ÜSTBİLİŞSEL OKUMA STRATEJİLERİ KULLANDIRMA ÖLÇEĞİNİN GELİŞTİRİLMESİ, BİR GEÇERLİLİK VE GÜVENİLİRLİK ÇALIŞMASI

Öğrenen, neyi niçin öğrendiğini, niçin konuştuğunu, yazdığını, okuduğunu bilmelidir. Her öğrenme durumuyla ilgili belli hedefler, amaçlar ve stratejiler olması gerekir. Okuma stratejileri; okuyucuların okuma öncesi, sırası ve sonrasında metni iyice anlamak ya da okuma sürecinde karşılaşılabilecek sorunları önlemek, tanımlamak veya çözmek amaçlı kullandıkları bilişsel eylemlerdir. Okuma alanında birçok yöntem ve strateji mevcuttur. Üstbilişsel okuma stratejileri de bunlardan biri olup, öğrencilerin okuma süreçlerini izlemelerini ve kontrol etmelerini kolaylaştırarak kendilerini, kontrol ederek okuma süreçlerini düzenleme şansı tanır. Bireylere üstbilişsel okuma stratejilerini öğretme konusunda en etkili kişiler öğretmenlerdir ve bunun temeli ilkokulda atılır. Sınıf öğretmenlerinin kazandırmaları geleceğe yatırım olup, yetiştirilen neslin nitelikleri açısından oldukça önemlidir. Bugüne kadar alanda yapılan çalışmalarda okuyucu olarak öğretmenlerin, öğretmen adaylarının ya da öğrenenlerin üstbilişsel okuma stratejilerini ne ölçüde kullandıkları ortaya konulmasına rağmen (Çeçen, Alver, 2011; Kana, 2014; Kızılay, 2011; Sucu, 2009; Muhtar, 2006, Başaran, 2013; Saraç, 2010; Ateş, 2013; Ataalkın, 2012; Kanmaz, 2002; Bozkurt, 2013; Çakıroğlu, 2007; Babacan, 2012; Dilci, Kaya, 2012; Özcan, 2007) bu konuda ne ölçüde model olduklarına ilişkin görüşlerini içeren bir alan çalışmasına rastlanmamıştır. Bu doğrultuda çalışmanın amacı, alanda farklı çalışmalarda da kullanılabilecek özgün, sınıf öğretmenlerinin üstbilişsel okuma stratejileri öğretimine yönelik görüşlerini içeren güvenilir ve geçerli bir ölçme aracı geliştirmektir. Bu amaçla yapılan literatür taramasının ardından, araştırmacılar tarafından önerilen maddeler alan uzmanlarının görüşüne sunulmuştur. Bu bağlamda anket, 2016 bahar öğretim döneminde Giresun Üniversitesinde öğrenimlerini sürdüren sınıf öğretmenliği ve Türkçe öğretmenliği bölümü üçüncü ve dördüncü sınıf öğrencileri ile aynı fakültede pedagojik formasyon eğitimi alan edebiyat grubuna uygulanmıştır. Toplanan yanıtlara sırasıyla açımlayıcı (AF) ve doğrulayıcı (DFA) faktör analizi yapılmıştır (AF için 219 kişiden, DFA için ise 328 kişiden veri toplanmıştır). AFA sonucunda, ölçeğin 25 madde ve dört alt boyuttan oluştuğu belirlenmiştir. Dört faktör toplam varyansın %54,17'sini açıklamaktadır. Diğer veri seti ile yapılan DFA sonucunun kabul edilebilir uyum değerlerine sahip olduğu gözlenmiştir (?2/sd: 2.95, RMSEA: .07, AGFI: .80, EFI: .84, CFI: .83, IFI: .83). Yapılan analizler "Üstbilişsel Okuma Stratejileri Kullandırma Ölçeği (ÜOSKÖ)"nin geçerli ve güvenilir bir ölçme aracı olduğunu göstermektedir

