YENİ TÜRK SİNEMASINDA ANLATI BAĞLAMINDA SİNEMASAL BİR MEKÂN OLARAK TAŞRA: “BİR ZAMANLAR ANADOLU’DA” ÖRNEĞİ

Mekân insan hayatındaki çok boyutlu önemine binaen birçok farklı disiplin için olduğu gibi sanat için de büyük bir önem teşkil etmektedir. En mekân-yoğun sanat dallarından birisi olan sinema, mekân kavrayışının oluşmasının sofistike birtakım süreçler gerektirmesi ve her safhasında insan faktörünün etkisinin oldukça fazla olması sebebiyle bu bağlamda diğer sanat dallarından ayrılmaktadır. Sinemasal mekân anlatının yanı sıra birçok sinemasal bileşenin bir araya gelmesiyle oluşmaktadır. Bununla birlikte sinemasal mekânın oluşmasında mekânın kendiliğinden sahip olduğu özgül değerler de önem taşımaktadır. Türkiye’de taşra bu minvalde sahip olduğu kendine has tarihsel, toplumsal ve sosyolojik arka planın da etkisiyle Türk Sinemasında geniş bir yer bulmuştur. Fakat bu yer bulmanın gerçek anlamda bir temsile dönüşmesi ve taşranın bireysel girişimler dışında süreklilik arz edecek bir biçimde, olduğu haliyle görünürlük kazanması Yeni Türk Sineması ile mümkün olmuştur. Yeni Türk Sineması taşrayı birörnek olarak görmemiş, taşraya içerden ve bireysel pencerelerden bakarak başka taşralar ile taşranın başkalıklarının ortaya çıkmasını olanaklı kılmıştır. Bununla birlikte taşranın sunduğu sinematografik olanakların klasik anlatının dışına çıkan şahsına münhasır üsluplarla ele alınmasıyla taşra çok katmanlı ve zenginlik arz eden bir sinemasal mekâna dönüşmüştür. Bu çalışma, taşranın anlatı bağlamında sinemasal bir mekân olarak değişen konumunun tahlil edilmesini amaçlamış, bu perspektifle bu yeni anlayışın temsilcilerinden olan “Bir Zamanlar Anadolu’da” filmini değerlendirmiştir.

PROVINCE AS A CINEMATIC SPACES IN THE NEW TURKISH CINEMA IN THE CONTEXT OF NARRATIVE: EVALUATION OF "ONCE UPON TIME IN ANATOLIA"

Space is of great importance for art as it is for many different disciplines, which are based on the multidimensional importance of human life. Cinema, which is one of the most space-intensive arts branches, is separated from other art branches in this context because of the necessity of sophisticated processes in the formation of space understanding and the considerable human factor's effect at every stage. Cinematic space is formed by the combination of cinematic components as well as narrative. Besides, in the formation of the cinematic space, the specific values that the space itself possesses are also important. Province in Turkey within this direction, have wide coverage in Turkish Cinema with the influence of unique historical, social and sociological background. However, it has been possible with New Turkish Cinema that this coverage turn into representation in real terms and the province gain a continuous apparency as are beyond the individual initiative. The new Turkish cinema has not seen province as a uniform; has approached it from within and with individual perspectives, thus it has enabled to revealing different provinces and differences of provinces. At the same time, under favour of handling of cinematographic opportunities offered by the province with unique style and out of the classical narrative, the province has turned into a multilayered and substantial cinematic space. This study aimed to analyze the changing position of the province as a cinematic space in the context of narrative and in this perspective evaluated the film "Once Upon a Time in Anatolia".

