TÜRKİYE’DE ENFLASYON, FAİZ ORANI VE DÖVİZ KURU ARASINDAKİ İLİŞKİNİN NEDENSELLİK ANALİZİ

Bu çalışmanın amacı, Türkiye’de 1984 – 2017 yılları arasında enflasyon, faiz ve döviz kuru arasındaki ilişkiyi araştırmaktır. Bu amaç doğrultusunda, öncelikle Türkiye’de söz konusu değişkenler arasındaki ilişkinin ekonomi üzerindeki etkisi parasal aktarım mekanizması aracılığı ile açıklanarak teorik bilgiler sunulmuştur. Daha sonra enflasyon, faiz ve döviz kuru arasındaki ilişki OLS yöntemleri ile çözümlenmiş Toda - Yamamoto (TY) nedensellik testi ile araştırılmıştır. Toda – Yamamoto (TY) nedensellik analizinin diğer nedensellik analizlerine göre bazı avantajları vardır. Söz konusu bu analizde değişkenlerin düzeyde durağan olması gerekmediğinden dolayı fark almaktan kaynaklanan bilgi kaybı önlenmektedir. Toda – Yamamoto (TY) nedensellik analizini yapabilmek için ilk olarak değişkenlere durağanlık testi yapılmakta ve maksimum bütünleşme sayısı (dmax) belirlenmektedir. Daha sonra, AIC ve SIC gibi bilgi kriterleri dikkate alınarak değişkenler için optimal gecikme uzunluğu (k) ile modelin tahmin edilebilme derecesi [k+(dmax)] belirlenerek geliştirilmiş VAR modeli seviyesinde tahmin edilmektedir. Araştırmadan elde edilen sonuçlara göre, Türkiye’de 1984 – 2017 döneminde enflasyon, faiz oranı ve döviz kuru arasında faiz oranından enflasyona doğru tek yönlü nedensellik ilişkisi tespit edilmiştir. Elde edilen bu sonuç faiz oranının enflasyonu etkileyen önemli bir para politikası aracı olduğunu ortaya koymaktadır. Bu nedenle 2002 yılından itibaren Merkez Bankası’nın uygulamaya başladığı enflasyon hedeflemesi politikası devam ettirilirken faiz oranlarının etkisinin göz önünde bulundurulmasının yararlı olacağı söylenebilir.

THE CAUSALITY ANALYSIS OF THE RELATIONSHIP BETWEEN INFLATION, INTEREST RATE AND EXCHANGE RATE IN TURKEY

The aim of this study was to investigate the relationship between inflation, interest rate, and exchange rate in Turkey for the period between 1984 and 2017. In line with this aim, firstly the effect of the relationship between these variables on the Turkish economy through monetary transmission mechanism was explained and theoretical information was presented. Then, the relationship between inflation, interest rate, and exchange rate was analyzed by OLS method and investigated using the Toda–Yamamoto (TY) causality test. Toda - Yamamoto (TY) causality analysis has some advantages compared to other methods of causality analysis. In this analysis, since variables do not have to be stationary at level, information loss caused by taking difference is prevented. In order to perform Toda - Yamamoto (TY) causality analysis, firstly, the stationarity test is performed on variables and the maximum order of integration (dmax) is determined. Then, taking into account the information criteria, such as AIC and SIC, the augmented VAR model is estimated at level by determining estimated order level [k + (dmax)] with the optimal lag length (k) for the variables. According to the results obtained from the study, in Turkey, 1984 - 2017 period, it is determined that there is one way causality, from interest rate to inflation, between inflation, interest rate and exchange rate. This result shows that interest rate is an important monetary policy instrument affecting inflation. For this reason, it can be said that taking into account the effect of interest rates will be beneficial while the inflation targeting policy, which has been implemented by the Central Bank since 2002, is maintained.

