Erdal TOPRAKÇI, O. Ferda BEYTEKİN, Miray DOĞAN

YARGITAYIN ÖZEL ÖĞRETİM KURUMLARINA İLİŞKİN VERDİĞİ KARARLARIN İNCELENMESİ

Toplumlar, bireylerin etkileşimleri sonucu ortaya çıkan grup, kurum ve kuruluşlardan meydana gelmektedir. Bireylerin toplumda haklarını bilmesi ve kullanması bireylerin kurumlarla uyumu açısından önemlidir. Bu kurumlardan biri de eğitim kurumudur. Eğitim kurumu, toplumun ilerlemesi ve kalıcılığını sağlamak için örgütlenmiş, nitelikli bireyler yetiştirmeyi amaçlayarak eğitimin toplumsallaştırma görevini yerine getirmektedir. Eğitim kurumunun işleyişindeki bütün süreçlerin hukuksal anlamda doğru şekilde işleyip işlemediğinin anlaşılması hukukla ilgili gözükmekle birlikte aynı zamanda denetimsel bir nitelik göstermektedir. Yargıtay’ın da içerisinde olduğu hukuk sistemi eğitim kuruluşlarının denetiminin bir parçası olarak görülebilmektedir. Türkiye’de, Milli Eğitim Sistemi bünyesinde bulunan resmi ve özel öğretim kurumları, 1739 sayılı Milli Eğitim Temel Kanun’da belirtilen genel ve özel hedefleri kazandırma suretiyle kurulan eğitim-öğretim örgütleridir. Öte yandan, özel öğretim kurumları her ne kadar eğitim- öğretim hizmeti sunmak için açılmış kurumlar olsalar da kar amaçlayan ekonomik bir faaliyet içerisinde bulunan örgütlerdir. Dolayısıyla, son zamanlarda sayısı giderek artan özel okullar sorunları da beraberinde getirmektedir. Bu çalışmanın amacı, Yargıtay’ın özel öğretim kurumlarına ilişkin verdiği kararların incelenip sonuçların neler olduğunu ortaya koymaktır. Araştırmada problemin doğası gereği, nitel araştırma deseni temelinde doküman inceleme tekniği kullanılmıştır. 2013 -2017 tarihleri arasında, Yargıtay ‘ın özel öğretim kurumları ile ilgili verdiği kararların incelenmesi hakkında, UYAP (Ulusal Yargı Ağı Bilişim Sistemi) internet sayfasında paylaşılan kararlar doküman olarak toplanmıştır. Toplanan bu dokümanlar betimsel ve içerik analizine tabi tutularak bulguya dönüştürülmüştür. Kararlar ilgili görüşlerin toplanması geçerliliğin, diğer yandan kararlar ile ilgili görüşlerin UYAP’da bağımsız olarak paylaşıldığı internet sayfasından toplanması yoluyla da güvenirliğin sağlanacağı varsayılmaktadır. Araştırma bulgularına göre; Yargıtay’ın özel öğretim kurumlarıyla ilgili verdiği kararların konularında; 2013-2017 yılları arasında Yargıtay’a temyiz edilen 600 dosyanın %98’i özlük hakları, %2’i diğer konuları içermektedir. Özlük hakları ile ilgili olan kararlar; maaş, sigorta, fazla mesai ve iş akdi feshi konularını kapsamaktadır. Yargıtay’ın diğer konulu kararları ise; maddi manevi tazminat, kayıtlanma, fikri ve sınai haklar, servis taşımacılığı ile ilgilidir. Yargıtay’a temyiz istemiyle gönderilen diğer konular ile ilgili 12 dosyanın tümünde yerel mahkemenin verdiği kararlar davacı lehine onanmıştır. 2013-2017 yılları arasında Yargıtay’ın 588 kararının 209’u öğretmen maaşlarını, 114 ‘ü fazla mesai, 162’i eksik sigorta primlerini ve 103’ü iş akdi feshini kapsamaktadır. Yargıtay’a temyiz istemi ile gönderilen özlük hakları ile ilgili dava kararları çalışanların lehine onanmıştır. İş akdi feshi ile ilgili dava kararlarının ise sadece yarısı çalışan lehine onanmıştır.

