ÜNİVERSİTE GİDERLERİNİN DEVLET ÜNİVERSİTELERİ ÖZELİNDE KARŞILAŞTIRILMALI OLARAK İNCELENMESİ
Yükseköğretim kurumları kâr amacı gütmeyen kurumlar arasında yer almakta olup başlıca finansman kaynaklarını devlet bütçesinden ayrılan ödenekler oluşturmaktadır. Hem kamu hem de bireyler açısından yükseköğretim kurumlarının kamu kaynakları ile finanse edilmesi kıt olan kamu kaynaklarının etkin ve verimli kullanılmasını gerektirmektedir. Bu kapsamda çalışmada Sayıştay Başkanlığı tarafından denetim raporları yayınlanan üniversitelerin 2017 yılı giderlerinin incelenmesi amaçlanmıştır. Sayıştay Başkanlığının resmi web sayfasında 85 üniversitenin denetim raporu yer almakta olup çalışmada 81 üniversitenin giderleri incelenebilmiştir. Üniversitelerin giderlerinin ortalaması 317 milyondur. En düşük gider (47,1 milyon) Bandırma Onyedi Eylül Üniversitesi’nde en yüksek gider (2,4 trilyon) Ondokuz Mayıs Üniversitesi’nde gerçekleşmiştir. En yüksek gidere katlanan 10 üniversitenin 6’sı (İstanbul Üniversitesi, Ankara Üniversitesi, Hacettepe Üniversitesi, Gazi Üniversitesi, İstanbul Teknik Üniversitesi, Ortadoğu Teknik Üniversitesi, Erciyes Üniversitesi) 2017 yılında araştırma üniversitesi olarak ilan edilen üniversitelerden oluşmaktadır. Üniversitelerin en büyük gider kalemini personel giderleri oluşturmaktadır ve bu giderlerin toplam giderler içindeki payının ortalaması %52,4’tür. Üniversitelerin personel giderlerinin tutar olarak ortalaması ise yaklaşık 157 milyondur. En düşük personel gideri (15,4 milyon) Ankara Sosyal Bilimler Üniversitesi’nde en yüksek personel gideri (675,3 milyon) ise İstanbul Üniversitesi’nde gerçekleşmiştir. Üniversitelerin giderleri içerisinde ikinci büyük gider kalemi amortisman giderleridir. Üniversitelerin amortisman giderlerinin ortalaması 56,2 milyon olup amortisman giderlerinin toplam giderler içindeki payının ortalaması ise %15,1’dir. Amortisman gideri en yüksek olan üniversite Ondokuz Mayıs Üniversitesi en düşük olan üniversite ise İstanbul Üniversitesi’dir.
A COMPARATIVE INVESTIGATION OF THE UNIVERSITY EXPENSES IN THE CASE OF THE STATE UNIVERSITIES
Higher education institutions are among the non-profit institutions and the main sources of funding are appropriations allocated from the state budget. In terms of both the public and the individuals, the financing of higher education institutions by public resources requires the efficient and productivity use of public resources, which are scarce. In this context, it is purposed to examine the expenses of the universities in 2017 in which the audit reports are published by the Turkish Court of Accounts. The official website of the Court of Accounts contains the audit reports of 85 universities and the expenses of 81 universities have been examined in the study. The average expenses of universities is 317 million and lowest expense (47.1 million) occurs in Bandırma Onyedi Eylül University while the highest (2.4 trillion) expense occurs in Ondokuz Mayıs University. Six of the ten universities that have the highest expenses (Istanbul University, Ankara University, Hacettepe University, Gazi University, Istanbul Technical University, Middle East Technical University, Erciyes University) are comprised of the universities announced as Research University in 2017. Personnel expenses constitute the biggest expense item of universities and average of personnel expenses in total expenses is 52.4 percent. The average amount of personnel expenses of universities is 157 million and the lowest personnel expense (15.4 million) occurs in Ankara University of Social Sciences while the highest personnel expense (675.3 million) occurs in Istanbul University. The second major expense item within the expenses of universities is depreciation expenses. The average depreciation expenses of universities are 56.2 million and the average of the depreciation expenses in total expenses is 15.1%. The university with the highest depreciation expense is Ondokuz Mayıs University and the lowest university is Istanbul University.
