TÜRKİYE’DE KENTSEL DÖNÜŞÜM DENEYİMLERİNİN ÜRETTİĞİ SONUÇ: MATEMATİK MERKEZLİ KENTSEL DÖNÜŞÜM

Kentler ortaya çıktığı dönemlerden günümüze kadar savaş ve doğal afet gibi nedenlerden dolayı birçok yıkıma maruz kalmıştır. Bu durum kentlerin yapılarında değişikliklerin ortaya çıkmasına neden olmuş ve yeni dönem kent formları bugünkü halini almıştır. Son yüzyılla birlikte savaş ve doğal afet dışında kentleri etkisi altına alan farklı gelişmeler ortaya çıkmış ve kentler kendi içinde yeni evrimler geçirmeye başlamıştır. Söz konusu gelişmeler içerisinde; kentleşmenin hızla artması, çevresel değerlerin korunmasında yaşanan güçlükler, göç vakalarının sınır aşırı olarak tüm ülkeleri etkisi altına alması ve küreselleşme etkilerinin dünyadaki en küçük yerleşim yerine kadar görülmesi sayılabilir. Ülkemizdeki kentler tüm bu süreçlerin baskısı altında kendilerine yeni bir yol bulmaya çalışırken, özellikle 2000’li yılların başından itibaren yoğun olarak gündeme gelen kentsel dönüşüm konusu kent yapılarını daha da karmaşık hale getirmiştir. Bu anlamda batı deneyimi olarak ortaya çıkan kentsel dönüşüm olgusu, Türkiye’de de çeşitli zaman ve mekânlarda uygulama alanı bulmuştur. Başlangıçta eskiyen veya fonksiyonunu yitiren kentsel alanların dönüştürülerek yeniden etkinlik kazandırılması gibi anlaşılabilir bir gerekçeyle başlayan kentsel dönüşüm çalışmaları, sonrasında toplumsal bir krize dönüşmüş ve konu kent formunun yeniden yapılandırılması niyetinin dışına çıkmaya başlamıştır. Bu çalışmada dünyada ve Türkiye’de gerçekleştirilen kentsel dönüşüm uygulamaları dönemler itibari ile incelenirken, özellikle Türkiye’de yaşanan son dönemdeki kentsel dönüşümler, “matematik merkezli kentsel dönüşüm” bağlamında açıklanmaya çalışılarak çeşitli tespit ve öneriler ortaya konulmaya çalışılmıştır. Matematik merkezli kentsel dönüşüm ifadesinin kullanılmasının temel nedeni, kentsel dönüşüm çalışmalarının; kentsel, sosyal ve çevresel gerekçelerle ifade etmenin yerini, rant alanı oluşturma ve ekonomik değer üretme sürecine evrilmesi olarak tanımlamak mümkündür.

EXPERIENCE OF URBAN TRANSFORMATION RESULTS PRODUCED IN TURKEY: MATHEMATICAL CENTERED URBAN TRANSFORMATION

The cities have been exposed to many demolitions due to war and natural disasters since their emergence. This situation caused the changes in the structures of the cities and the new forms of the city took their present form. In the last century, apart from the war and natural disasters, different developments took effect and the cities began to evolve within themselves. Within these developments these are; the rapid increase in urbanization, the difficulties in preserving environmental values, the incidence of immigration across all countries and the impact of globalization to the smallest settlement in the world. While the cities in our country are trying to find a new way for themselves under the pressure of all these processes, especially the urban transformation issue that has been on the agenda since the beginning of 2000’s has made the city structures even more complicated. In this sense, the experience of western urban transformation phenomenon, has found area of application at various times and locations in Turkey. In the beginning, after the urban transformation works started with an understandable reason such as transforming the old urban areas or losing their function and gaining efficiency again, it turned into a social crisis and the subject started to go beyond the intention of restructuring the urban form. In this study, the urban transformation projects carried out in the world and Turkey were examined with a nominal period. In particular, recent urban transformations that took place in Turkey is described in the frame of "mathematical centered urban transformation" and a variety of findings and recommendations were put forward. The main reason for the use of mathematical centered urban transformation; In urban transformation studies, the expression of urban, social and environmental reasons is replaced by the process of creating rent space and generating economic value.

PDF

___

Akkar Z. Müge. (2006). Kentsel Dönüşüm Üzerine Batı’daki Kavramlar, Tanımlar, Süreçler ve Türkiye, Türkiye Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Şehir Planlamacıları Odası Planlama Dergisi, Sayı: 36, Ankara.
Ataöv, A. & Osmay, S. (2007). “Türkiye’de Kentsel Dönüşüme Yöntemsel Bir Yaklaşım”, METU JFA, Sayı: 2007/2 (24/2), Ankara
Batal, S. (2016). Bütüncül Belediyecilik Anlayışının Sonuçlarından Biri: Kentsel Dönüşüm ve Yerel Yönetimlerin Konuya Yaklaşımı, Marmara Sosyal Araştırmalar Dergisi, Sayı: 10.
Donnison, D. (1993). Agenda for the Future.Campell McConnell, (der.) Trickle Down on Bubble Up? London: Community Development Foundation.
Eryiğit, B. H. ( 2015). Türkiye’de Belediye Birlikleri ve Marmara Belediyeler Birliği’nin Tarihi, İstanbul: Hayat Yayınları.
Harvey D. (2013). Kent Hakkı, http://www.sendika.org/2013/05/kent-hakki-david-harvey/ (Erişim Tarihi: 20.05.2015).
İlkme M. (2008). Kentsel Dönüşüm ve Bursa Raporu, Türkiye Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Şehir Plancıları Odası Bursa Şubesi, http://www.spo.org.tr/resimler/ekler/8ae749f25eded36_ek.doc?tipi=2&turu=X&sube=3 (Erişim Tarihi: 20.05.2015).
Lichfield, D. (1992). Urban Regeneration for the 1990s, London: London Planning Advisory Committee.
Lynch K. (2010). Kent İmgesi, Çev: İrem Başaran, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul.
Roberts, P. (2000). The Evolution, Definition and Purpose of Urban Regeneration, Peter Roberts ve Hugh Sykes (der.) Urban Regeneration. London, Thousand Oaks, New Delhi: Sage Publications. 9-36.
Thorns, D. C. (2004). Kentlerin Dönüşümü, Kent Teorisi ve Kentsel Yaşam, CSA Global Yayın Ajansı, İstanbul.
Topal A. K. (2004). Kavramsal Olarak Kent Nedir ve Türkiye’de Kent Neresidir?, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Cilt 6, Sayı:1, İzmir.
Ünsal Binnur Ö. ve Türkün A. (2014). Neoliberal Kentsel Dönüşüm: Kentsel Alanlarda Sınıfsal Tahliye, Mülk, Mahal, İnsan: İstanbul'da Kentsel Dönüşüm, Der: Asuman Türkkün, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul.
Yenice M. S. (2014). Türkiye’nin Kentsel Dönüşüm Deneyiminin Tarihsel Analizi, BAÜ Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi Cilt: 16 (1).
Yılmaz N. (2004). Farklılaştıran ve Ayrıştıran Bir Mekanizma Olarak Kentleşme, İstanbul Sosyal Siyaset Konferansları, Sayı-Cilt: 48.