PDF

___

Achsani, N. A., Fauzi, A. J. F. A., Abdullah, P. (2010) “The Relationship Between Inflation and Real Exchange Rate: Comparative Study Between ASEAN+3, The EU and North America” European Journal of Economics, Finance and Administrative Sciences, Issue 18, 69-76.
Alkhudair, M. A. (2015) “The Impact Of Inflatıon And Real Interest Rates In Saudı Arabıa On The Sar/Sdr Exchange Rate”, College of Business Effat University, Published thesis.
Atkins, F.J. ve Coe, P.J. (2002) “An ARDL bounds test of the long-run Fisher effect in the United States and Canada”, Journal of Macroeconomics, 24(2), 255-266.
Atgür, M. Altay, N. O. (2015) “Enflasyon ve Nominal Faiz Oranı İlişkisi: Türkiye Örneği (2004- 2013”, Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 22(2).
Ayvaz Güven, E., T., Uysal, D. (2013) “Türkiye’de Döviz Kurlarındaki Değişme İle Enflasyon Arasındaki İlişki (1983-2012)”, Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, 5(9).
Bajo-Rubio, O., Diaz-Roldan, C., Esteve, V. (2005), “Is the Fisher effect nonlinear? Some evidence for Spain, 1963-2002”, Appied Financial Economics, 15(12), 849-854.
Bozdağlıoğlu, E. Y., Yılmaz, M. (2017) “Türkiye’de Enflasyon ve Döviz Kuru İlişkisi: 1994-2014 Yııları Arası Bir İnceleme”, Bitlis Eren Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Akademik İzdüşüm Dergisi, 2(3), 1-20.
Bergen, J. V. (2010) “6 Factor that Influence Exchange Rates. Investopedia”, http://www.investopedia.com/article/basic/04/050704.asp#axzz288SmcagR.
Berument, H. ve Jelassi, M.M. (2002) “The Fisher Hypothesis: A Multi-Country Analysis. Applied Economics”, 34, 1645-1655.
Beyer, A., Haug, A. A., Dewald, W.G. (2009), “Structural Breaks, Cointegration and the Fisher Effect”, European Central Bank Working Paper, No: 1013.
Coppock, L., Poitras, M. (2000) “Evaluating the Fisher Effect in Long-Term Cross-Country Averages”, International Review of Economics & Finance, 9(2), 181-192.
Çakmak, vd., (2002), “Fisher Hipotezi'nin Türkiye Açısından Değerlendirilmesi: 1989-2001”, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 16, (3-4), 31-40.
Dash, P. (2004), “The Relationship Between Interest Rate and Exchange Rate in India”, Sixth Annual Conference on Money and Finance in the Indian Economy, http://www.igid.ac.in.
Demirgil, B., Karaca, C. (2017) “Faiz Döviz Kuru İlişkisi Üzerine Ampirik Bir Çalışma”, International Congress on Politic”, Economic and Social Studies, 9-11 November 2017, Ankara, Turkey.
Dilbaz Alacahan, N. (2011) “Enflasyon, Döviz Kuru İlişkisi ve Yansıma: Türkiye”, Sosyal Bilimler Dergisi, (1), 49-56.
Doğan, B., Eroğlu, Ö., Değer, O. (2016) “Enflasyon ve Faiz Oranı Arasındaki Nedensellik İlişkisi: Türkiye Örneği”, Çankırı Karatekin Üniversitesi İİBF Dergisi, 6(1), 405-425.
Dutt, S.D., Ghosh, D. (1995) “The Fisher Hypothesis: Examining the Canadian Experience”, Applied Economics, 27(11), 1025-1030.
Ebiringa, O. T., Anyaogu, N. B. (2014) “Exchange Rate, Inflation and Interest Rates Relationships: AnAutoregressive Distributed Lag Analysis”, Journal of Economics and Development Studies, 2(2), 263-279.
Eroğlu, N., Eroğlu, İ. (2009) “Enflasyon Hedeflemesi Rejimi Çerçevesinde Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın Kredibilite ve Hesap Verebilirlik Sorunu”, Maliye Finans Yazıları, 85, 79 – 109.
Granville, B., Mallick, S. (2004) “Fisher Hypothesis: UK Evidence over a Century”, Applied Economics Letters, 11(2), 87-90.
Gül, E., Ekinci, A. (2006) “Türkiye’de Enflasyon ve Döviz Kuru Arasındaki Nedensellik İlişkisi: 1984 – 2003”, Sosyal Bilimler Dergisi 2006/1.
Gül, E., Ekinci, A., Özer, M. (2007) “Türkiye’de Faiz Oranları ve Döviz Kuru Arasındaki Nedensellik İlişkisi: 1984-2006”, İktisat İşletme ve Finans, 22 (251), 21-31.
Gümüş, İ. (2002) “Effects of The Interest Rate Defence on Exchange Rates During The 1994 Crisis in Turkey”, The Central Bank of Republic of Turkey Research Department Working Paper No: 14.
Gül, E., Açıkalın, S. (2008) “An Examination of the Fisher Hypothesis: The Case of Turkey”, Applied Economics, 40, 3227–3231.
