WhatsApp’ta Yayılan COVID-19 Mesajları Zincir Mektupların Yeni ve Farklı Bir Biçimi Olabilir mi?

Zincir mektuplar, herhangi bir kişi tarafından gönderilen, belirli bir hikâyeyi aktararak alıcıya hitap eden ve alıcının belirli talimatları yerine getirmesini ve kendisine gönderilen içeriğin çoğaltılarak başkalarına gönderilmesini talep eden metinlerdir. Ortaya çıktıkları günden beri birçok farklı form ve muhtevada yazılan zincir mektuplar, alıcılarını “şans ve para, hayır dua, mutluluk, huzur” gibi vaatlerde bulunarak, metnin çoğaltılarak belirli bir süre zarfında belirli sayıda kişiye gönderilmesini sağlamaktadır. Zincir mektuplar, talimatların yerine getirilmediği durumlarda ise uğursuzluk ve kötü şans getireceği konusunda ihtarda bulunan metinlerdir. Zincir mektuplar, geleneksel yollarla yazılarak dağıtılırken, bilgisayar ve internetin ortaya çıkmasıyla zincir e-postalara evrilmiş, daha sonrasında ise Facebook, Twitter gibi sosyal medya mecralarında sıklıkla paylaşılan zincir mektuplar ortaya çıkmıştır. Zincir mektupların son yayılım alanı ise anlık iletişim uygulaması WhatsApp olmuştur. Çağdaş/kentsel efsaneler olarak tanımlanabilecek zincir mektuplar, internetin hız ve anonimlik imkânlarından da faydalanarak, tarihte hiç olmadığı kadar yaygın bir hale gelmiştir. 2019 yılının sonunda Çin’in Wuhan kentinde ortaya çıkarak küresel anlamda bir salgına dönüşen COVID-19 hastalığının yaşandığı günümüzde, zincir mektuplar için bir zirve bir dönem yaşanmaktadır. Salgının tehlike ve bilinmezliğinden beslenen zincir mektuplar, anlık iletişim uygulaması olan WhatsApp aracılığıyla bütün dünyada çok hızlı bir biçimde kişiden kişiye gönderilir hale gelmiştir. Bu çalışmada, WhatsApp’taki COVID-19 salgınıyla ilgili olarak yayılan mesajların, zincir mektupların yeni ve farklı bir biçimi olduğu hipotezinden hareketle, bu uygulamadaki mesajların geleneksel zincir mektuplarla olan benzerliği ve farklılıkları ele alınarak, bu mesajların zincir mektupların yeni ve farklı bir biçimi olup olmadığı incelenmiştir. WhatsApp’taki mesajların ne şekilde zincir mektuba dönüştüğü ele alınarak, bu mecra üzerinde, COVID-19 salgınıyla ilgili yaygın olarak paylaşılan dört ses kaydı ve üç metin mesajı analiz edilerek, yeni nesil zincir mektupların özellikleri ortaya konulmuştur.

Could the COVID-19 Messages Spread on Whatsapp be a New and Different Form of Chain Letters?

Chain letters are texts sent by any person, addressed to the recipient by transmitting a specific story, and demanding that the recipient follow certain instructions and that the content sent to him or her be reproduced and sent to others. The chain letters, written in many different forms and contents since their emergence, make their recipients promise “luck and money, pray, happiness, peace”, enabling the text to be reproduced and sent to a certain number of people over a certain period. Chain letters are texts that warn about bad luck if the instructions are not followed. Chain letters, while being distributed by writing in traditional ways, evolved into chain e-mails with the advent of computers and the internet, and later, chain letters that were often shared in social media such as Facebook and Twitter emerged. The last area of propagation of chain letters has been the instant communication app WhatsApp. Chain letters, which can be described as contemporary/urban legends, have also benefited from the speed and anonymity of the internet, becoming more common than ever before in history. At the end of 2019 in Wuhan, China, COVID-19 disease has become a global pandemic and a period of the peak for chain letters. The chain letters, fed by the danger and obscurity of the epidemic, have become very quickly sent from person to person around the world via WhatsApp, an instant communication application. In this study, based on the hypothesis that the messages spread in relation to the COVID-19 pandemic on WhatsApp are a new and different form of chain letters, examined the similarities and differences between these messages and the traditional chain letters and whether these messages. By analyzing four widely shared audio recordings and three text messages related to the COVID-19 pandemic, the characteristics of the next generation of chain letters have been revealed.