INVESTIGATION OF THE DECISIONS OF THE SUPREME COURT RELATED TO PRIVATE EDUCATION INSTITUTIONS

Societies are the institutions, groups, and organizations that are formed the interactions between individuals. It is important for individuals to know and use their rights in society in terms of the compatibility of individuals with institutions. One of these institutions is the educational institution. The educational institution carries out the task of socializing education by aiming to raise organized, qualified individuals to provide the advancement and durability of the society. Supreme Court is located in the legal system that can be seen as part of the supervision of the educational institution. National public and private educational institutions established by the National Education No. 1739 within the education system in Turkey, provide general and specific objectives set out in the basic law are educational organizations. On the other hand, institutions of private educational institutions are the organizations engaged in an economic activity for profit even though they are institutions opened to offer educational services. As a result, private schools, which have been increasing in number recently, have brought problems together. The aim of this study is to examine the decisions of the Supreme Court concerning the private education institutions and to show what the results are. Document analysis technique used on the basis of the qualitative research design, which is the nature of the problem in the research. Between 2013 and 2017 decisions were shared on the website of the UYAP (National Judicial Network Information System) about the decisions of the Supreme Court, concerning private education institutions were collected as documents. These collected documents have been converted into findings by descriptive and content analysis. It is assumed that decisions will be made on the basis of the collection of opinions on the other hand, and on the internet page where opinions on decisions are independently shared in UYAP. According to research findings; decisions of the Supreme Court are concerning the private education institutions; 98% of the 600 files appealed to the Supreme Court between 2013-2017 include personal rights and 2% of the other issues. Decisions related to personal rights; salary, insurance, overtime and work termination. The other decisions of the Supreme Court are; material and non-pecuniary damage, registration, intellectual and industrial rights, service transport. Decisions were made by the local court in all 12 cases concerning other matters sent to the Supreme Court with an appeal were affirmed on behalf of the plaintiff. From 2013 to 2017, 209 of the 588 decisions of the Supreme Court included teacher salaries, 114 overtime, 162 insufficient insurance premiums and 103 business overdues. The court decisions regarding the personal rights sent to the Supreme Court with an appeal are affirmed on behalf of the employees. Only half of the lawsuits related to the employment termination are approved for the employee.

