UYUM ARTTIRMA GRUP REHBERLİĞİNİN ERGENLERİN SOSYAL KAYGI VE DUYGUSAL ÖZ-YETERLİK DÜZEYLERİNE ETKİSİ

Ergenler için ortaokuldan liseye geçiş, birçok değişimi beraberinde getiren önemli bir dönemdir. Liseye sağlıklı bir uyum akademik başarıyı da olumlu etkilemektedir. Bu doğrultudan yola çıkılarak bir rehberlik çalışması üretilmiştir. Bu araştırmanın amacı, ergenlerin uyumunu arttırmaya yönelik grup rehberliği geliştirmek ve uygulamanın katılan öğrencilerin duygusal öz-yeterlik ve sosyal kaygı düzeylerine olan etkisini incelemektir. Bu doğrultuda çalışmanın modeli, deney ve kontrol gruplu yarı- deneysel desendir. Çalışma grubunu Manisa'nın Akhisar ilçesinde 2016- 2017 yılında eğitime yeni başlayan Hilaliye Yatılı Kız Kur'an Kursu öğrencileri oluşturmaktadır. Öğrencilere sosyal kaygı ölçeği uygulanmış yüksek puan ortalaması olan gönüllü 15 öğrenci deney grubunda, rastgele seçilen gönüllü 15 öğrenci kontrol grubunda yer almıştır. Veri toplama aracı olarak Ergenler İçin Sosyal Kaygı Ölçeği (ESKÖ), Duygusal Öz-Yeterlik Ölçeği (DÖÖ) ve araştırmacı tarafından geliştirilen Kişisel Bilgi Formu uygulanmıştır. Araştırmada Uyum Arttırma Grup Rehberliği geliştirilmiştir. Uyum Arttırma Grup Rehberliği deney grubundaki öğrencilere, her biri 120 dakika süren 5 oturumda uygulanmış, kontrol grubuna ise araştırma süresince hiçbir işlem yapılmamıştır. Veriler, çok değişkenli varyans analizi (MANOVA) yapılarak incelenmiştir. Sonuçlar, Uyum Arttırma Grup Rehberliğinin katılımcıların sosyal kaygı düzeylerini genel olarak azaltıcı etkide bulunduğu, olumsuz değerlendirilme korkusu alt boyutunda süreklilik sağlandığını ortaya koymaktadır. Uyum Arttırma Grup Rehberliği uygulamasının katılımcıların Duygusal Öz-Yeterlik puanlarında anlamlı bir farklılaşmaya yol açacak etkiyi oluşturmadığı saptanmıştır.

THE EFFECTS OF ADJUSTMENT ENHANCING GROUP GUIDANCE ON SOCIAL ANXIETY AND EMOTIONAL SELFEFFICACY LEVELS OF ADOLESCENTS

For adolescents, transition from secondary school to high school is an important period that brings many changes. A healthy adjustment to high school also positively affects academic achievement. A guidance work has been produced in this direction. The aim of this research is to develop group guidance to enhance adolescents' adjustment and to examine the effects of this group guidance on emotional self-efficacy and social anxiety levels of participants. Model of present study is quasi-experimental design with experiment and control group with a follow-up. The working group is consisted of Hilaliye Boarding Girls' Qur'an Course in Akhisar, province of Manisa during 2016-2017 education year. Social Anxiety Scale applied to all students, 15 students who have high score, voluntarily attended to study and establish experimantal group. The other 15 students voluntarily participated in the control group. Data were collected by The Social Anxiety Scale for the Adolescents, The Emotional Self-Efficacy Scale and the Personal Information Form which was developed by the researcher. In the study, the Adjustment Enhancement Group Guidance was developed. The Adjustment Enhancement Group Guidance was administered to the students in the experimental group in 5 sessions, each of which lasted for 120 minutes. But nothing was applied to the control group during the study. Data were analyzed by multivariate analysis of variance. The results show that the Adjustment Enhancement Group Guidance generally reduces participants' social anxiety levels; this effect lasts for three months for negative evaluation levels. It has been determined that the Adjustment Enhancement Group Guidance practice does not have a statistically significant effect on participants' emotional self-efficacy scores

PDF

___

Akay, N. (1990). Lise öğrencilerine ilişkin bazı niteliklerin sosyal ve kişisel uyum düzeylerine etkisi, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Aktaş, Y. (1997). Üniversite öğrencilerinin uyum düzeylerinin incelenmesi: uzunlamasına bir çalışma. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 13, 107-110.
