hizmetleri.
Atalay, İ. ve Gökçe Gündüzoğlu, A. (2015). Türkiye’nin Ekolojik Koşullarına Göre Arazi Kabiliyet Sınıflandırılması. (1. Baskı). İzmir: Meta Basım Matbaacılık Hizmetleri.
Başayiğit, L. (2004). CORINE Arazi Kullanımı Sınıflandırma Sistemine Göre Arazi Kullanım Haritasının Hazırlanması: Isparta Örneği. Tarım Bilimleri Dergisi, 10 (4), 366 – 374.
Benek, S. ve Şahap, A. (2016). Uzaktan Algılama ve Coğrafi Bilgi Sistemleri Kullanarak Şehirsel Gelişimin Arazi Kullanımına Etkisinin İncelenmesi: Şanlıurfa Şehri Örneği. Turkish StudiesInternational Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic. 11 (8) Spring, 79-102.
Coşkun, M. ve Uzun Turan, A. N. (2016). The Comparison of the Forms of Land Capability Classification of Atalay and USA in Eskişehir Province (Turkey). Journal of Geoscience and Environment Protection, 4: 72-92.
Cürebal, İ. (2003). Madra Çayı Havzasının Uygulamalı Jeomorfoloji Etüdü. Yayınlanmamış Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Çelik, M. A. (2012). İslahiye İlçesi Arazi Kullanımı Üzerinde Yükselti, Eğim ve Toprak Faktörlerinin Etkisi. Kilis 7 Aralık Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 2 (4): 173-186.
Çokoyoğlu, S. (2008). Alibey ve Kağıthane Havzalarında Arazi Kullanımı ve Sorunlarının 50 Yıllık Değişimi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
Çolak, H. E. ve Memişoğlu, T. (2018). Trabzon İlinde Tarımsal Arazi Kullanımındaki Zamansal Değişimin CBS ile Belirlenmesi. Afyon Kocatepe Üniversitesi Fen ve Mühendislik Bilimleri Dergisi. 18 (3), 946-958.
Ege, İ. (2008). Bolkar Dağları’nın Doğu Kesiminde Jeomorfolojik Birimler Üzerinde Arazi Kullanımı. Basılmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Ankara.
Erkoçak, A., Dengiz, O. ve Kılıç, Ş. (2010). Land Use Capability Class Data With Land Forms Using GIS Case Study, Samsun-Bafra District. Anadolu Tarım Bilimleri Dergisi 25 (2): 102-107.
Erol, O. (1993). Ayrıntılı Jeomorfoloji Haritaları Çizim Yöntemi. İ. Ü. Deniz Bilimleri ve Coğrafya Enstitüsü Bülteni Sayı: 10. İstanbul.
Everest, T., Akbulak, C. ve Özcan, H. (2011). Arazi Kullanım Etkinliğinin Değerlendirilmesi: Edirne İli Havsa İlçesi Örneği. Anadolu Tarım Bilimleri Dergisi 26 (3): 2541-2547
Gülersoy, A. E. (2008). Bakırçay Havzası’nda Doğal Ortam Koşulları ile Arazi Kullanımı Arasındaki İlişkiler. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bil. Enstitüsü, İzmir.
Gülersoy, A. E. (2013). Farklı Uzaktan Algılama Teknikleri Kullanılarak Arazi Örtüsü/Kullanımında Meydana Gelen Değişimlerin İncelenmesi: Manisa Merkez İlçesi Örneği (1986-2010). Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 8 Summer, 1915-1934. Ankara.
Günal, N. (1993). Marmara ve Ege Bölgelerinde Kır Yerleşmelerinin Yükselti Kademelerine Göre Dağılışı. Türk Coğrafya Dergisi, 28: 143-154.
Gündoğan, R., Çullu, M. A., Karlı, B., Şenol, S., Dinç, U. Soysal, M. ve Başar, M. (1995). “Arazi Kullanım Planlamasına Multidisipliner Bir Yaklaşım”, Bozova Arazi Kullanım Planlaması. İlhan Akalan Toprak ve Çevre Sempozyumu, Cilt 1: 173-183.
Hepcan, Ş. (1997). Milli Parklarda Yönetim Zonlarının Belirlenmesi Amacıyla Manisa Spil Dağı Milli Parkı Örneğinde Bir Yöntem Araştırması. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Peyzaj Mimarlığı Anabilim Dalı, İzmir.
Kara, F. ve Karatepe, A. (2012). Uzaktan Algılama Teknolojileri ile Beykoz İlçesi (1986-2011) Arazi Kullanımı Değişim Analizi. Marmara ve Coğrafya Dergisi, 25, 378-389.