PDF

___

Alagöz, İ. (2016). Bölünmüş işgücü piyasası bağlamında özel okullardaki öğretmenlerin sorunları. Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü Eğitim Yönetimi ve Politikası Anabilim Dalı, Eğitim Ekonomisi ve Planlaması Programı (Yayınlanmamış Yüksek lisans tezi).
Ayhan, İ. & Arslan, S. (2016). Cumhuriyet Dönemi’nden Önce Ve Sonra Özel Türk Okullarının Gelişim Süreci. 8th World Conference on Educational Sciences. Bildiri kitabı, 04-06 Şubat (s. 167) Madrid.
Bingöl, B.(2012). Türkiye İçin Bir Eğitim Hukuku Teorisinin Gerekliliği. Hacettepe Hukuk Fak.Dergisi., 2(2): s. 25–38
Çiçek, G. M. (2009). Özel Öğretim Kurumu Çalışanların Bireysel İş Hukuku Açısından Durumu. Beykent Üniversitesi ,Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Yönetimi Anabilim Eğitim Yönetimi ve Denetimi bilim dalı (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
Dede, E. (2016). Devlet Okullarında ve Özel Okullarda Görev Yapan Ortaokul Öğretmenlerinin Örgütsel Vatandaşlık Davranışlarına İlişkin Bir Araştırma. Kırıkkale Üniversitesi, Sosya lBilimler Dergisi,6(2), s. 324-340.
Gezer, H. (2015). İlkköğretim Okullarında Görev Yapan Öğretmenlerin işledikleri
Disiplin Suçları ile Aldıkları Disiplin Cezalarının Değerlendirilmesi. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi. Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı. Eğitim Yönetimi ve Denetimi Bilimi (Yayınlanmamış Yüksek lisans tezi).
Gül, G. (2004). Birey, Toplum ve Öğretmen. Hasan Ali Yücel Eğitim fakültesi Dergisi.(1):223,236.
Gür, B. S. (2013). Türkiye Özel Okullar Birliği Derneği XII. Geleneksel Eğitim Sempozyumu Sonuç Bildirgesi, Yeni Eğitim Sistemi ve Dijital Eğitimde Öğretmenin Yeri ve Önemi, Antalya.
Goverment of Canada Web Site .Cervice of Canada (Index of Jurisprudence). (2003/01/31) Decision 56224. Erişim tarihi 29.03.2018. http://www.canada.gc.ca/home.html
Hoşgörür, V. & Kaplan, İ. (2017). Devlet ve Özel İlköğretim Okullarının Kurum Teftiş Raporlarına Göre Karşılaştırması. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi.3(21), s.577.
ILO (International Labour Organization) & UNESCO (United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization). Recommendation concerning the Status of Teachers (1966) the UNESCO Recommendation concerning with a revised Foreword and Users' Guide, 2016. www.ilo.org/library
İlgar, L. (2014). Özel okul ve devlet okulunda görev yapmış sınıf öğretmenlerinin sınıf yönetimindeki farklılıklara ilişkin görüşleri: nitel bir çalışma. Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi Dergisi. 11 ( 22), s.259-285.
Littleton, M. (2012). Teachers' Knowledge of Education Law, Action in Teacher Education, (30):2, 71-78, DOI: 10.1080/01626620.2008.10463493
Milli Eğitim Bakanlığı (2015-2019) Stratejik Planı. www.meb.gov.tr adresinden 08.03.2018 tarihinde indilmiştir.
Milli Eğitim Bakanlığı, Strateji geliştirme Başkanlığı. 2016-2017 Eğitim İstatistikleri, https://sgb.meb.gov.tr/www/resmi-istatistikler/icerik 08.03.2018 tarihinde indirilmiştir.
Milli Eğitim Temel Kanunu (1739 Sayılı Kanun), Resmi Gazete Sayı: 14574, Tarih: 24.06.1973. 08.03.2018 tarihinde indilmiştir.
Milli Eğitim Bakanlığı, Özel Öğretim Kurumları Genel Müdürlüğü. (2018). Öğretmenlerin özlük haklarını ihlal eden özel okullara ceza geliyor. www.meb.gov.tr adresinden 08.03. 2018 tarihinde indirilmiştir.
Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu (5510 Sayılı Kanun), Resmi Gazete Sayı: 26200, Tarih: 16.06.2006.
İş Kanunu (4857 Sayılı Kanun), Resmî Gazete Sayı: 25134, Tarih:10.06.2003.
5580 Özel Öğretim Mevzuatı (2007). Milli Eğitim Bakanlığı , Özel Öğretim Kurumları Kanunu Kanun Numarası : 5580 Kabul Tarihi : 8/2/2007 Yayımlandığı R.Gazete : Tarih :14/2/2007 Sayı : 26434 Yayımlandığı Düstur : Tertip : 5 Cilt : (46)
Pells, R. (2017). Teachers win Supreme Court case in landmark ruling over 'unfair' pay deductions. Education news, The Independent gazetesinden 05.03.2018 tarihinde erişilmiştir.
Toprakçı, E. (2009). Öğretmenlerin Suç Karnesi (Yargı Kararlı Gazete Haberleri Ölçütünde
Karşılaştırmalı Bir Analiz) Denizli: Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi, IV. Ulusal Eğitim Yönetimi Kongresi, Bildiri Kitabı, 14-15 Mayıs 2009, s.475-487
Toprakçı, E. & Güngör, A. A. (2014). Türkiye’deki Siyasal Partilerin Eğitim Politikaları. Educational Policy Analysis and Strategic Research, 9(1)
Taşkın, P. (2010). 5580 Sayılı Özel Öğretim Kurumları Kanunu ve Getirdiği Yenilikler. Ankara Barosu Dergisi. 68(4)4, s.159-178.
Türk Dil Kurumu (TDK), (2018). www.tdk.gov.tr.
T.C. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı İş Teftiş Kurulu Başkanlığı (2015). “Özel Öğretim Kurumlarında Çalışan İşçilerin Çalışma Koşullarının İyileştirilmesi Programlı Teftiş Raporu’’. Ankara
T.C. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı İş Teftiş Kurulu Başkanlığı (2017). “Temel Liselerde Çalışma Koşullarının İyileştirilmesi Programlı Teftiş Raporu’’. Ankara
UYAP (Ulusal Yargı Ağı Bilişim Sistemi). (2018). https://www.yargitay.gov.tr/sayfa/uyap- yargitay- bilgi-sistemi
Uygun, S. (2003). Türkiye’de Dünden Bugüne özel okullara bir bakış (gelişimi ve etkileri)Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi. (36) 1-2, s.108-120.
Yargıtay Mevzuatı (2015).Yargıtay Kanun Numarası : 2797 Kabul Tarihi : 4/2/1983
Yayımlandığı R.Gazete : Tarih : 8/2/1983 Sayı : 17953 Yayımlandığı Düstur : Tertip : 5 Cilt : 22 Sayfa :158 . https://www.yargitay.gov.tr/
Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2008). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (6. Basım) Seçkin Yayıncılık. Ankara:
Yirci, R. & Kocabaş, İ. (2013). Eğitimde özelleştirme tartışmaları: Kavramsal bir analiz. Turkish Studies Journal - International Periodical for the Languages, Literature and History Of Turkish Or Turkic, 8(8), 1523-1539.