HAYVAN İSİMLERİ İLE KURULMUŞ TÜRK VE GÜRCÜ ATASÖZLERİNDE EŞDEĞERLİKLER

Toplumların yaşayış biçimi, dünya görüşü, tarih boyu edindiği deneyimleri, siyasi ve coğrafi özellikleri, örf, adet, gelenek ve görenekleri hakkında önemli ipuçları barındıran atasözleri, halk biliminin önemli bir parçasıdır. Kafkasya Bölgesinin yüzyıllardır komşuluk ilişkisi içerisinde olan iki kadim milleti, Türkler ve Gürcülerin tarih boyunca birbirlerini ne kadar etkilediğinin ve bu etkileşimin kültürel anlamda oluşturduğu benzerlik ve ayrılıkların tespit edilmesi için başvurulabilecek önemli kaynaklardan biri de iki dilde eş değerlik gösteren atasözlerinin tespit edilmesidir. Kalıplaşmış ifadeler olan atasözlerinde, bilgi, birikim ve tecrübenin aktarımı için insan ve çevresine ait her unsur bulunmaktadır. Tabiatın önemli bir parçası olan hayvanlar ve hayvanlara dair özellikler de bu birikimin mühim bir ögesidir. İnsanlar ulaşım, iletişim, beslenme ve güvenlik gibi sosyal hayatın temelini oluşturan pek çok alanda hayvanlardan istifade etmiştir. Bu durum, insanların günlük hayatta duygu ve düşüncelerini anlatmak için kullandığı dile de yansımış dolayısıyla hayvan isimleri atasözlerinde dedikkat çekici bir sıklıkla kullanıldığı görülmüştür. Bu farkındalıkla, çalışmanın sınırlılığının hayvan isimleri geçen atasözleri olması kararlaştırılmıştır.Çalışmada, Türkçe ve Gürcücede atasözleri ile ilgili yapılan tanımlarla birlikte iki dildeki atasözleri yapısal ve anlamsal bakımdan incelenip benzerlik düzeyine göre tasnif edilerek listelenmiştir. Atasözlerinin tasnif edilmesi ve başlıkların belirlenmesinde, tam eşdeğerlik, kısmi eşdeğerlik ve sıfır eşdeğerlikölçütlerinden yola çıkılmış ve çalışmanın içeriği göz önünde bulundurularak yorumlama yapılmıştır. Oluşturulan listelerle iki dildeki hayvan isimleri geçen atasözlerinden yola çıkarak kültür alanındaki paydaşlıklar belirlenmeye çalışılmıştır.

___

Aksoy, Ömer Asım (2014), Atasözleri ve Deyimler Sözlüğü1 (7.Baskı), İnkılap Yayınları, Ankara.

Aktaş, Ayfer (2008), Karşılaştırmalı Dilbilim Açısından Türkçe ve Almanca Deyimlerde Kadın, Bir Bilim Kategorisi olarak ‘‘KADIN’’ Uluslararası Sempozyumu Bildiri Kitabı içinde (s. 31-37), Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.

Amanova, Lola (2014), Türkiye Türkçesindeki Deyim ve Atasözlerinin Özbek Türkçesine Aktarma Problemi,TSA,3, (s. 167-177).

Bakradze, İrma ve Darçiaşvili, Rusudan (2008), Kartuli Khalkhuri Andazebi, Palitra L Yayınevi, Tiflis.

Ghlonti, Aleksandre (1957), Rçeuli Kartuli Andazebi da Sitqvis Masalebi, İlimler Topluluğu Yayınları, Tiflis

Gvaramia, Konstantine(1899), Meskhuri Andazebi da Gamotsanebi, Dzm. Tavartkiladze Yayınevi, Senaki.

Metreveli, Levan (1941), Andazebi, Sablitgami Yayınevi, Tiflis.Sakhokia, Tedo (2012), Kartuli Andazebi, Siesta Yayınevi, Tiflis.

Türk Dil Kurumu. Atasözleri ve Deyimler Sözlüğü. http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_atasozleri&view=atasozleriadresinden erişildi.

Türk Dil Kurumu (2011), Türkçe Sözlük. TDK, Ankara.

Vaçeişvili, Givi (2000), Andazebi da Prazeologizmebi (Kartul-Rusuli, Rusul-Kartuli Şesatqvisebi), TSU Yayınları, Tiflis.