___
- 2017-2019 Dönemi Bütçe Hazırlama Rehberi, Bütçe ve Mali Kontrol Genel Müdürlüğü, 15.10.2018 tarihinde http://www.bumko.gov.tr/TR,44/butce-cagrisi-ve-butce-hazirlama-rehberi.html adresinden erişildi.
- 2547 Sayılı Yükseköğretim Kanunu, 15.10.2018 tarihinde http://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin /1.5.2547.pdf adresinden erişildi.
- 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu, 11.01.2018 tarihinde http://www.mevzuat.gov.tr /MevzuatMetin/1.5.5018.pdf adresinden erişildi.
- Altundemir, M. E., & Cibo, H. (2016). Yükseköğretimin finansmanı konusunda üniversitelerin görüşleri: YÖK yasa tasarısı çerçevesinde. Maliye Araştırmaları Dergisi, 1(3), 67-86.
- Analitik Bütçe Sınıflandırmasına İlişkin Rehber, Bütçe ve Mali Kontrol Genel Müdürlüğü, 10.10.2018 tarihinde https://www.bumko.gov.tr/Eklenti/10213,11ekorehberpdf.pdf adresinden erişildi.
- Baysal, M. E., Alçılar, B., Çerçioğlu, H., & Toklu, B. (2005). Türkiye'deki devlet üniversitelerinin 2004 yılı performanslarının, veri zarflama analizi yöntemiyle belirlenip buna göre 2005 yılı bütçe tahsislerinin yapılması. Sakarya Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 9(1), 67-73.
- Demirbaş, T. (2009). Devlet üniversitelerine ödenek tahsisinde yeni bir yaklaşım: performansa bağlı ödenek tahsisi. Maliye Araştırma Merkezi Konferansları, 52, 79-105.
- Erdem, A. R. (2006). Dünyadaki yükseköğretimin değişimi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15, 299-314.
- Erdem, A. R. (2013). Üniversite özerkliği: Mali, akademik ve yönetsel açıdan yaklaşım. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 3(2), 97-107.
- Karaarslan, E. (2008). Kamu sektörüne dâhil kamu idarelerinin tasnifi ve bu birimlerin hukuki-mali yapıları, 15.10.2018 tarihinde http://bekad.org/imgs/files/Kamu%20Sekt%C3%B6r %C3%BCne%20Dahil%20Kamu%20%C4%B0darelerinin%20Tasnifi.pdf adresinden erişildi.
- Kesik, A. (2005). 5018 Sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu bağlamında ve AB sürecinde Türk kamu iç mali kontrol sistemi. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (9), 94-114.
- Marginson, S. (2010). Higher education in the global knowledge economy. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 2(5), 6962-6980.
- Özden, Ü. H. (2008). Veri zarflama analizi (VZA) ile Türkiye'deki vakıf üniversitelerinin etkinliğinin ölçülmesi. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 37(2), 167-185.
- Özel Bütçeli İdareler A-2017 Denetim Raporları, 05.10.2018 tarihinde https://www.sayistay.gov.tr/ tr/?p=2&ContentID=12357 adresinden erişildi.
- Özel, G. (2014). Devlet üniversitelerinin etkinlik analizi: Türkiye örneği. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29(3), 124-136.
- Saraç, O. (2005). Kamu mali yönetimi ve kontrol kanunu ile yapılan düzenlemelerin değerlendirilmesi. Maliye Dergisi, 148, 122-163.
- Sevim, Ş., Bozdoğan, T., & Toprakkaya, A. (2009). Uluslararası kamu sektörü muhasebe standartları perspektifinden düzenlenen devlet muhasebesi standartları ve standartların uygulanmasına ilişkin bazı öneriler. Muhasebe ve Finansman Dergisi, 42, 43-57.
- Türkiye’nin Yükseköğretim Stratejisi (2007). Ankara: Meteksan
- Uysal, D., & Aydemir, E. E. (2016). Türkiye’de yükseköğretim kavramı ve yükseköğretimin istihdam ve ekonomiye etkisinin analizi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 35, 275- 284.
- Yılmaz, H., & Kesik, A. (2010). Yüksek öğretimde yönetsel yapı ve mali konular: Türkiye’de yüksek öğretimde yönetsel etkinliği artırmaya yönelik bir model önerisi. Maliye Dergisi, 158(1), 124- 163.
- Yükseköğretim Bilgi Yönetim Sistemi, 01.11.2018 tarihinde https://istatistik.yok.gov.tr/ adresinden erişildi.