YABANCI DİL OLARAK TÜRKÇE DERS KİTAPLARINDA SOMUT OLMAYAN KÜLTÜREL MİRAS UNSURLARININ İNCELENMESİ
Türkçenin tarihi geçmişi incelendiğinde sözlü dil tarihinin milattan önceki dönemlere, yazılı dil tarihinin ise 7. yüzyıla (Çoyr/Çoyren Yazıtı) kadar dayandığı bilinmektedir. Böylesine geniş bir tarihsel süreç Türkçenin kültür bakımından da zenginleşmesine olanak sağlamıştır. Bu durum başta ana dili öğretimi olmak üzere yabancı dil olarak Türkçe öğretimini de etkilemektedir. Çünkü dilin önemli işlevlerinden biri olan kültür aktarımı, dil öğretimi sürecinde de etkili olmaktadır. Bir toplumun karakteristik kültürel değerlerinin ve özelliklerinin yeni nesillere çeşitli yollarla aktarılması olarak tanımlanan kültür aktarımının bir boyutunu da Somut Olmayan Kültürel Miras (SOKÜM) unsurları oluşturmaktadır. Bu çalışmanın amacı, yabancı dil olarak Türkçe ders kitaplarında yer alan somut olmayan kültürel miras unsurlarını incelemektir. Çalışmada nitel araştırma yöntemi çerçevesinde doküman incelemesine başvurulmuştur. Çalışma dokümanlarını Gazi Üniversitesi TÖMER tarafından yayımlanan yabancılar için Türkçe ders kitapları oluşturmaktadır. Dokümanlar tümdengelimsel analiz tekniği ile çözümlenmiştir. İncelenen ders kitaplarının tümünde SOKÜM ögelerine yer verildiği ancak okuma metni sayısı göz önünde bulundurulduğunda tüm kitaplarda SOKÜM unsurlarının oranının ortalama % 20 olduğu tespit edilmiştir. Ders kitaplarının düzeyleri ele alındığında ise temel düzeyde (A1-A2) 9, orta düzeyde (B1-B2) 10, ileri düzeyde (C1) ise 7 SOKÜM ögesi tespit edilmiştir. Yabancı dil olarak Türkçe ders kitaplarında 38 SOKÜM alt ögesinden yalnızca 13’üne yer verildiği belirlenmiştir. Elde edilen sonuçlara göre yabancılar için Türkçe ders kitaplarında yer alan okuma metinlerinde SOKÜM ögelerine daha fazla yer verilmesi önerilmektedir.
INVESTIGATION OF INTANGIBLE CULTURAL HERITAGE ELEMENTS IN TURKISH COURSEBOOKS AS A FOREIGN LANGUAGE
When the historical background of Turkish is examined, it is known that the history of oral language dates back to the periods before Christ, and the written language history dates back to the 7th century (Çoyr/ Çoyren Inscription). Such a large historical process has allowed Turkish to enrich in terms of culture. This situation affects Turkish teaching as a foreign language, especially in the mother tongue. Because culture transfer, which is one of the important functions of language, is also effective in the language teaching process. One dimension of cultural transmission, is the Intangible Cultural Heritage (ICH) elements. The aim of this study is to examine the intangible cultural heritage elements in Turkish coursebooks as a foreign language. In this study, document analysis was applied within the framework of qualitative research method. The study documents are prepared by Gazi University Turkish Language Learning, Research and Application Center. A1, A2, B1, B2 and C1 are the coursebooks for foreigners. The documents were analyzed by descriptive analysis technique. In all of the coursebooks examined, it was determined that ICH elements were included, but considering the number of reading texts, the ratio of ICH elements in all books was 20%. When the levels of the coursebooks are taken into consideration, 9 items are determined at the basic level (A1-A2), 10 levels at the intermediate level (B1-B2) and 7 at the advanced level (C1). From this point of view, it can be said that there is no obvious differentiation according to the levels of coursebooks in the number of ICH items. Only 13 of the 38 ICH subitems were included in the Turkish coursebooks as a foreign language. According to the results, it is suggested that ICH elements should be included more in reading texts in Turkish coursebooks for foreigners.
___
- Ahmad, Y. (2006). “The scope and definitions of heritage: from tangible to ıntangible”. International Journal of Heritage Studies, 12(3): 292-300.
- Akcaoğlu, C. (2017). Somut olmayan kültürel miras ve yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde kullanımı. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
- Bouchenaki, M. (2003). The Interdependency of the tangible and intangible cultural heritage. ICOMOS 14th General Assembly and Scientific Symposium, 27-31 October 2003, Victoria Falls, Zimbabwe. 23.09.2018 tarihinde https://www.icomos.org/victoriafalls2003/papers/2%20- %20Allocution%20Bouchenaki.pdf adresinden erişildi.
- Bowen, G. A. (2009). “Document analysis as a qualitative research method”. Qualitative Research Journal, 9(2): 27-40.
- Karakuş, C. ve Çağlayan, K. T. (2016). “Hayat bilgisi öğretim programında ve ders kitaplarında somut olmayan kültürel mirasın yerinin incelenmesi”. The Journal of Academic Social Science Studies, 45: 393-405.
