AKADEMİSYENLERİN TÜKENMİŞLİK DÜZEYLERİNİN ÇEŞİTLİ DEĞİŞKENLER AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ (GRAFİK TASARIM ALANI ÖRNEĞİ)

Bireyler gerek işin ağır yükü altında ezilerek stres altında kalması, gerekse iş yaşantısı içinde muhatap olduğu diğer insanlar ile arasındaki meydana gelen etkileşim, onun süreç içinde yapageldiği işi ile ilgili isteksizlik duyması gibi bir sonuca varabilir. Kişi ortaya çıkan negatif durum karşısında; yaşadığı stresi ya da iş ile ilgili tatminsizliğinin etkisi ile kendisini geri çekmeye ya da işi ile ilgili atalete düşerek eylemsizlik haline geçebilir. Bu durum literatürde tükenmişlik olarak tanımlanmaktadır. Tükenmişlik durumunu; bireyin, bir hedef ve bu hedefe ulaşmak için yürütülen süreçlerde yaşanan stresin, bireyde oluşturduğu bıkkınlık hali olarak tanımlamak mümkündür. Türkiye'de yükseköğretim düzeyinde eğitim veren akademisyenler çalışma koşulları açısından birbirinden farklı durum ve şartlardadır. Bununla birlikte eğitim alanında çalışan ve kendini sürekli geliştirerek değişen dünyaya uyumlanması gereken akademisyenlerin çalışmaları sürecinde çeşitli nedenlerle hissettikleri tükenmişlik durumu çalışmalarının verimini düşürebilmekte, hedeflenen başarılara ulaşılamamasına neden olmaktadır. Bu çalışmada, Türkiye yükseköğretim sistemi içinde grafik tasarım eğitimini yürüten akademisyenlerin tükenmişlik durumları, hazırlanmış olan ölçek aracılığı ile incelenmiştir. Çalışmada kullanılan ölçek, Prof.Dr. Songül TÜMKAYA tarafından geliştirmiştir. Ölçek; ‘Duygusal Güçsüzlük’, ‘Yönetsel Destek’, ‘Akademik Performans’ ve ‘İş Yükü’ olmak üzere 4 alt gruptan oluşmaktadır. Çalışmanın evreni, Türkiye’de yükseköğretim düzeyinde grafik tasarım eğitim-öğretim faaliyetlerini yürüten tüm akademisyenlerden oluşmaktadır. Evrenin küçük olması dolayısıyla, anket uygulaması için örneklem seçimi yapılmamış, tüm evrene anket uygulanmıştır. Anket verileri, e-posta ve yüz yüze görüşmeler yoluyla toplanmıştır. Elde edilen veriler, alt gruplara göre ayrıştırıldıktan sonra istatistik paket programı kullanılarak analiz edilmiştir.

ASSESSMENT OF ACADEMICIANS BURNOUT LEVELS IN TERMS OF DIFFERENT VARIABLES (GRAPHIC DESIGN DEPARTMENT SAMPLE)

Individuals can find themselves unenthusiastic towards their occupation as a result of stress due to a heavy workload or their interactions with other people during their professional lives. When they face this unfavorable situation, people can withdraw themselves due to the impact of stress or their dissatisfaction with their jobs, or they can become idle. This situation is defined as burnout in literature. Burnout can be defined as the sense of weariness instilled in the individual by the stress associated with a goal and the process of achieving this goal. In Turkey, academicians who provide education at the level of higher education are in different conditions with regard to working situations. In addition, academicians working in the field of education who need to adapt themselves to the changing world. However, the burnout situation they feel for various reasons during their work can reduce the efficiency of their work and prevent to reach targeted achievements. In this study, the burnout levels of academicians in graphic design department at higher education system in Turkey were examined through prepared scales. The scale used in this study was developed by Prof.Dr. Songül TÜMKAYA. Scale consists of 4 subgroups. These subgroups are 'Emotional Weakness', 'Administrative Support', 'Academic Performance' and 'Work Load'. The universe of the study is all academicians who carry out graphic design education and training activities in Turkey at the higher education. No sample selection was made for the questionnaire application. The questionnaire was applied to the whole universe because universe is small. Survey data were collected via e-mail and face to face interviews. After the obtained data separating to subgroups, the obtained data were analyzed by using various methods (Chi-square and correlation) in the SPSS statistical package program.