IMPROVING METACOGNITIVE READING STRATEGIES UTILITY SCALE, A STUDY OF VALIDITY AND RELIABILITY

Learner should know why and what for he/she learned, talked, wrote and read. For each learning status there must be certain goals, objectives and strategies. Reading strategies -through pre, while and post- are cognitive actions that are used to understand the text thoroughly understand or avoid, identify and solve the problems encounterded in the process of reading. There are many methods and strategies in reading. Metacognitive reading strategies is just one of them, it facilitating students’ reading process, let them to monitor, control and gives them chance to edit their reading process. Most effective people for teaching metacognitive reading strategies are teachers and the basis for this is laid in primary school. To teach metacognitive reading strategies to students is the future investment, and its very important in terms of the qualities of future generation. Although there are many studies, as a reader -teachers, prospective teachers or readers- what extend do they use metacognitive reading strategies (Çeçen, Alver, 2011; Kana, 2014; Kızılay, 2011; Sucu, 2009; Muhtar, 2006, Başaran, 2013; Saraç, 2010; Ateş, 2013; Ataalkın, 2012; Kanmaz, 2002; Bozkurt, 2013; Çakıroğlu, 2007; Babacan, 2012; Dilci, Kaya, 2012; Özcan, 2007), there was no work in the area including their views on this issue to what extend they are being a model. In this direction, the purpose of this study is to develop a reliable and valid measurement instrument that includes opinions of teachers according to teaching of metacognitive reading strategies. For this purpose, after a literature search, scale items which were proposed by the researchers presented the opinion of field experts. In this context, draft has been applied to third and fourth grade elementary, Turkish and pedagogical training –Turkish literaturestudents at the University of Giresun during spring 2016 academic year. To collected responses, exploratory (EFA) and confirmatory (CFA) factor analysis was performed respectively (data was collected from 219 students for EFA, from 328 students for CFA). According to EFA result, scale is 25 items and consists of four subscales. Four factors explain the 54,17% of the total varience. CFA that is made by other data set result showed acceptable compliance values (χ2/sd: 2.95, RMSEA: .07, AGFI: .80, EFI: .84, CFI: .83, IFI: .83). The analysis in accordance with “Metacognitive Reading Strategies Utility Scale” shows that the scale is valid and reliable instrument