Albano, A.M., Marten, P.A., Holt, C.S., Heimberg, R.G., & Barlow, D.H. (1995). Cognitivebehavioral group treatment for adolescent social phobia: A preliminary study. Journal of Nervous and Mental Disease, 183, 649-656.
Amerikan Psikiyatri Birliği (1994). Mental Bozuklukların Tanısal ve Sayımsal El Kitabı (DSM IV) (Çev. E. Köroğlu). Ankara: Hekimler Yayın Birliği.
Ateş, B. (2016). Social phobia as a predictor of social competence perceived by teenagers. International Education Studies. 9(4): 77-86.
Ateş, B., & Gençdoğan, B. (2017). Üniversite öğrencilerinin sosyal fobi ile başa çıkmalarında çözüm odaklı grupla psikolojik danışmanın etkisinin incelenmesi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 18 (1): 188-203. DOI: 10.17679/inuefd.306513
Aydın, A. (2006). Ergenlerde sosyal anksiyete belirtilerini azaltmaya yönelik bilişsel-davranışçı bir müdahale programının etkililiğinin değerlendirilmesi. Doktora Tezi. Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Aydın, A., & Sütçü, S. T. (2007). Ergenler için sosyal kaygı ölçeğinin (ESKÖ) geçerlik ve güvenirliğinin incelenmesi. Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlığı Dergisi. 14(2), 79-89.
Aydın, B. (2010). Çocuk ve Ergen Psikolojisi. (3. Baskı). Ankara: Nobel.
Balabanlı, F. (1990). Öğretmen liselerinde okuyan öğrencilerin kişisel ve sosyal uyum düzeylerini etkileyen bazı etmenler, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Baltacı, Ö., & Hamarta, E. (2013). Üniversite öğrencilerinin sosyal kaygı, sosyal destek ve problem çözme yaklaşımları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 38(167). http://egitimvebilim.ted.org.tr/index.php/EB/article/view/1757
Büyüköztürk, Ş. (2007). Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı. Ankara: Pegem
Cimete, G. (1998). Öğrenci-öğretim elemanı etkileşimine yönelik kalitatif bir çalışma, C.Ü. Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 2 (1), 9–19.
Çakır, S. (2010). Bilişsel-davranışçı yaklaşıma dayalı olarak hazırlanan sosyal kaygıyla başa çıkma programının lise öğrencilerinin sosyal kaygı düzeylerine etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Çankaya, B. (2007). Lise I. ve II. sınıf öğrencilerinin algılanan benlik saygısının bazı değişkenlere göre incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Demir, Y. & Kutlu, M. (2016). Üniversite öğrencilerinde sosyal etkileşim kaygısı ile mutluluk arasındaki ilişki: yalnızlığın aracı rolü. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi. 36(1): 195-210.
Demircioğlu, H.(2014). Lise öğrencilerinin stresle baş etme stratejileri. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7(2): s. 385-392.
Doğan U.& Tosun, N.İ. (2016). Lise öğrencilerinde problemli akıllı telefon kullanımının sosyal kaygı ve sosyal ağların kullanımına aracılık etkisi. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. Sayı:22 yıl: 8. 98-129. http://dx.doi.org/10.14520/adyusbd.66762.
