TÜRK’ÜN STRATEJİ VE ZEKÂ OYUNU “MANGALA”

Uzun yıllar boyunca pek çok Türk halkı tarafından oynanan ata yurtlarından bir zekâ oyunu olan mangala kurnazlık, direnme, sağgörü, önceden görme ve stratejik çözümlemenin öğreticisi olmuştur. Oyun bireye; dikkatli olma, odaklanabilme, teknik ve taktik geliştirme, stratejik düşünebilme yetisi, öngörü, sosyal beceri ve ince motor becerileri geliştirme, analiz etme, hafıza güçlendirme, özgüven, ipuçlarını imgeleme yetileri ve aynı zamanda bireye başarısızlıklar karşısında olumlu davranış sergileme, başarı ve planlı çalışma, kurallara uyma, sabırlı olma özellikleri kazandırır. Oyunun Hunlar, Sakalar, Göktürkler, Karahanlılar, Selçuklular ve Osmanlılar döneminde var olduğu özellikle padişah ve şehzadeler tarafından bir savaş, zekâ ve strateji oyunu olarak oynandığı bilinmektedir. Oyun tahtası üzerinde karşılıklı altışar adet olmak üzere on iki küçük kuyu ve her iki oyuncunun taşlarını toplayacağı birer büyük hazneye sahip olduğu mangala oyunu kırk sekiz taşla ve değişik kurallarla oynanabilmektedir. Türk kültürünün yansıması olan bu oyunun her hamlesi gelenek ve göreneklerden yansımalar taşımaktadır. Türklerin baba ocağını terk etmeme geleneğinden çift yapma kuralı ile Türk inanç ve devlet sistemi ikili anlayışına kadar kültürümüzden kesitleri sembolize etmektedir. Ayrıca güç oyunu denilen mangala oyun malzemelerinin kolay temin edilebilir olması sebebiyle toplumun her kesiminde zevkle oynanmıştır. Hareket etmek anlamına gelen mangala çeşitli şekillerde adlandırılmış ve kültürümüzün bir parçası olmuştur. Yapılan bu çalışmada dünyada çok iyi bilinen fakat Türkiye’de bir dönem unutulmuş olan mangala oyunu çeşitli yönleriyle ele alındı. Buradan yola çıkarak araştırmanın amacı; dünyada, Türk kültüründe, Osmanlı Devleti’nde ki yeri ve önemi, kültürümüze yansıması, oyun kurallarının tespit edilmesi, mangala oyununun tanıtılması, sürdürülmesi, yeniden hayat bulması ve bu yolla nesilden nesile aktarılması ve mangala oyunu ile ilgili literatür oluşturulmasıdır. Araştırma derleme çalışması olup mangala ile ilgili literatür incelenmiş, kitap makale ve bulgulara yer verilmiştir.

TURK'S INTELLIGENCE AND STRATEGY PLAY “MANGALA”

Mangala, an ancestral homeland played by many Turkish people for many years, has become a teacher of cunning, resistance, forgiveness, foresight and strategic solution. Game custom; the ability to think carefully, focus, technical and tactical development, strategic thinking ability to predict, develop and analyze social skills and fine motor skills, memory strengthening, imagination of self confidence tips, and at the same time showing positive behavior in the face of individual failures success and planned work, being, attributes. It is known that the game was played as a fighting game and strategy game on the side of the Huns Beards, Göktürks Karahans, Seljuks and Ottomans especially on the side of the Sultan and princes. The mangala game, in which two of them have a great treasure to collect the stones of 12 small wells and players, including 6 pots on the game board, can be played with stone and various rules. Reflecting Turkish culture, every move of this festival reflects traditions and customs. From the tradition of not leaving the father of the Turks, the couple symbolizes the cross section from the culture to the dual understanding of the Turkish belief system and the system of the Turkish belief system. Since the mangala game material called the power game is easily identifiable, it has been played with pleasure in every part of the society. The mangala, which means to move, has become part of our named culture in various forms. Mangala made in this study to a forgotten era in which the game will be a variety of fakattürkiye well known in the world starting here yönleriyleirdelen the purpose of the research; In the world, in Turk culture, the place and importance in the Ottoman State, the reflection of the culture and the mule, the determination of the playgrounds, introduction of the mangala game, the resurrection, the rebirth and the transfer of the generations by this way and the formation of the mangala game. The research is a compilation study and the literature about mangala is examined and the book, article and findings are included.