Hepaktan, C.E., Çınar, S., Dündar, Ö. (2011) Türkiye’de Uygulanan Döviz Kuru Sistemlerinin Dış Ticaret İle İlişkisi”, Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, 3(5), 62-82.
Işık, N., Acar, M., Işık, H. B. (2004) “Enflasyon ve Döviz Kuru İlişkisi: Bir Eşbütünleşme Analizi”, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9 (2), 325 – 340.
Ito, T. (2009) “Fisher Hypothesis in Japan: Analysis of Long-Term Interest Rates Under Different Monetary Policy Regimes”, The World Economy, 32(7), 1019-1035.
Karaca, O. (2005) “Türkiye’de Faiz Oranı İle Döviz Kuru Arasındaki İlişki: Faizlerin Düşürülmesi Kurları Yükseltir mi?”, Türkiye Ekonomi Kurumu Tartışma Metni, 2005/14.
Karahan, Ö., Çolak O. (2017) “Enflasyon Hedeflemeli Rejim Altında Türkiye Ekonomisinde Faiz Oranı ve Döviz Kuru İlişkisi”, Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, ICMEB17 Özel Sayısı.
Kayhan, S., Bayat, T., Uğur, A. (2013) “Interest Rates and Exchange Rate Relationship in BRIC-T Countries”, Ege Akademik Bakış, 13 (2), 227-236.
Moroşan, G., Zubaş, I. M. (2015) “Interest Rate, Exchange Rate And Inflatıon In Romanıa. Correlates And Interconnectıon”, Journal of Public Administration, Finance and Law, Issue 8/2015.
Nchor, D., Darkwah, S. A. (2015) “Inflation, Exchange Rates And Interest Rates In Ghana: An Autoregressıve Distributed Lag Model”, https://www.researchgate.net/publication/281314803_Inflation_Exchange_Rates_and_Inter est_Rates_in_Ghana_an_Autoregressive_Distributed_Lag_Model.
Okur, A. (2017) “Türkiye Ekonomisinde Faiz Oranı ve Döviz Kurunun Enflasyon Hedefi Üzerine Etkisi”, Yalova Sosyal Bilimler Dergisi, 13, 146 – 164.
Saraç, T. B., Karagöz, K. (2016) “Impact of Short-term Interest Rate on Exchange Rate: The Case of Turkey”, Procedia Economics and Finance 38 ( 2016 ), 195 – 202.
Selim, S., Ayvaz Güven, E. T. (2014) “Türkiye’de Enflasyon, Döviz Kuru ve İşsizlik Arasındaki İlişkinin Ekonometrik Analizi”, Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10(1), 127 – 145.
Şimşek, M., Kadılar, C. (2006) “Fısher Etkisinin Türkiye Verileri İle Testi”, Doğuş Üniversitesi Dergisi, 7(1), 99 – 111.
Sever, E. ve Mızrak, Z. (2007) “Döviz Kuru, Enflasyon ve Faiz Oranı Arasındaki İlişkiler: Türkiye Örneği”, Selçuk Üniversitesi İİBF Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 265-283.
Shalishali, M.K., Ho, J., C. (2002) “Inflatıon, Interest Rate, And Exchange Rate: What Is The Relationship?”, Journal of Economics and Economic Education Research, 3(1), 107- 117.
TCMB (2013) “Parasal Aktarım Mekanizması”, www.tcmb.gov.tr.
TCMB (2017) Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası, www.tcmb.gov.tr/yeni/evds/yayin/kfe/kfe.php
Terzi, H., Zengin, H. (1996) “Türkiye’de Kur ve Enflasyon Arasındaki Nedensellik İlişkisi Üzerine Bir İnceleme”, Marmara Üniversitesi İstatistik ve Ekonometrik Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, 1, 3 – 15.
Toda, H. Y. ve Yamamoto T. (1995) “Statistical Inferences In Vector Autoregressions With Possibly Integrated Processes”, Journal of Econometrics, 66, 225-250.
Torun, M., Karanfil, M. (2016) “1980-2013 Dönemi Türkiye Ekonomisinde Enflasyon ve Faiz Oranı Arasındaki İlişki”, Yönetim Bilimleri Dergisi / Journal of Administrative Sciences, 14(27), 473-490.
Tunalı, H., Erönal, Y. Y. (2016) “Enflasyon Ve Faiz Oranı İlişkisi: Türkiye’de Fisher Etkisinin Geçerliliği”, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 21(4), 1415-1431.
Westerlund, J. (2008) “Panel Cointegration Tests of the Fisher Hypothesis”, Journal of Applied Econometrics, 23, 193 – 233.
Wilson, L., Shefeni, J. P. S. (2014) “The Relationship between Interest Rate andExchange Rate in Namibia”, Journal of Emerging Issues in Economics, Finance and Banking (JEIEFB), 3(1).
Yılancı, V. (2009) “Fisher Hipotezinin Türkiye İçin Sınanması: Doğrusal Olmayan Eşbütünleşme Analizi”, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 23 (4).
Yıldız, Ş., Akgül, S. (2016) “Küreselleşme ve Para Politikası”, Küreselleşme; Ekonomik ve Sosyal Eğilimler, Dokuzuncu Bölüm, 177 – 188.