Duru, E. (2008). Üniversiteye uyum sürecinde yalnızlığı yordamada sosyal destek ve sosyal bağlılığın doğrudan ve dolaylı rolleri. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi. 29(3): 13-24.
Erdener, M.A., Sezer, F., Tezci, E. (2017). Liselerde Sık Karşılaşılan Öğrenci Problemleri. Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic. 12 (14), 151-166. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.11517
Eriş, Y., İkiz, F.E. (2013). Ergenlerin benlik saygısı ve sosyal kaygı düzeyleri arasındaki ilişki ve kişisel değişkenlerin etkileri. Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic. 8(6), 179-193. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.4726
Ginsburg, G.S. & Drake, K.L. (2002). School-based treatment for anxious African-American adolescents: a controlled pilot study. Journal of the American Academy of Child and Adolescent Psychiatry, 41, 7, 786-795.
Hamarta, E., Deniz, M.E. ve Saltalı, D.N., (2009). Bağlanma stillerinin duygusal zekâyı yordama düzeyi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri. 9 (1), 195-229.
Hamarta, E. (2014). Examining the social anxiety of adolescents with regards to interpersonal problem solving and perfectionism. İlköğretim Online, 8 (3), 729-740. Retrieved from http://dergipark.gov.tr/ilkonline/issue/8597/106992
Isakson, K. & Jarvis, P. (1999). The adjustment of adolescents during the transition into high school: a short term longitudinal study. Journal of Youth and Adolescence. 28(1).
İkiz, F. E., & Sakarya Çınkı, Ö. (2016). Ergenlerin ruhsal belirtileri ile duygusal öz-yeterlik düzeylerinin incelenmesi. Electronic Turkish Studies- International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic. 11(14), 333-343. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.972
Karahan, F., Sardoğan, M.E., Özkamalı, E. ve Dicle, AN. (2005). Üniversite 1. sınıf öğrencilerinin üniversiteye uyum düzeylerinin sosyokültürel etkinlikler açısından incelenmesi. Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2 (30), 63- 71.
Kılıç, M., & Karakuş, Ö. (2016). Üniversite öğrencilerinin sosyal görünüş kaygıları ile benlik saygıları ve yalnızlık düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Journal of Human Sciences, 13(3), 3837-3852. doi:10.14687/jhs.v13i3.4054.
Klinger, E., Bouchard, S., Legeron, P., Roy, S., Laurer, F.,Chemin İ.,Nugues, P. (2005). Virtual reality therapy versus cognitive behavior therapy for social phobia: a preliminary controlled study. Cyber Pshychology and Behaviour. 8 (1).
Köksal, A., & Gazioğlu, A. E. İ. (2007). Ergenlerde duygusal zeka ile karar verme stratejileri arasındaki ilişki. Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi Dergisi, 4(1).
Kutlu, M. (2004). Üniversite öğrencilerinin alıştırma-oryantasyon hizmetlerine ilişkin karşılaştıkları sorunlar ve beklentileri. XIII. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı, 6- 9 Temmuz, Malatya.
Mekuria, K., Mulat, H., Derajew, H., Mekonen, T., Fekadu, W., Belete, A., ... & Kibret, S. (2017). High magnitude of social anxiety disorder in school adolescents. Psychiatry Journal, https://doi.org/10.1155/2017/5643136
Nedim-Bal, P. ve Öner, M. (2014). Sosyal kaygı ile başa çıkma psiko-eğitim programının ortaokul öğrencileri üzerindeki etkisi. Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi Uluslararası Edergi. 4(1).
Öngider, N., ve Baykara, B. (2015). Anksiyete tanısı almış çocuklar üzerinde bilişsel davranışçı grup terapisinin etkililiği. Bilişsel Davranışçı Psikoterapi ve Araştırmalar Dergisi. 1. Sayı 26- 37.