___

  • And, M. (1979). Çocuk Oyunlarının Kültürümüzde Yeri ve Önemi. Ulusal Kültür - Üç Aylık Kültür Dergisi, No.4, 16-20.
  • Akkuş,Ç.,Akkuş.G.,Bayraktar,G.(2016).Somut Kültürel Mirası Koruma Çalışmaları.Türkish Studies Dergisi,
  • Ak, M.(2018).Kültürel Kimlik ve Hafıza Mekanları Olarak Ziyaret Yerleri.Türkish Studies Dergisi, 1-6. Ankara, Türkiye.
  • Berdibek, D.(2015). Ötekinin Merceğinden Osmanlıda Eğlence Kültürü (Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara
  • Demir, İ. Zengin, A. Kocabaş, İ. Ömür, Y.E. (2015). Öğretmen Adaylarına Mangala Öğretiyorum. I. Uluslararası Türk Dünyası Çocuk Oyun ve Oyuncakları Kurultayı. 14-27 Mayıs 2015.
  • Ersoy, A. (2016). Kaşgarlı Mahmud’un Divanu Lügati’t-Türk Adlı Eserinde Yüzün Kullanımı.Türkish Studies Dergisi, 14-20. Ankara,Türkiye.
  • Gürbüz, D. (2016). Geleneksel Çocuk Oyunları ve Eğitimsel İşlevleri Emirdağ Örneği. Türkish Studies Dergisi. Ankara, Türkiye.
  • Kara, A. (2007). Dört Bin Yıllık Zekâ Ve Strateji Oyunu Dokuz Kumalak (Dokuz Taş). Türk Dünyası Tarih Dergisi,18.
  • Karadeniz, S. (2007). Gelenek Üzerine Bir Okuma Denemesi “Geçmişle Gelecek Arasında Gelenek”, Milel ve Nihal İnanç, Kültür ve Kitoloji Araştırmaları Dergisi, 4(2), 29-47.
  • Kuruç, T. (2018). Kültürel Mirasın Korunmasında Araç Olarak Kültürel Miras Oluşturma Rota Rehberi (Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi).Mimar Sinan Üniversitesi, İstanbul.
  • Joseps de Tournefort, Tournefort Seyahatnamesi, Kitap Yayınevi, C.2, İstanbul 2013, s.79
  • Orak, S. , Karademir, A., Artvinli, A. (2016). Orta Asyadaki Zeka ve Strateji Oyunları Destekli Öğretime Dayalı Uygulamaların Akademik Başarıya ve Tutuma Etkisi. Eskişehir Osman Gazi Üniversitesi. Estüdam Dergisi,No.4, 8-12
  • Öztemiz. H, Önal, İ. (2013). İlkokul Öğrencilerinin Oyun Tekniği İle Okuma Alışkanlığı Kazanmasına Yönelik Öğretmen Görüşleri. Bitlis Eren Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü .
  • Türktaş, M.(1999).Divani Lügatit Türk’te Yer Alan ve 11. Yüzyılda Türkler Arasında Oynana Oyunlar, PAÜ. Eğitim Fak.Derg. 1999, Sayı:5
  • Ankarada Oynana Türk Zeka Oyunu Köçürme. http://arslanevi.blogspot.com. Erişim Tarihi:07.01.2018
  • Dinçer, Ç. Gürkan, T. Müge, S. (2010). Geleneksel ve Günümüz Çocuk Oyunlarının Karşılaştırılması. www.researchgate.net. Erişim Tarihi:20.01.2017
  • İlk Strateji Oyunlarına Genel Bir Bakış. http://webcache.googleusercontent.com. Erişim Tarihi:06.01.2018
  • Küçükyıldız, A. (2011). Satranç’ın Atası Olan Türk Zeka Oyunu; Mangala. www.academia.edu.tr. Erişim Tarihi:01.01.2018
  • Küçükyıldız, A. (2011). Türkiye ve Türk Dünyasındaki Mangala mangala.blogcu.com. Erişim Tarihi: 01.01.2018 Oyunları (Adlar).
  • Mangala, https://mangala.com.tr , Erişim Tarihi:05.01.2018
  • Mangala Oyun Kuralları, http://www.mangalafederasyonu.org.tr. Erişim Tarihi:05.01.2018
  • Mangala Tarihi. webcache.googleusercontent.com. Erişim Tarihi:22.02.2018
  • Mangalanın Faydaları.www.mentalup.com. Erişim Tarihi:28.01.2018
  • Unutulan Dörtbin Yıllık Türk Zeka Oyunu.www.abdulvahapkara.com. Erişim Tarihi:07.01.2018
  • Türklerin Tarihi Zeka Oyunu Mangala.www.haber7.com. Erişim Tarihi:10.01.2018
  • Türk Zeka ve Strateji Oyunu Manfala,www.forumgerçek.com. Erişim Tarihi:15.01.2018

___

APA KUL M (2018). TÜRK’ÜN STRATEJİ VE ZEKÂ OYUNU “MANGALA”. Turkish Studies (Elektronik), 13(18), 979 - 990. 10.7827/TurkishStudies.13860
Chicago KUL MURAT TÜRK’ÜN STRATEJİ VE ZEKÂ OYUNU “MANGALA”. Turkish Studies (Elektronik) 13, no.18 (2018): 979 - 990. 10.7827/TurkishStudies.13860
MLA KUL MURAT TÜRK’ÜN STRATEJİ VE ZEKÂ OYUNU “MANGALA”. Turkish Studies (Elektronik), vol.13, no.18, 2018, ss.979 - 990. 10.7827/TurkishStudies.13860
AMA KUL M TÜRK’ÜN STRATEJİ VE ZEKÂ OYUNU “MANGALA”. Turkish Studies (Elektronik). 2018; 13(18): 979 - 990. 10.7827/TurkishStudies.13860
Vancouver KUL M TÜRK’ÜN STRATEJİ VE ZEKÂ OYUNU “MANGALA”. Turkish Studies (Elektronik). 2018; 13(18): 979 - 990. 10.7827/TurkishStudies.13860
IEEE KUL M "TÜRK’ÜN STRATEJİ VE ZEKÂ OYUNU “MANGALA”." Turkish Studies (Elektronik), 13, ss.979 - 990, 2018. 10.7827/TurkishStudies.13860
ISNAD KUL, MURAT. "TÜRK’ÜN STRATEJİ VE ZEKÂ OYUNU “MANGALA”". Turkish Studies (Elektronik) 13/18 (2018), 979-990.