PDF

___

Abalı, N. (2008). Zincir Mektupların Jung’un Bilinçdışının Dinsel İşlevi ve Arketipleriyle Okunması. Millî Folklor, 79 (20): 65-69.
Blank, T. J. (2007). Examining the Transmission of Urban Legends: Making the Case for Folklore Fieldwork on the Internet. Folklore Forum, 37.1: 15-26
Brednich, R.W. (2002). Where They Originated. Some Contemporary Legends and Their Literary Origins. Folklore: Electronic Journal of Folklore, 20: 7-16.
Bronner, S. J. (2009). Digitizing and Virtualizing Folklore. In Folklore and The Internet: Vernacular Expression in A Digital World, Ed. Blank, Trevor J.. Logan: University Press of Colorado. pp. 21-66.
Campbell, L. L. (1911). Endless Chain Letters. AJN The American Journal of Nursing, 12(1): 50.
Dégh, L. (1996). What Is A Belief Legend? Folklore, 107: 33-46. from www.jstor.org/stable/1260912
-------- (2001). Legend and Belief: Dialectics of A Folklore Genre. Bloominghton Indiana University Press.
-------- (2014). Günümüz Bağlamında Efsane Üzerine Teorik Bir Düşünme ve Efsanenin Tanımı. Çev. Selcan Gülçayır, Halkbiliminde Kuramlar ve Yaklaşımlar, 2. Ankara: Geleneksel Yayınları.
Dundes, A. and Bronner, S. J. (2007). The meaning of folklore: The analytical essays of Alan Dundes. Logan: Utah State University Press.
Gurak, L. J. (2001). Cyberliteracy: Navigating the Internet with Awareness. New Heaven: Yale University Press.
Halpert, H. (1956). Chain Letters. Western Folklore, 15: 287–289.
Kara, Ç. (2008). Zincir Mektuptaki Ölümsüz Kanser Hastası Çocuk. Millî Folklor, 77 (20): 35-49.
Kibby, M. D. (2005). Email Forwardables: Folklore in The Age of The Internet. New Media & Society, 7(6): 770-790.
Köktürk, Ş. (2019). Halkbilimi Araştırmaları I. Ankara: Merdiven Yayınları.
Nahin, P. J. (2014). Will You Be Alive 10 Years from Now?: And Numerous Other Curious Questions in Probability. Oxford: Princeton University Press.
O’Hara, K. P. and others (2014). Everyday Dwelling with WhatsApp. In Proceedings of the 17th ACM conference on Computer supported cooperative work & social computing (pp. 1131- 1143).
Ong, W. J. (2013). Sözlü ve Yazılı Kültür Sözün Teknolojileşmesi (Çev. Sema Postacıoğlu Banon). İstanbul: Metis Yayınları.
Resende, G. and others (2019). Analyzing Textual (mis) Information Shared in WhatsApp Groups. In Proceedings of The 10th ACM Conference on Web Science (pp. 225-234).
Sebastião, S.P. (2010). Urban Legends and New Media: Postmodern and Technological Changes in Traditional Stories. Literature, Art, and Culture in an Age of Global Risk, Cardiff University. from https://ssrn.com/abstract=1694488
Seljamaa, E. H. (2008). Remarks on The Historic-Geographic Method and Structuralism in Folklore Studies: The puzzle of chain letters. Journal of Ethnology and Folkloristics, 2(1): 83-98.
Stollznow, K. (2014) Chain Letters. In: Language Myths, Mysteries and Magic. Palgrave Macmillan, London.
VanArsdale, D. W. (2002). Chain Letter Evolution. From http://www.silcom.com/~barnowl/chainletter/evolution.html
Voolaid, P. (2013). Click ‘Like’ and Post It on Your Wall! Chain Posts on Facebook–Identity Construction and Values. Folklore: Electronic Journal of Folklore, 53: 73-98.
URL-1: “WhatsApp’ta Mesaj Paylaşımı Zorlaşıyor”. https://www.dw.com/tr/whatsappten-mesajpayla%C5%9Fmak-zorla%C5%9F%C4%B1yor/a-53046895 (Erişim Tarihi: 11.05.2020).
URL-2: “Ses Kaydı I”. https://www.gzt.com/video/jurnalist/whatsapptan-yayilan-coronaiddialarini-analiz-ettik-2184498 (Erişim Tarihi: 11.05.2020).
URL-3: “Ses Kaydı II”. https://www.youtube.com/watch?v=2CzD3nPlHeA (Erişim Tarihi: 12.05.2020).
URL-4: “Ses Kaydı III”. https://www.youtube.com/watch?v=DftAqYqL2MY (Erişim Tarihi: 13.05.2020).
URL-5: “Ses Kaydı IV”. https://www.youtube.com/watch?v=9GMLsTYrdKI (Erişim Tarihi: 12.05.2020).
URL-6: “Üzüm Sirkesinin Koronavirüsü Öldürebileceği Mesajı”. https://teyit.org/koronavirusunpanzehirinin-uzum-sirkesi-oldugu-iddiasi/ (Erişim Tarihi: 09.05.2020).
URL-7: “Antalya Şehrinin Havadan Dezenfekte Edileceği Mesajı”. https://teyit.org/sehirlerinkoronaviruse-karsi-helikopterlerle-dezenfekte-edilecegi-iddiasi/ (Erişim Tarihi: 07.05.2020).
URL-8: “Buharın Koronavirüsü Öldürebileceği Mesajı”. https://teyit.org/buhar-solumanin-covid19u-tedavi-ettigi-iddiasi/ (Erişim Tarihi: 07.05.2020).
(URL-9: “WhatsApp’ta Mesaj Paylaşımının Bir Mesajla Sınırlandırılması”. https://www.aa.com.tr/tr/dunya/whatsapp-mesaj-iletimini-sinirlandirdi/1795563 (Erişim Tarihi: 30.05.2020).