Özgüven İ. E. (1992). Hacettepe Kişilik Envanteri El Kitabı. İkinci Revizyon. Ankara, 1-62
Özkan, S., Yılmaz, E. (2010). Üniversite öğrencilerinin üniversite yaşamına uyum durumları. (Bandırma Örneği). Fırat Sağlık Hizmetleri Dergisi, 5(13), 153- 171.
Özyürek, R., Arıkan, D., & Şahin, M. (2016). Ege Üniversitesi öğrencilerinin oryantasyon ve akademik danışmanlık hizmetleri ile ilgili gereksinimlerinin belirlenmesi. International Journal of Human Sciences, 13(1): 1233-1270.
Petrides, K. V., Sangareasu, Y., Furnham, A. ve Fredrickson, N. (2006). Trait emotional intelligence and children’s peer relations at school. Social Development, 15(3), 537– 547.
Sarp, N. (1993). 16 yaş gençlerinde görülen uyumsuz davranışlarla, sosyoekonomik düzey ve cinsiyet ilişkisi. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 3(3).
Sharma, G., & Pandey, D. (2017). Anxiety, depression, and stress in relation to academic achievement among higher secondary school students. The International Journal of Indian Psychology, Volume 4, Issue 2, No. 87, 82.
Siyez, D.M. (2010). Ergenlerde Problem Davranışlar Okul Temelli Önleme Çalışmaları İle Uygulama Örnekleri. (2.Baskı). Ankara: Pegem.
Terzi, Ş.I. ve Ergüner Tekinalp, B. (Ed). (2015). Eğitimde Pozitif Psikoloji Uygulamaları. Ankara: Pegem.
Thurstona, M.D., Goldina, P., Heimberg, R., Gross, J.J.(2017). Self-views in social anxiety disorder: the impact of CBT versus MBSR. Journal of Anxiety Disorders, 47, 83–90.
Totan, T., İkiz, E., & Karaca, R. (2010). Duygusal öz-yeterlik ölçeğinin Türkçeye uyarlanarak tek ve dört faktörlü yapısının psikometrik özelliklerinin incelenmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 28, 71-95.
Tuncer, N. (2017). Bir grup üniversite öğrencisinin belirlen belirlenen sosyal anksiyete düzeylerine göre bilinçli farkındalık ve yaşam doyumu düzeylerinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Işık Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Woods, R. & Pooley, J.A. (2015) . A review of intervention programs that assist the transition for adolescence into high school and the prevention of mental health problems. Int J Child Adolesc Health. 8(2), 97-108.
Ümit, N. (2010). Ergenlerin duygusal zekaları ve saldırganlık düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Van Tuijl, L. A., de Jong, P. J., Sportel, B. E., de Hullu, E., & Nauta, M. H. (2014). Implicit and explicit self-esteem and their reciprocal relationship with symptoms of depression and social anxiety: a longitudinal study in adolescents. Journal Of Behavior Therapy And Experimental Psychiatry, 45(1), 113-121. http://doi.org/10.1016/j.jbtep.2013.09.007
Yalçın, S. B. (2010). Üniversite öğrencilerinin duygularını ifade edebilmelerinin aleksitimi ve psikolojik ihtiyaçlarına göre incelenmesi. Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Yalım, D. (2007). Üniversite birinci sınıf öğrencilerinin uyumu: psikolojik sağlamlık, başa çıkma, iyimserlik ve cinsiyetin rolü. Yüksek Lisans Tezi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara, 1-43.
Yıldız, M.A., Kutlu, M. (2015). Erinlerde okula bağlanmanın yordayıcısı olarak sosyal kaygı ve depresif belirtilerin incelenmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. Cilt 12, Sayı 35, 332-345.
Zorbaz, O., Tuzgöl Dost, M. (2014). Lise öğrencilerinin problemli internet kullanımının cinsiyet, sosyal kaygı ve akran ilişkileri açısından incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi (H. U. Journal of Education), 29(1), 298-310.