PDF

___

Asker, M. (1983). ‘Grafik Sanatlar Tarihi ve Yorumlar’ İstanbul, MÜGSF Yayınları
Ardiç, K. ve Polatçi, S. (2008). “Tükenmişlik Sendromu Akademisyenler Üzerinde Bir Uygulama (GOU Örneği)” Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 10/2. 69-96.
Ari, G.S. ve Bal, E.Ç. (2008). “Tükenmişlik Kavramı: Birey ve Örgütler Açısından Önemi” Yönetim ve Ekonomi. Cilt:15. Sayı:1. s.131-148.
Arslan, R. ve Acar, B.N. (2013). “A Research Academics on Life Satisfaction Job Satisfaction and Professional Burnout” Süleyman Demirel University The Journal of Faculty of Economics and Administrative Sciences. Vol:18. No:3. P.281-298.
Avrşaroğlu, S., Deniz, M.E., Kahraman, A. (2005). “Teknik Öğretmenlerde Yaşam Doyumu İş Doyumu ve Mesleki Tükenmişlik Düzeylerinin İncelenmesi” Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. Sayı 14. s.115-129.
Balkıs, M., Duru, E., Buluş, M., Duru, S. (2011). “Tükenmişliğin Öğretmen Adayları Arasındaki Yaygınlığı, Demografik Değişkenler ve Akademik Başarı İle İlişkisi” Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. Sayı:29. s.151-165
Barut, Y. ve Kalkan, M. (2002). “Ondokuz Mayıs Üniversitesi Öğretim Elemanlarının Tükenmişlik Düzeylerinin İncelenmesi” Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 14. s.66-77
Berberoğlu, M. ve Sağlam, B. (2010). “Meslek Yüksekokulu Akademik Personelinin Tükenmişliği ve İş Tatmini Üzerine Bir Araştırma” Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Elektronik Dergisi. Sayı:2. s.102-118
Budak, G. ve Sürgevil, O. (2005). “Tükenmişlik ve Tükenmişliği Etkileyen Örgütsel Faktörlerin Analizine İlişkin Akademik Personel Üzerinde Bir Uygulama” Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. Cilt:20. Sayı:2, s.95-108
Charkhabi, M., Abarghuei, M.A., Hayati, D. (2013). “The association of academic burnout with selfefficacy and quality of learning experience among Iranian students” Springer Plus. 2:677 p.1-5
Chunming, W.M., Harrison, R., Maclntyre, R., Travaglia, J. ve BALASOORIYA, C. (2017). “Burnout in medical students: a systematic review of experiences in Chinese medical schools” BMC Medical Education. 17:217. doi 10.1186/s12909-017-1064-3
Çakir, Ş. (2014). Modern Resim Sanatı ve Grafik Tasarım İlişkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
İstanbul: İstanbul Arel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Çankaya, İ., Başar, M., Koçoğlu, E., Demirkol, A. (2012). “Meslek Öncesi Dönemde Tükenmişliğe İlişkin Öğretmen Adaylarının Görüşleri” Turkish Studies – International Periodical for the Languages, Literature and Histroy of Turkish or Turkic. Volume 7/3 Summer 2012, p.751-758, ISSN: 1308-2140, www.turkishstudies.net, DOI Number: 10.7827/TurkishStudies.3488, ANKARA-TURKEY
Çavuş, M.F., Gök, T., Kurtay, F. (2007). “Tükenmişlik: Meslek Yüksekokulu Akademik Personeli Üzerine Bir Araştırma” Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. Cilt16, Sayı 2 s.97-108
Demir, H. (2003). ‘Geçmişten Günümüze Grafik Tasarımın İşlevi ve Başlıca Gelişim Evreleri’ Atatürk Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Dergisi, Sayı:4, 57-62
Dıncerol, C. (2013). “Tükenmişlik Sendromunun Mesleki Tükenmişlik ve İş Tükenmişliği Açısından İncelenmesi: Öğretmenler Üzerinde Bir Uygulama” Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Duran, A., Extremera, N., Rey, L., Fernandez-Berrocal, P., Montalban, M. (2006). “Predicting academic burnout and engagement in educational settings: Assessing the incremental validity of perceived emotional intelligence beyond perceived stress and general self-efficacy” Psicothema. Vol:18. p.158-164
Duru, E., Duru, S. ve Balkıs, M. (2014). “Tükenmişlik, Akademik Başarı ve Öz Düzenleme Arasındaki İlişkilerin Analizi” Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri. 14(4). s.1263-1284.
