DRESDEN KÜTÜPHANESİNDE 1689 TARİHLİ MECMUA İÇİNDEKİ ARAP HARFLİ TÜRK ATASÖZÜ DERLEMESİ

Atasözleri; bir milletin kültürünü, gelenek ve görenekleri, hayat tarzını ve düşünce yapısını en güzel yansıtan sözlü kültür ürünlerindendir. Makalemizin konusunu oluşturan atasözleri Dresden Kütüphanesinde Mscr. Dresd. Ea. 224’te Moritz Georg Weideman adına kayıtlı bir mecmua içindedir. Bu mecmua içinde iki hikâye, çeşitli konularda yazılmış mektup örnekleri ve iki farklı yerde -biri Arap harfli diğeri de Latin harfli olmak üzere- toplam 602 Türk atasözü bulunmaktadır. Mecmuanın içinde yazılış tarihi ile ilgili bir kayıt yoktur. Fakat bir anlatıda 1689 tarihinin verilmiş olması sebebiyle kütüphane kayıtlarına yazılış tarihi 1689 olarak geçmiştir. Arap harfli atasözlerinin karşılarına Latin harfli şekillerinin yazılması için boş bırakılması, İtalyanca veLatincelerinin verilmesi ve bazı atasözlerinin eksik veya yanlış yazılmış olması, Latin harfli atasözleri gibi Arap harfli atasözlerinin de yabancı biri tarafından yazılmış olma ihtimalini kuvvetlendirmektedir. Mecmua içindeki Latin harfli atasözleri G. Hazai tarafından 1982 yılında çalışılmıştır. Arap harfli olanlar ise çalışmanın dışında tutulmuştur. Makalemizin konusunu 68v-92r varakları arasında bulunan Arap harfli atasözleri oluşturmaktadır. Burada geçen atasözlerinden günümüze kadar ulaşanlar, değişenler veya günümüzde unutulanlar Aksoy, Tülbentçi ve Eyüboğlu’na ait olan atasözü çalışmaları taranarak tespit edilmiştir. Ayrıca mecmua içindeki Arap harfli atasözlerinden Latin harfli atasözleriyle aynı veya benzer olanlar da makalenin sonunda verilmiştir.

PDF

___

Aksoy, Ö. A. (1984). Atasözleri ve Deyimler Sözlüğü-Deyimler Sözlüğü (Cilt 2). Ankara: TDK Yayınları.

Aksoy, Ö. A. (1998). Atasözleri ve Deyimler Sözlüğü-Atasözleri Sözlüğü (Cilt 1). İstanbul: İnkılâp.

Aksoy, Ö. A. (2009). Bölge Ağızlarında Atasözleri ve Deyimler I-II. Ankara: TDK Yayınları.

Albayrak, N. (2009). Türkiye Türkçesinde Atasözleri, İstanbul: Kapı Yayınları.

Buhârî, Ebû Abdillah (1992). el-Câmi’u’l-Müsnedü’s-Sahîhu’l-Muhatasar min Umûri Rasûlillâhi ve Sünenihî ve Eyyâmihî(I-VIII). İstanbul: Çağrı Yayınları.

Ceyhan, A. (2011). “Bazı Yazma ve Basma Türk Atasözü Derlemeleri”. Dil ve Edebiyat Araştırmaları. S. 4,Yaz 2011.

Çiçekler A.N. ve Çiçekler E.B. (2018). “Berlin Devlet Kütüphanesinde Bulunan XVII. Yüzyıla Ait Bir Mecmuadaki Türk Atasözleri Derlemesi” Dil ve Edebiyat Araştırmaları. Güz 2018 (18). ss. 341-351.

Devellioğlu, F. (1997). Osmanlıca Türkçe Ansiklopedik Lûgat. Ankara: Aydın Kitabevi.

Dilçin, Cem (1983).Yeni Tarama Sözlüğü. İstanbul: TDK Yayınları.

Erenoğlu, D. (2007). “Güvâhî’den Günümüze Atasözleri ve Deyimler.” Turkish Studies -International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic-, ISSN: 1308-2140, Volume2/4 Fall 2007. p. 1150-1167.

Eyüboğlu, E. K. (1973). Ön Üçüncü Yüzyıldan Günümüze Kadar Şiirde ve Halk Dilinde Atasözleri ve Deyimler-Atasözleri(Cilt 1). İstanbul: Doğan Kardeş.

Eyüboğlu, E. K. (1975). Ön Üçüncü Yüzyıldan Günümüze Kadar Şiirde ve Halk Dilinde Atasözleri ve Deyimler-Deyimler(Cilt 2). İstanbul: Doğan Kardeş.

Georgieuiz, B. (1544), De Tvrcarvm Ritv Et Caeremoiis, Antverpia.

H.F. Fleischer (1831). Catalogus Codicum Manuscriptorum Orientalium Bibliothecae Regiae Dresdensis. Lipsiae: Vogel.

Hazai, G. (1982). Eine türkische Sprichwörtersammlung in Lateinschrift. Studia Turcologica Memoriae Alexii Bombaci Dicata. İnstituto Universitario Orientale Seminario Di Studi Asiatici Series Minor XIX. Napoli:263-277.

Hrabskius, J. (1655). Proverbia quaedam Arabica, Persica, & Turcica: In Gratiam Praedictarum Linguarum Cultorum Edita. Witteberg: Wilhelm Fincelius.

Kadıoğlu, İ. (2016). “Muhyî ve Hakîkat-i Muhammediyye Kasîdeleri”. Littera Turca, 2016 2/1.

Kartallıoğlu, Y. (2011). Klasik Osmanlı Türkçesinde Eklerin Ses Düzeni. Ankara: TDK Yayınları.

Kur’an-ı Kerim Meâli (2011). Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı.

Megiser, Hieronymus (1605). Polyglottos: hoc est: Proverbia et Sententiae complurium linguarum. Ex Sacris Videlicet Hebraeorum fontibus, atq; ex optimis ac probatissimis quibusq; Graecae & Latinae linguae scriptoribus, desumtae, & in Locos Communes digestae: & cum Italorum, Hispanorum, Gallorum, Germanorum, Belgarum, Sclavonum, Arabum, Turcarum denique aliarumq; Nationum sententiosis Proverbiis collatae. Sumtibus Henningis Grosii. Lipsiae.

Montalbano, Giovanni Battista (1632). Turcicae linguae per terminos latinos educta Syntaxis in usum eorum qui in Turciam missionessubeunt ad nutum sacraecongregationis de propoganda fide. İtalya:Napoli Milli Kütüphanesi.

Özön, M. N. (1952). Türk Ata Sözleri. İstanbul: İnkılap Kitabevi.

Şemseddin Sami (2010). Kamus-ı Türkî(hazırlayan: Paşa Yavuzarslan). Ankara: TDK Yayınları.

Timoteo, Agnelli (1688). Proverbii utili, e virtuosi in lingua araba, persiana, e turca, gran parte in versi, con la loro ispiegatione in lingua latina, & italiana et alcuni vocaboli di dette lingue. In Padova: Nella Stamperia del Seminario.

Tülbentçi, F. F. (1963). Türk Atasözleri ve Deyimleri. İstanbul: İnkılap Kitabevi.

Türkiye’de Halk Ağzından Derleme SözlüğüI-VI(2009). Ankara: TDK Yayınları.

Yılmaz, Y. ve Demirci, O. (2016). “Preindl'in Grammaire Turque'ünde Türk Atasözleri/ Turkish Proverbs in the Grammaire Turque of Preindl”. Turkish Studies -International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic-, ISSN: 1308-2140, Volume 11/20 Fall 2016, Ankara/Turkey, www.turkishstudies.net, DOI Number: http://dx.doi.org/10.7827/ TurkishStudies.9874, p. 25-40

Yurtbaşı, M. (2013a). Sınıflandırılmış Atasözleri Sözlüğü.İstanbul: Excellence.

Yurtbaşı, M. (2013b). Sınıflandırılmış Deyimler Sözlüğü.İstanbul: Excellence.

Turkish Studies - Language and Literature-Cover

ISSN: 2667-5641
Yayın Aralığı: Yılda 4 Sayı
Başlangıç: 2006
Yayıncı: ASOS Eğitim Bilişim Danışmanlık Otomasyon Yayıncılık Reklam Sanayi ve Ticaret LTD ŞTİ