Oakes, H. (1958). Türkiye Toprakları. İzmir. Ege Üniversitesi Matbaası.
Öncel, B. (2016). Jeomorfolojik Özelliklerin Arazi Kullanımına Etkileri: Balya İlçesi Örneği.
Basılmamış Yüksek Lisans Tezi. Balıkesir Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. Balıkesir.
Özdemir, M. A. ve Şenkul, Ç. (2007). İscehisar Havzası’nda Arazi Kullanımı ve Sorunları. Doğu Coğrafya Dergisi. 12 (17), 111-135.
Özkaymak, Ç. (2012). Manisa Havzası’nın Aktif Tektoniği ve Depremselliği, Batı Anadolu, Türkiye. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
Özşahin, E. (2010). İskenderun Akaçlama Havzasında (Hatay) Arazi Örtüsünün Zamansal Değişimi.
Turkish Studies- International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic. 5 (2) Spring, 1288-1312.
Özşahin, E. (2011). Gönen Havzasında Jeomorfolojik Birimlerle Arazi Kullanımı Arasındaki İlişki (Balıkesir). Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 4 (7), 187-205.
Özşahin, E. ve Eroğlu, İ. (2018). Tekirdağ İlinin Ekolojik Koşullarına Göre Arazi Kabiliyet Sınıflandırması. International Journal of Human Sciences, 15 (2), 835-854.
Savaş Güngör, N. (2011). “Manisa’da Arazi Kullanımı ve Planlaması”, Manisa Kent Sempozyumu Bildiriler Kitabı, 2-3 Aralık 2011, Celal Bayar Ün, Süleyman Demirel Kültür Merkezi, Manisa.
Şengün, M. T. (2000). Uluova’da Jeomorfolojik Birimler ile Arazi Kullanımı Arasındaki İlişkiler. Basılmamış Yüksek Lisans Tezi. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Elazığ.
Şengün, M. T. (2008). Uluova’da Jeomorfolojik Birimler ile Arazi Kullanımı Arasındaki İlişkiler.
Ulusal Jeomorfoloji Sempozyumu 20-23 Ekim 2008 (Prof. Dr. Mehmet Ardos Anısına), Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, 167-183, Çanakkale.
Taş, B. (2006a). Tosya İlçesinde Araziden Yararlanma ve Planlamaya Yönelik Öneriler. Basılmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Ankara.
Taş, B. (2006b). Tosya İlçesinde Jeomorfolojik Birimlerin Arazi Kullanımı Üzerine Etkileri. Coğrafi Bilimler Dergisi, 4(1), 43-66.
Taşlıgil, N. (1988). Manisa Ovaları ve Çevresi. Yayınlanmamış Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi Deniz Bilimleri ve Coğrafya Enstitüsü, İstanbul.
Tekeş, A ve Cürebal, İ. (2017). Atalay Yöntemine Göre Arazi Kullanım Kabiliyeti Sınıflandırması: Manisa – Şehzadeler İlçesi. Türk Coğrafya Kurumu 75. Yıl Uluslararası Kongresi 8-10 Kasım 2017. Bildiriler Kitabı, 445-464.
Tekeş, A. (2017). Atalay Yöntemine Göre Arazi Kullanım Kabiliyeti Sınıflandırması: Manisa – Şehzadeler İlçesi. Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Üniversitesi. Balıkesir.
Temuçin, E. (1991). Manisa – Akhisar Ovalarında İklim ve Ortam İlişkileri (Uygulamalı Bir Coğrafya Araştırması). Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
TOPRAKSU. (1978). Türkiye Arazi Varlığı. Köyişleri ve Kooperatifler Bakanlığı, TOPRAKSU Genel Müdürlüğü Yayınları, Ankara.
Türkmen, F. (2004). Ordu’da Melet Irmağı ve Turna Suyu Nehirleri Arasında Kalan Arazilerin Detaylı Arazi Kabiliyet Sınıflaması. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Yorulmaz, A., Atatanır, L., Aydın, G. ve Şenol, S. (2011). “Tavas Ovası Topraklarında Potansiyel Arazi Kullanımlarının Belirlenmesi”, Prof. Dr. Nuri Munsuz Ulusal Toprak ve Su Sempozyumu, 38- 48.

ISSN: 2667-5617
Yayın Aralığı: Yılda 6 Sayı
Başlangıç: 2006
Yayıncı: ASOS Eğitim Bilişim Danışmanlık Otomasyon Yayıncılık Reklam Sanayi ve Ticaret LTD ŞTİ