Ergen, E.V. (2014). ‘Çağdaş Grafik Tasarım Eğitiminde Kavramsal Düşünceyi ve Yaratıcı Algıyı Geliştirmeye Yönelik Projeler’ Erciyes Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü Dergisi, Sayı:3, 65-71
Ertosun, A. (2006). Türkiye’deki Grafik Sanat Eğitimi ile Amerika’daki Grafik Sanat Eğitiminin Karşılaştırılması. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi EBE.
Güçray, S.S. (1996). “Öğretmenlerdeki Tükenmişlik Görülen Psikolojik Belirtiler ve Başaçıkma Davranışları” Yayımlanmamış Doktora Tezi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Ilhan, M. ve Çetin, B. (2014). An Analysis of the Relationship between Academic Burnout and Classroom Assessment Environment. Education and Science. Vol:39, No:176. s.51-68
Kaçmaz, N. (2005). “Tükenmişlik (Burnout) Sendromu” İstanbul Tıp Fakültesi Dergisi, 68. s.29-32.
Kahya, C. (2015). “Örgütsel Sessizlik ve Tükenmişlik Sendromu İlişkisi” Turkish Studies – International Periodical For The Languages, Literature and Histroy of Turkish or Turkic. Volume10/10 Summer 2015, p.523-546, ISSN: 1308-2140, www.turkishstudies.net, DOI Number: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.8335, ANKARA-TURKEY
Kalaycı, S. (2008). ‘SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri’ 3. Baskı, Ankara, Asil Yayım Dağıtım
Kavoğlu, S. (2009). “Örgüt Kültürünün Çalışanlarda Tükenmişlik Duygusuna Etkisi ve Örnek Bir Uygulama” Yayımlanmamış Yüksek Lisans Proje Çalışması. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Kaygın, E. ve Naktiyok, A. (2012). “Tükenmişlik ve İş Tatmini Arasındaki İlişki: Akademik Personel Üzerine Bir Araştırma” Çukurova Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. Cilt:16. Sayı:1. s.99-118.
Kutanis, R.Ö. ve Karakiraz, A. (2013). “Akademisyenlerde Tükenmişliğin Kopenhag Tükenmişlik Envanteri (CBI) ile Ölçülmesi: Bir Devlet Üniversitesi Örneği” İşletme Bilimi Dergisi. Cilt:1. Sayı:2. s.13-30
Lee, R.T. ve Ashforth, B.E. (1990). “On the Meaning of Maslach’s Three Dimensions of Burnount. Journal of Applied Psychology. Vol:75. No:6. p.743-747.
Le, J., Puig, A., Kim, Y.B., Shin, H., Lee, J.H. ve Lee, S.M. (2010). “Academic Burnout Profiles in Korean Adolescents” Stress and Health. 26. p.404-416.
Lian, P., Sun, Y., Ji, Z., Li, H. ve Peng, J. (2014) “Moving Away from Exhaustion: How Core SelfEvaluations Influence Academic Burnout” PLos ONE 9(1). E87152. doi:10.1371/journal.pone.0087152
Lin, S.H ve Huang, Y.C. (2014). “Life stress and academic burnout” Active Learning in Higher Education. Vol:15(1). 77-90. doi: 10.1177/1469787413514651
Maslach, C. ve Jackson, S.E. (1981). “The measurement of experienced burnout” Journal of Occupational Behaviour. Vol:2, p.99-113.
