XVI. ASIR BURSA ZANAATKÂRLARI HAKKINDA SECİLİ MİZÂHÎ BİR ESER: SUN'Î ÇELEBÎ'NİN TEZYÎN-NÂMESİ

Osmanlı devleti döneminde şehirlerimiz hakkında bilgi veren eserlerin başında şehrengizler ve bilâdiyeler gelmektedir. Bu tip eserlerde, ele alınan şehirlerin önemli meselelerine değinilmiş ve farklı üsluplarla çözüm yolları ortaya konulmuştur. Yetiştirdiği yüz elli altı şâirle Osmanlı coğrafyasının ikinci kültür merkezi olan Bursa, hakkında kaleme alınan eser sayısı bakımından ön sıralarda yer almaktadır. İstanbul ve Edirne ile birlikte hakkında en çok şehrengiz yazılan şehirlerden biri olan Bursa'nın, suları başta olmak üzere önemli her değeri bu eserlerde ele alınarak incelenmiş ve çözüm önerilerinde bulunulmuştur. XVI. asır şairlerinden Sun'î Çelebi, mensur-manzum kaleme aldığı Tezyîn-nâme adlı eserinde zamanının Bursa zanaatkârları hakkında önemli bilgiler vermektedir. Sun'î Çelebi, bu eserinde öncelikle Bursa şehrinin kültür tarihimiz açısından önemini ele almış, sonrasında ekmekçiler ve kuyumcular başta olmak üzere mühim zanaatkârlarını mizahi bir üslupla anlatmıştır. Eserinin sonunda Sultan Süleyman hakkında yazdığı bir kasideye yer vermiş ve bu kasidesinde de döneminin sosyal bozukluklarına değinmiştir. Ele aldığımız bu makalede öncelikle şehrengizler hakkında bilgi verilmiş ve Bursa'nın kültür coğrafyasına değinilmiştir. Sun'i Çelebi'nin kimliği ve kişiliği tartışıldıktan sonra eserin yazma nüshaları ve muhtevası değerlendirilmiştir. Tezyîn-nâme'nin Berlin nüshasının transkribe metni sunulduktan sonra kaynaklar verilmiş ve incelenen nüshanın yazma metni eklenmiştir. Bu eserin Osmanlı dönemi şehir araştırmalarına ve Bursa'nın kültürel hayatına önemli katkı sağlayacağı kanaatindeyiz.

A HUMOROUS TREATISE ABOUT XVI. CENTURY ARTISANS OF BURSA: SUN'Î CHALABI'S TEZYÎNNÂME

Works such as şehrengiz and bilâdiye are foremost sources of information on our cities during the Ottoman Empire reign. In these works important matters of the city has been addressed and solutions have been exhibited in different styles. Bursa, being the second cultural center of the Ottoman lands with its hundred and fifty six poets, is on the forefront considering the number of written works about itself. Among İstanbul and Edirne, Bursa, being a city with the most number of şenrengiz written about itself, primarily its aqueous qualities has been studied in these works and solutions has been offered. XVI. century poet Sun'î Çelebi, in his prose-poem work Tezyînnâme, provides important information on the artisans of Bursa. Sun'î Çelebi, in this work begin with the importance of Bursa in terms of history of our culture, and after told important artisans, primarily bakers and goldsmiths in a humorous fashion. A kaside on Sultan Süleyman as been included at the end of the work, mentioning the social deformities of the period. In this article, first information on şehrengiz is provided and the cultural landscape of Bursa is explored. After the identity and personality of Sun'î Çelebi is discussed, the manuscript and contents of the work is evaluated. After the transcribed text of the Berlin copy of the Tezyîn-nâme is provided, sources are provided and original manuscript of the examined content is added. This work is expected to contribute to Ottoman period city researches and Bursa's cultural life.

PDF

___

ÂŞIK Çelebi, Meşâiru'ş-Şuarâ, Haz. Meredith Owens, Londra, 1971.

BIRNBAUM, Eleazar, "Turkish Manuscripts: Cataloguing Since 1960 and Manuscripts Still Uncatalogued, Part 2 Yugoslavia, Bulgaria, Romania", Journal of the American Oriental Society, V. 103, 1983.

FLÜGEL, Gustav, Die Arabischen, Persischen und Turkischen Handschriften der Kaiserlich Königlichen Hofbibliothek Zu Wien, I, Viyana, 1865.

GÖKYAY, Orhan Şaik, "Divan Edebiyatında Şehirler II: Kastamonu ve Bursa", Seçme Makaleler 3: Güçlük Nerede?, İstanbul, 2002.

GÜLER, Kadir "XIX. Asır Şuarasından Arifi ve Pesendi'nin Kütahya Medhiyeleri" Erciyes Ünv. SBD, Kayseri 1996.

İSEN, Mustafa, Osmanlı Kültür Coğrafyasına Bakış", Ötelerden Bir Ses Divan Edebiyatı ve Balkanlardaki Türk Edebiyatı Üzerine Makaleler, Ankara, 1997.

İSEN, Mustafa, Osmanlı Kültür Coğrafyasına Bakış", Ötelerden Bir Ses Divan Edebiyatı ve Balkanlardaki Türk Edebiyatı Üzerine Makaleler, Ankara, 1997.

İSEN, Mustafa, Künhü'l-Ahbâr'ın Tezkire Kısmı, Ankara, 1994.

KINALIZADE Hasan Çelebi, Tezkiretü'ş-Şuarâ, I, Haz. İbrahim Kutluk, Ankara, 1989.

LATÎFÎ, Tezkiretü'ş-Şuarâ ve Tabsıratu'n-Nuzamâ, Haz. Rıdvan Canım, Ankara, 2000.

LEVEND, AgahSırrı, Türk Edebiyatı Tarihi, I, Ankara,1988.

LEVEND, AgahSırrı, Türk Edebiyatında Şehr-Engizler ve Şehr-Engizlerde İstanbul, İstanbul, 1957.

PERTSCH Wilhelm, Die Handschriften-Verzeichnisse der Königlichen Bibliothek zu Berlin Turkischen Handschriften Berlin, Berlin, 1889.

SEHÎ Bey, Tezkiretü'ş-Şuarâ, Haz. Mehmed Şükrî, İstanbul, 1325.

YENİTERZİ, Emine, Divan Şiirinde Naat, Ankara, 1993.

YILMAZ, Mehmet, Kültürümüzde Arapça, Farsça Asıllı Vecizeler Sözlüğü, II, İstanbul, 2008.