- Çençen, N. ve Akça-Berk, N. (2014). “İlköğretim 6. ve 7. sınıf sosyal bilgiler programlarında Türk halk kültürü ögelerinin yeri ve önemi”. e – Kafkas Eğitim Araştırmaları Dergisi, 1(3): 13-25.
- Çengelci, T. (2012). “Sosyal bilgiler öğretim programında somut olmayan kültürel mirasın yeri”. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25(1): 185-203.
- Çobanoğlu, Ö. (2003). Türk halk kültüründe memoratlar ve halk inançları. Ankara: Akçağ Yayınları.
- Demir, D. (2014). “Yabancı dil olarak Türkçe öğretim kitaplarının kültürel içeriği”. Hacettepe Üniversitesi Yabancı Dil Olarak Türkçe Araştırmaları Dergisi, 1: 53-61.
- Diker, O. ve Deniz, T. (2017). Coğrafya ve tarih perspektifinden somut kültürel miras ve Türkiye. Ankara: Pegem Akademi.
- Gökalp, Z. (2002). Türkçülüğün esasları (4. bs.). İstanbul: Toker Yayınları.
- Güngör, E. (1999). Türk kültürü ve milliyetçilik (14. bs.). İstanbul: Ötüken Neşriyat.
- Gürkan, B. (2015). Sosyal bilgiler ders kitaplarının somut olmayan kültürel miras açısından incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Çukurova Üniversitesi, Adana.
- Güven, A. Z. (2018). Yabancılara Türkçe öğretimi kitaplarında somut olmayan kültürel miras unsurlarının yeri ve kullanımı. International Journal of Language Academy, 6(1): 369-378.
- Ito, N. (2003). Intangible cultural heritage involved in tangible cultural heritage, ICOMOS 14th General Assembly and Scientific Symposium, 27-31 October 2003, Victoria Falls, Zimbabwe. 23.09.2018 tarihinde https://www.icomos.org/victoriafalls2003/papers/A3-2%20-%20Ito.pdf adresinden erişilmiştir.
- Kaplan, M. (2006). Kültür ve dil (22. bs.). İstanbul: Dergâh Yayınları.
- Kolaç, E. (2009). “Somut olmayan kültürel mirası koruma, bilinç ve duyarlılık oluşturmada Türkçe eğitiminin önemi”. Millî Folklor, 21(82): 19-31.
- Kutlu, M. M. (2009). “Somut olmayan kültürel mirasın korunmasında eğitime yönelik ilk adım: Halk kültürü dersi”. Milli Folklor, 21(82): 13-18.
- Oğuz, M. Ö. (2008). “Unesco ve geleneğin ustaları”. Millî Folklor, 20(77): 5-10.
- Oğuz, M. Ö. (2013). Somut olmayan kültürel miras nedir? Ankara: Geleneksel Yayıncılık.
- Okur, A. (2013). “Millî kültür ve folklorun Türkçe ders kitapları aracılığıyla aktarımı”. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(11): 877-901.
- Okur, A. ve Keskin, F. (2013). “Yabancılara Türkçe öğretiminde kültürel ögelerin aktarımı: İstanbul yabancılar için Türkçe öğretim seti örneği”. International Journal of Social Science, 6(2): 1619- 1640.
- Pehlivan, A. (2015). Açık ve örgün eğitim sosyal bilgiler ders kitapları ve öğretim programında somut olmayan kültürel miras ögelerinin incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
- Pehlivan, A. ve Kolaç, E. (2016). “Açık-örgün eğitim sosyal bilgiler ders kitapları ve öğretim programında somut olmayan kültürel miras ögeleri”. Turkish Studies, 11(19): 655-670.
- Savaşkan, V. (2016). “Ortaöğretim Türk edebiyatı program ve ders kitaplarının somut olmayan kültürel miras ögeleri açısından incelenmesi”. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(2): 1302-1323.
- Toprak, F. (2011). “Yabancılara Türkçe öğretimi kitaplarındaki okuma parçaları ve diyaloglar üzerine bir değerlendirme”. Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 29: 11-24.
- Turhan-Tuna, S. ve Saral, E. (2018). “Somut olmayan kültürel mirasın korunması bağlamında Türkiye’de eğitim alanında yapılan bilimsel çalışmalar üzerine bir bibliyografya denemesi”. MSKU Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(1): 68-78.
- UNESCO (2003). Somut olmayan kültürel mirasın korunması sözleşmesi. 13.09.2018 tarihinde https://ich.unesco.org/doc/src/00009-TR-PDF.pdf adresinden erişilmiştir.
- Ünal, F. (2013). “İlköğretim sosyal bilgiler ders kitaplarında yer alan halk kültürü ögelerinin değerlendirilmesi”. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(14): 611-641.
- Yeşilbursa, C. C. (2013). “Altıncı sınıf öğrencilerinin somut kültürel mirasa yönelik görüşleri”. Kastamonu Eğitim Dergisi, 21(2): 405-420.
- Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
-