Meggs, P.B. ve Purvis, A.W. (2012). ‘Meggs History of Graphic Design’, 5th Edition, Canada, Wiley Press
Mercin, L. ve Alakuş, A.O. (2009). ‘Sanat Eğitimi ve Görsel Sanatlar Öğretimi’, Ankara, PagemA Yayıncılık
Noordin, F., Othman, R., Jais, I.R.M. ve Sardi, J. (2012). “Burnout, Personality, andn Social Support: A Case of Malaysian Academics” International Conference on Trade, Tourism and Management (ICTTM’2012). December 21-22, 2012. Bangkok (Thailand). 112-115.
Qiao, H. ve Schaufeli, W.B. (2011). “The Convergent Validity of Four Burnout Measures in a Chinese Sample: A Confirmatory Factor-Analytic Approach” Applied Psychology: An International Review. 60(1). 87-111. doi: 10.1111/j.1464-0597.2010.00428.x
Orhan, U. ve Komşu, U.C. (2016). “Akademisyenlerde Özyeterlik Algılarının ve Tükenmişlik Düzeylerinin, Öğrenmeye Yönelik Tutuma ve İş Tatminine Etkisi” Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. Cilt:16. Sayı:3. s.1-18
Otacioğlu, S.G. (2008). “Müzik Öğretmenlerinde Tükenmişlik Sendromu ve Etkileyen Faktörler” İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. Cilt:9. Sayı:15. Bahar. s.103-116
Özipek, A.K. (2006). “Ortaöğretim Okullarında Görev Yapan Öğretmenlerde Mesleki Tükenmişlik Düzeyi ve Nedenleri” Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Pelit, E. ve Türkmen, F. (2008). “Otel İşletmeleri İşgörenlerinin Tükenmişlik Düzeyleri: Yerli ve Yabancı Zincir Otel İşletmeleri İşgörenleri Üzerinde Bir Araştırma” Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 10/1. s.117-139
Reis, D., Xanthopoulou, D. ve Tsaousis, I. (2015). “Measuring job and academic burnout with the Oldenburg Burount Inventory (OLBI): Factorial invariance across samples and countries. Burnout Research. 2. p.8-18
Rostami, Z., Abedi, M.R. ve Schaufeli, W.B. (2012). “Dose interest predicts academic burnout?” Interdisciplinary Journal of Contemporary Research in Business. Vol:3. No:9. p.877-885
Sağlam, Ç.A. (2011). “Akademik Personelin Sosyo-Demografik Özelliklerinin Tükenmişlik Düzeyleri İle İlişkisi” Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. Cilt:8. Sayı:15. s.407-420.
Schaufeli, W.B., Salanova, M., Gonzalez-Roma, V., Bakker, A.B. (2002). “The Measurement of Engagement and Burnout a Two Sample Confirmatory Factor Analytic Approach” Journal of Happiness Studies. 3. p.71-92
Schaufeli, W.B., Bakker, A.B., Hoogduin, K., Schaap, C. ve Kladler, A. (2001). “On The Clinical Validity of The Maslach Burnout Inventory and The Burnout Measure” Psychology and Health. Vol:16. p.565-582.
Schutte, N., Toppinen, S., Kalimo, R. ve Schaufeli, W. (2000). “The factorial validity of the Maslach Burnout Inventory-General Survey (MBI-GS) across occupational groups and nations” Journal of Occupational and Organizational Psychology. 73. p.53-66.
Sevindik, O. (2016). “Yükseköğretimde Grafik Tasarım Eğitimi ve Bir Model Önerisi” Yayımlanmamış Sanatta Yeterlilik Tezi. İstanbul Arel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Shih, S.S. (2012). “An Examination of Aademic Burnout Versus Work Engagement Among Taiwanese Adolescents” The Journal of Educational Research. 105:286-298.