___

  • Akyol, H. (2006). Yeni programa uygun Türkçe öğretim yöntemleri. Ankara: Kök Yayıncılık.
  • Akyol, H. (2010). Türkçe ilkokuma yazma öğretimi. Ankara: PegemA Akademi.
  • Anderson, J. C. & Gerbing, D. W. (1984). The effect of sampling error on convergence, improper solutions, and goodness of fit indices for maximum likelihood confirmatory factor analysis Psychometrika, 49, 155-73.
  • Antoniou, F. & Souvignier, E. (2007). Strategy instruction in reading comprehension: An intervention study for students with learning disabilities. Learning Disabilities: A Contemporory Journal, 5(4), 41-57.
  • Ataalkın, A.N. (2012). Üstbilişsel öğretim stratejilerine dayalı öğretiminin öğrencilerin üst bilişsel farkındalık ve becerisine, akademik başarı ile tutumuna etkisi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Akdeniz Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, Antalya.
  • Ateş, A. (2013). Üniversite öğrencilerinin okuma stratejileri üst bilişsel farkındalık düzeyleri. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 2(4), 258-273.
  • Babacan, T. (2012). Sınıf öğretmeni adaylarının üst bilişsel okuma stratejileri ile çoklu zekâ alanları arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Cumhuriyet Üniversitesi/Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Sivas.
  • Ballesteros, R. F. (2003). Encyclopedia of psychological assessment (Derleyen: Giray Berberoğlu). Sage Publications.
  • Başaran, M. (2013). 4.sınıf öğrencilerinin üst bilişsel okuma stratejilerini kullanma durumları ve bu stratejilerle okuduğunu anlama arasındaki ilişki. International Periodical For The Languages Literature and History of Turkish or Turkic, 8(8), 225-240.
  • Bentler P.M. (1990). Comparative fit indexes in structural models. Psychol Bull, 107 (2), 238-246.
  • Bozkurt, M. (2013). Beşinci sınıf öğrencilerinin üstbilişsel okuduğunu anlama farkındalığı ve okuma motivasyonları ile okuma düzeyleri arasındaki ilişki. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
  • Bülent Ecevit Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, Zonguldak.
  • Browne M. W. & Cudeck R. (1989). Single sample cross-validation indexes for covariance structures. Multivariate Behavioral Research, (4) 24, 445-55.
  • Büyüköztürk, Ş. (2003). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Ankara: PegemA Akademi.
  • Can, A. (2016). SPSS ile bilimsel araştırma sürecinde nicel veri analizi (4. Baskı). Ankara: PegemA Akademi
  • Crocker, L. & Algina, J. (1986). Introductıon to classical and modern test theory. CBS: Collage Publishers Canpany. USA.
  • Çakıroğlu, A. (2007). Üstbilişsel stratejik kullanımının okuduğunu anlama başarı düzeyi düşük öğrencilerde erişi artırımına etkisi. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Gazi Üniversitesi/Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
  • Çakıroğlu, A. (2007). Üstbiliş. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 11(2), 21-27.
  • Çeçen, M. A. ve Alver, M. (2011). Türkçe öğretmeni adaylarının üstbilişsel okuma stratejilerini kullanma düzeyleri (Giresun Üniversitesi Örneği). Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, 3(5), 39-56.
  • Çokluk,Ö., Şekercioğlu, G., & Büyüköztürk, Ş. (2010). Sosyal bilimler için çok değişkenli istatistik. Ankara: PegemA Akademi.
  • Çöğmen, S. ve Saracaloğlu, A. S. (2010). Üstbilişsel okuma stratejileri ölçeği’nin Türkçeye uyarlama çalışmaları. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28(2), 91-99.
  • Dilci, T. ve Kaya, S. (2012). 4.ve 5. Sınıflarda Görev Yapan Sınıf Öğretmenlerinin Üst Bilişsel Farkındalık Düzeylerinin Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi. SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 27, 247-267.
  • Epçaçan, C. (2009). Okuduğunu anlama stratejilerine genel bir bakış. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2(6), 207-223.
  • Hu L. T. & Bentler P.M. (1999). Cut off criteria for fit indexes in covariance structure analysis: conventional criteria versus new alternatives. Structural Equation Modeling: A Multidisciplinary Journal, (6), 1, 1-55.
  • Jöreskog, K. G. & Sörbom, D. (1993). Lisrel 8: Structural Equation Modeling With the Simplis Command Language. Hillsdale: Erlbaum Associates Publishers.
  • Kana, F. (2014). Ortaokul öğrencilerinin üst bilişsel okuma stratejileri farkındalık düzeyleri. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(1), 100-120.
  • Kanmaz, A. (2012). Okuduğunu anlama stratejisi kullanımının, okuduğunu anlama becerisi, bilişsel farkındalık, okumaya yönelik tutum ve kalıcılığa etkisi. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Adnan Menderes Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aydın.
  • Kawabata, T. (2007). Teaching second language reading strategies. The Internet TESL Journal, 13(2).
  • Kızılay, Y. (2011). Kafkas Üniversitesi İngiliz Dili ve Edebiyatı Bölümü öğrencilerinin üstbilişsel farkındalıkları ve okuma strateji kullanımları. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Kafkas Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kars.
  • Kline, R.B. (2005). Principles and Practice of Structural Equation Modeling. New York: The Guilford Press.
  • Marsh, H. W., Balla, J. R. ve McDonald, R. P. (1988). Goodness-of-fit indices in confirmatory factor analysis: The effect of sample size. Psychological Bulletin, (103), 3, 391-410.
  • Mokhtari, K. & Reichard, C. A. (2002). Assessing students’ metocognitive awareness of reading strategies. Journal of educational psychology, 94(2), 249-259.
  • Muhtar, S. (2006). Üstbilişsel strateji eğitiminin okuma becerisinde öğrenci başarısına etkisi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
  • Özcan, Z. Ç. (2007). Sınıf öğretmenlerinin derslerinde biliş üstü beceri geliştiren stratejileri kullanma özelliklerinin incelenmesi. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Marmara Üniversitesi/Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
  • Özdamar, K. (2013). Paket programlar ile istatistiksel veri analizi (9. Baskı). Eskişehir: Nisan Kitabevi, 1. Cilt.
  • Özdamar, K. (2016). Eğitim, sağlık ve davranış bilimlerinde ölçek ve test geliştirme yapısal eşitlik modellemesi. Eskişehir: Nisan Kitapevi
  • Öztürk, E. (2012). Okuma stratejileri üst bilişsel farkındalık envanteri’nin Türkçe formunun geçerlik ve güvenirlik çalışması. Elemantary Education Online, 11(2), 292-305.
  • Saraç, S. (2010). İlköğretim beşinci sınıf öğrencilerinin üst biliş düzeyleri, genel zekâ ve okuduğunu anlama düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Marmara Üniversitesi/Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
  • Senemoğlu, N. (2005). Gelişim öğrenme ve öğretim: kuramdan uygulamaya. Ankara: Gazi Kitabevi.
  • Sucu, H. Ö. (2009). Üstbilişsel öğrenme stratejilerinin yabancı dil eğitiminde okuma yeteneğinin geliştirilmesine etkileri ve öğretimi (Nevşehir Üniversitesi örneği). (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Erciyes Üniversitesi/ Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kayseri.
  • Sümbüloğlu K. & Akdağ B. (2009). İleri biyoistatistiksel yöntemler. (Birinci Baskı). Ankara: Hatipoğlu.
  • Sümer, N. (2000). Yapısal eşitlik modelleri: Temel kavramlar ve örnek uygulamalar. Türk Psikoloji Yazıları,(3),6, 49-73.
  • Şimşek, Ö.F. (2007). Yapısal eşitlik modellemesine giriş: Temel ilkeler ve lisrel uygulamaları. İstanbul: Ekinoks Yayınları.
  • Temizkan, M. (2008). Bilişsel okuma stratejilerinin Türkçe derslerinde bilgiye dayalı metinleri okuduğunu anlama üzerindeki etkisi. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28(2), 129-148.
  • Vieira A.L.(2011). Preparation of the analysis. Interactive LISREL in practice. (First Edition). London: Springer.
Turkish Studies (Elektronik)-Cover
  • ISSN: 1308-2140
  • Yayın Aralığı: Yılda 4 Sayı
  • Başlangıç: 2006
  • Yayıncı: Mehmet Dursun Erdem