PDF

___

Alkan, A.T. (2011). “Memleketin Taşra Hali”. Tanıl Bora (Editör). Taşraya Bakmak. Beşinci Baskı. İstanbul. İletişim Yayınları, s.68-70.
Alver, K. (2007). Siteril hayatlar (Birinci Basım). Ankara: Hece Yayınları.
Argın, Ş. (2011). “Taşraya İçeriden Bakmak Mümkün müdür?”. Tanıl Bora (Editör). Taşraya Bakmak. Beşinci Baskı. İstanbul. İletişim Yayınları.
Argın, Ş. (2011). “Bir Zamanlar Anadolu’da: Asimetrik Şikâyet Toplumu”. Birikim Dergisi. Aralık (272) , 23-24.
Atamer, O. (2011). Orhan Gencebay ve İbrahim Tatlıses Filmlerinde Merkez-Taşra İlişkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Barış, J. (2013). 2000 Sonrası Bağımsız Türkiye Sineması’nda Kent Ve Taşra Melankolisi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Bayrak, T. (2015). Türk Sinemasında Mekân Yaklaşımı: Yılmaz Güney’in “Yol” Ve Nuri Bilge Ceylan’ın “Kış Uykusu” Filmlerinin Mekânsal Çözümlemesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Kültür Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Beşışık, G. (2013). Sinema ve Mimarlıkta Mekân Kurgusu ve Kavrayışı. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
Bora, T. (2011). “Taşralaşan ve Taşrasını Kaybeden Türkiye”. Tanıl Bora (Editör). Taşraya Bakmak. Beşinci Baskı. İstanbul. İletişim Yayınları.
Bora, T. (2011). “Yalnız ve Güzel Ülke”. Birikim Dergisi. Aralık (272) , 26-29.
Bozkurt, A. (2004). “Taşrada Şiir Hazırlıkları”, Kitaplık Dergisi, sayı 73, 76-78.
Buyan, B. (2015). “Hugo Müstenberg”. Zeynep Özarslan (Editör). Sinema Kuramları-1. İkinci Baskı. İstanbul: Su Yayınevi, s.21-22.
Cevizci, A. (1999). Felsefe Sözlüğü (Gözden Geçirilmiş 3. Basım). İstanbul: Paradigma Yayıncılık.
Civelek, O. (2011). “Bürokratik Ağda Dolaşım” . Altyazı Dergisi. Kasım (111), 84.
Çur, A. (2011). “Kadınlar: Taşranın Yurtsuzları”. Tanıl Bora (Editör). Taşraya Bakmak. Beşinci Baskı. İstanbul. İletişim Yayınları.
Demir, Y. (1989). “Filmde Zaman ve Mekân Üzerine”. Kurgu Anadolu Üniversitesi İletişim Bilimleri Fakültesi Uluslararası Hakemli İletişim Dergisi, 5(5), 121-123, 123.
Erdönmez, E. (2014). Kamusal Alan ve Toplum (Birinci Basım). İstanbul: Esenler Belediyesi Şehir Düşünce Merkezi Şehir Yayınları.
Güleryüz, B. (2010). “Muhsin Ertuğrul’un Köy Filmleri ve Cumhuriyet Aydınının İkilemi”. Z.Tül Akbal Sualp ve Aslı Güneş (Editörler). Taşrada Var Bir Zaman. Birinci Baskı. İstanbul. Çitlembik Yayınları.
Gürbilek, N.(1995). Yer Değiştiren Gölge. (Birinci Basım). İstanbul: Metis Yayınları.
Gürbilek, N.(2012). Kötü Çocuk Türk. (Dördüncü Basım). İstanbul: Metis Yayınları, 136-137, 137.
Gürbüz, Ö.N.E. (2015). “Yeni (Bağımsız) Türk Sinemasında Kitle İletişim Aracı Olarak Televizyonun Temsili”. Selçuk İletişim Dergisi.
İnternet: “Bir Zamanlar Anadolu’da- Ntv Nuri Bilge Ceylan ile Cannes Film Festivali öncesi Röportaj” (2011). Web: https://www.youtube.com/watch?v=ZOkriuARIWA adresinden 14.10.2017’de alınmıştır.
İnternet: Geoff Andrew interviews with Nuri Bilge Ceylan (2011). The Sight & Sound Magazine of British Film Institude. Web: https://www.youtube.com/watch?v=ltZ2GJ8u4ZY adresinden 20.10.2017’de alınmıştır.
İnternet: Gürle, M. (Ekim, 2011). “Bir Atmosfer Yaratmak”. Birgün gazetesinde yayınlanan yazısından, Web: http://edebiyathbr.weebly.com/birzamanlaranadoluda.html adresinden 15.10.2017’de alınmıştır.
İnternet: Pallasmaa, J. (2000). “Lived Space in Architecture and Cinema”. The Architecture of Image: Existential Space in Cinema kitabından, Web: http://www.ucalgary.ca/ev/designresearch/publications/insitu/copy/volume2/impri ntable_architecture/Juhani_Pallasmaa/index.html adresinden 10.05.2017’de alınmıştır.
İnternet: Toptaş, H.A. (Şubat, 2015). “Elma Attım Yuvarlandı”. Altyazı dergisinde yayınlanan yazısından, Web: http://hasanalitoptas.com/tr/elma-attim-yuvarlandi-hasan-ali- toptas/ adresinden 17.10.2017’de alınmıştır.
İnternet: Uluoğlu, B. (Mayıs, 2011). “Hayalle Hakikat Arasında Bir Yerde”. Web: http://www.hayalperdesi.net/dosya/85-hayalle-hakikat-arasinda-bir-yerde.aspx adresinden 04.05.2017’de alınmıştır.
Kanlı, İ.B., Bilgiç, M. (2016). “Modernizm Eleştirilerinin "Yok-Yer" Bağlamında Sinema Mekânı Kurgusunda Analizi”. İstanbul Gelişim Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3(1), 132.
Kesal, E. (2014). Evvel Zaman. (Birinci Basım). İstanbul: İthaki Yayınları, 9.
Laçiner, Ö. (2011). “Merkez(ler) ve Taşra(lar) Dönüşürken”. Tanıl Bora (Editör). Taşraya Bakmak. Beşinci Baskı. İstanbul. İletişim Yayınları, s.14, 31-32.
Lefebvre, H. (2014). Mekânın Üretimi (Çev. Işık Ergüden). İstanbul: Sel Yayıncılık. (Eserin Orijinali 1974 yılında yayınlandı).
Özarslan, O. (2016). Hovarda Alemi. (Birinci Baskı). İstanbul: İletişim Yayınları.
Özgüven, F. (2010). “Film Seyredenin Taşrası”. Z.Tül Akbal Sualp ve Aslı Güneş (Editörler). Taşrada Var Bir Zaman. Birinci Baskı. İstanbul. Çitlembik Yayınları.
Özön, N. (1995). Karagözden Sinemaya:Türk Sineması ve Sorunları 1.C. (1. Bas. Ankara: Kitle Yay.
Öztürk, S. (201.). Mekân ve İktidar, (... Basım). Ankara: Phoenix Yayınları.
Polat, N. (2012). Bir Kent Vizyonu Olarak Ütopya Olgusunun Sinema Bağlamında Analizi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
Suner, A. (2006). Hayalet Ev. (Birinci Basım). İstanbul: Metis Yayınları.
Sütçü, Ö.Y. (2012). “Gece, Sis ve Bilincin Akışı: Bir Zamanlar Taşrada”. Birikim Dergisi. Mayıs (277) , 98-104.
Türkeş, A. Ö. (2011). “Orda Bir Taşra Var Uzakta”. Tanıl Bora (Editör). Taşraya Bakmak. Beşinci Baskı. İstanbul. İletişim Yayınları.