Stoeber, J., Childs, J.H., Hayward, J.A. ve Feast, A.R. (2011). “Passion and motivation for studying: predicting academic engagement an burnout in university studets” Educational Psychology. Vol:31. No:4. p.513-528
Şener, C. ve Gündüz, B. (2018). “Lise Öğrencilerinde Okul Tükenmişliğinin Yordayıcısı Olarak Mizah Tarzlarının ve Beş Faktör Kişilik Özelliklerinin İncelenmesi” Turkish Studies – Educanitonal Sciences,Volume13/19 Summer 2018, p.1669-1692, ISSN: 1308-2140, www.turkishstudies.net, DOI Number: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.13981, ANKARA-TURKEY
Taşliyan, M., Hirlak, B. ve Çiftçi, G.E. (2014). “Akademisyenlerin Duygusal Zeka, İş Tatmini ve Tükenmişlik Düzeyleri Arasındaki İlişki” İşletme Araştırmaları Dergisi. 6/3. 63-80
Turani, A. (2011). ‘Prehistoryadan Günümüze İnsanlığın Yarattığı Dört Temel Ekonomi ve Bunların Yaşam, Kültür ve Güzel Sanatlar Üzerinde Etikleri’ Sanat ve Tasarım Dergisi, Sayı:08, 25-33
Tümkaya, S., Çam, S. ve Çavuşoğlu, İ. (2009). “Tükenmişlik Ölçeği Kısa Versiyonu’nun Türkçe’ye Uyarlama, Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması” Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. Cilt: 18. Sayı:1. s.387-398.
Tümkaya, S. (2000). “Akademik Tükenmişlik Ölçeği’nin Geliştirilmesi” Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 19. s.128-133
Tümkaya, S. (1999). “Öğretmenlerin Tükenmişlik Düzeyleri ve Kullandıkları Başa çıkma Davranışları” Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi. Cilt:II. Sayı:11. s.26-36
Türker, Ç. (2009). Üç Boyutlu Sanal Ortamda Görsel İletişim ve Grafik Tasarım Yüksek Lisans Eğitimi Program Önerisi. Yayımlanmamış Sanatta Yeterlilik Tezi. İstanbul: Mimar Sinan Üniversitesi SBE.
Uğur, E., ve Yildiz, İ. (2018). “Politik İçerikli Grafik Tasarımın Hope To Nope Politics Sergisi Örnekleri Üzerinden Kavramsal Analizi” Turkish Studies – Information Technologies and Applied Sciences. Volume13/21 Summer 2018 p.173-188, ISSN: 1308-2140, www.turkishstudies.net, DOI Number: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.14074 , ANKARA-TURKEY
Üngüren, E., Doğan H., Özmen, M. Tekin, Ö.A (2010). “Otel Çalışanlarının Tükenmişlik ve İş Tatmin Düzyeleri İlişkisi” Journal of Yaşar University. 17(5). s.2922-2937
Yoleri, S. ve Bostanci, M.Ö (2012). “Determining The Factors That Affect Burnout and Job Satisfaction Among Academicians: A Sample Application on The Hitit University” Turkish Studies – International Periodical for the Languages, Literature and Histroy of Turkish or Turkic. Volume 7/4 Fall 2012, p.589-600, ISSN: 1308-2140, www.turkishstudies.net, DOI Number: 10.7827/TurkishStudies.3973, ANKARA-TURKEY
Zhang, Y., Gan, Y. ve Cham, H. (2007). “Perfectionism, academic burnout and engagement among Chinese college studends: A structural equation modeling analysis” Personality and Individual Differences. 43. p.1529-1540.

ISSN: 2667-5617
Yayın Aralığı: Yılda 6 Sayı
Başlangıç: 2006
Yayıncı: ASOS Eğitim Bilişim Danışmanlık Otomasyon Yayıncılık Reklam Sanayi ve Ticaret LTD ŞTİ