YENİÇERİ KANUNLARI KİTABI: KAVÂNÎN-İ YENİÇERİYÂN

Kanunların, kuralların oluşumu ve uygulanması tarih boyunca gerek duyulan, üzerinde çalışılan en önemli konulardan biri olmuştur. Gerek toplumu oluşturan halkların gerekse topluma hizmet eden kurumların düzenli bir şekilde yaşamını sürdürebilmesi için belirli bir kurallar bütününe ihtiyaç duyulur. Bu çalışma Osmanlı İmparatorluğu’na bir dönem hizmet etmiş Yeniçeri Teşkilatı’nın kanun ve kurallarını anlatan bir yazma eser üzerinedir. Çeşitli nüshalara sahip eser, konusu bakımından birçok alandaki araştırmacının başvurduğu değerli bir kaynak kitap olması yanında, hem söz varlığı hem de dil özellikleri ile yazıldığı dönemin dilini yansıtması açısından da ayrı bir önem arz etmektedir. Çalışmada Kavânîn-i Yeniçeriyân olarak tanınan yazma hakkında kısa bir bilgi verilmiştir. Kim tarafından yazıldığı bilinmeyen eserin yazılış tarihi ve konusuna değinildikten sonra kataloglara değişik adlarla kaydedilen eserin nüshaları tanıtılarak değişik nüshalar üzerinde yapılan başlıca çalışmalar hakkında bilgi verilmiştir. Ardından eserin bölümlerinden söz edilmiştir. Metin dokuz bölümden oluşmuştur. Yazmanın giriş bölümünde her bölüm ve bölümde ele alınacak konular sırasıyla yazılmıştır. Ardından söz konusu eserin incelenmek için seçilmiş nüshasının yazım, ses ve yapı bilgisi bakımından bazı özelliklerinin ortaya konulmasına çalışılmıştır. Dil incelemesi yapılırken eserin Türkiye Türkçesinden farklı olan özelliklerinin incelenmesine dikkat edilmiştir. Yeniçeri teşkilatının kanun ve kaidelerini anlatan eserin dil özelliklerinin belirlenmesiyle dönemin dil ve gramer özelliklerinin ortaya çıkarılması konusuna katkı sağlanması amaçlanmıştır.

THE ORDINANCE BOOK OF JANISSARY CORPS: KAVÂNÎN-İ YENİÇERİYÂN

The most important and needed subjects in the history was the constitution and application of laws and regulations. The people that form the society and the institutions serving these need a totality of certain laws in order to live in harmony. The presented study is about a manuscript on the laws and regulations of the Janissary Corps served once the Ottoman Empire. The manuscript has different versions. As for its subject, many researchers from different fields see it as a valuable reference work not only for its vocabulary but also for its language features reflecting the authentic language of its age. Here short information is given about the manuscript known as Kavânîn-i Yeniçeriyân. Following the discussion on the date and the subject of this anonymous work, information is given on the principal studies of the manuscript which was registered to the catalogues with different titles. The study concerns the chapters of the manuscript which is formed in nine parts. Each chapter and its theme is written respectively at the onset of the manuscript. Consequently, the study examines the selected copy of the manuscript by analysing the written language, phonetic and morphology. The study of the Kavânîn-i Yeniçeriyân presented here puts forward different features of its language than the present day Turkish language. Hereby, the aim is to bring to light the grammatical and language features of the related period in which the manuscript is written to describe the laws and principles of the Janissary Corps.

___

  • Akgündüz, Ahmed (1996) Osmanlı Kanunnâmeleri ve Hukûkî Tahlilleri, Cilt 9, Osmanlı Araştırmaları Vakfı Yay. İstanbul.
  • Fodor, Pal (1986) “Bir Nasihat-name Olarak ÚavÀnìn-i Yeniçeriyan”, Beşinci Milletler Arası Türkoloji Kongresi, Tebliğler III. Türk Tarihi, Cilt:1, s.217-224, İstanbul.
  • Karatay, Fehmi Edhem (1961) Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi Türkçe Yazmalar Kataloğu, Cilt: I, Topkapı Sarayı Müzesi Yayınları No: 11, İstanbul.
  • Özbek, Özgül (2017) “ Kavânîn-i Yeniçeriyân (İnceleme-Metin-Dizin)” (Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Danışman: Prof. Dr. Zafer ÖNLER (Yayınlanmamış Doktora Tezi)
  • Özdeğer, Hüseyin (1967) KavÀnìn-i YeniçeriyÀn Transkripsiyonlu Metin ve İndex (1-45 yp.), (İstanbul Üniversitesi, Mezuniyet Tezi), İstanbul.
  • Öztürk, Hüsamettin (1970), KavÀnìn-i YeniçeriyÀn Transkripsiyonlu Metin ve İndex (46-93 yp.), (İstanbul Üniversitesi, Mezuniyet Tezi), İstanbul.
  • Parlatır, İsmail ve Hazai, György (2007), Macar Bilimler Akademisi Kütüphanesi’ndeki Türkçe El Yazmaları Kataloğu, Türkiye Bilimler Akademisi Yayınları Sayı 13, Ankara.
  • Petrosyan, A.Y. (1987) Mebde-i Kanun Yeniçeri Ocağı Tarihi, Navka Basımevi, Moskova.
  • Sakin, Orhan (2011) Yeniçeri Ocağı Tarihi ve Yasaları, Doğu Kütüphanesi, İstanbul.
  • Sev, Gülsel (2007) Tarihî Türk Lehçelerinde Hâl Ekleri, Akçağ Yayınları, Ankara.
  • Şen, Salim (1971) KavÀnìn-i YeniçeriyÀn Metnin Türkçe Transkripsiyon ve Dizini (96-132 yp.), (İstanbul Üniversitesi, Mezuniyet Tezi), İstanbul.
  • Toroser, Tayfun (2011) Kavanin-i Yeniçeriyan Yeniçeri Kanunları, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul.
  • Uzunçarşılı, İsmail Hakkı (1984) Osmanlı Devleti Teşkilâtından Kapukulu Ocakları I, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara.