TÜRKİYE’DE DÖVİZ KURU İLE ENFLASYON ARASINDAKİ İLİŞKİNİN ANALİZİ (2005-2017)

Yüksek enflasyon, özellikle gelişmekte olan ülkelerin temel sorunlarından biri olmaktadır. Ülke içinde ekonomik istikrarın sağlanabilmesi için enflasyon oranı yakından izlenmelidir. Ekonomik büyümenin gerçekleşmesi, ekonomide belirlenen hedeflere ulaşılması ve küresel arenada rekabet gücünün korunması gibi önem arz eden hususlar fiyat istikrarına dayalı bir makroekonomik performans ile elde edilebilir. Artan döviz kuru ile fiyatlar genel düzeyinin artması beklenir. Döviz kurlarında meydana gelen bir artışın özellikle dışa bağımlı üretim yapısına sahip ülkelerde fiyatlar genel seviyesine yansıma düzeyi yüksek olmaktadır. İthal malın fiyatı döviz kuru etkisi ile yükselmekte, bu artış önce üreticiye ve sonrasında tüketiciye yansımaktadır. Bu nedenle enflasyon ile döviz kuru arasındaki ilişkinin değerlendirilmesi ve ülke içinde fiyat istikrarının sağlanmasına yönelik politikaların, döviz kurlarının etkisinin dikkate alınarak tesis edilmesi gerekmektedir. Bu bağlamda döviz kuru politikalarının iç ve dış dengenin sağlanmasındaki belirleyici etkisi göz önünde bulundurmalı ve enflasyon üzerindeki etkisi tespit edilmeye çalışılmalıdır. Bu çalışmada 2005-2017 dönemi için Türkiye’de döviz kuru ile enflasyon arasındaki ilişki VAR (Vektör otoregresif) Tekniği ile analiz edilmiştir. Ayrıca enflasyon ile döviz kuru arasında çift yönlü bir nedensellik ilişkisinin varlığı Granger nedensellik testi ile ortaya konulmuştur. Değişkenler arasındaki uzun dönemli ilişki ise Johansen eşbütünelme testi ile araştırılmıştır. Etki-tepki analizi ile değişkenlerin bir birimlik şoklara verdikleri tepkiler incelenirken, varyans ayrıştırması ile değişkenlerin açıklayıcılıkları incelenmiştir. Çalışmanın sonucu Türkiye’de döviz kurunun enflasyon üzerine geçişkenliğinin yüksek olduğunu, döviz kurunun enflasyonu belirleyen temel unsurlardan biri olduğunu göstermektedir

ANALYSIS OF THE RELATIONSHIP BETWEEN EXCHANGE RATE AND INFLATION IN TURKEY (2005-2017)

High inflation is one of the main problems of developing countries. In order to achieve economic stability within the country, the inflation rate should be closely monitored. Such issues as the realization of economic growth, reaching the economic objectives and maintaining competitiveness in the global arena can be achieved through a macroeconomic performance based on price stability. In parallel to an increase in exchange rate, the general level of prices is expected to increase. An increase in the exchange rates tend to increase the level of prices significantly, especially in countries with an externally dependent production structure. The price of imported goods is driven up by a raising exchange rate and this increase impacts first the producer, then the consumer respectively. For this reason, it is necessary to evaluate the relationship between inflation and exchange rate and to design specific policies for price stability within the country by taking into account the effect of exchange rates. In this context, the significant impact of exchange rate policies on keeping internal and external balance and on inflation is a factor that should be calculated and taken into account. In this study, the relationship between exchange rate and inflation in Turkey for the 2005- 2017 period is analysed by VAR Technique. In addition, the existence of a bi-directional causality relationship between inflation and exchange rate is demonstrated by Granger Causality test. The long term relationship between variables is investigated with Johansen Co- integration test. Lastly, the effects of the variables on one-unit shocks are examined by impulse response analysis and descriptive power of the variables are evaluated by variance decomposition. The results of the study show that exchange rate pass-through is high in Turkey and exchange rate is one of the main determinants of inflation.

PDF

___

Allsopp, C., Kara, A. ve Nelson E. (2016). U. K. Inflation Targeting and the Exchange Rate. Research Division Federal Reserve Bank of St. Louis Working Paper 2006-030A http://research.stlouisfed.org/wp/2006/2006-030.pdf.(Erişim Tarihi: 10.08.2018).
Akan, Y. ve Kanca O.C. (2015).Türkiye’de Dış Borçlanma, Büyüme ve Enflasyon İlişkisi: VAR Yaklaşımı (1980-2013). Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 33(3), 1-22.
Akkoç, U. ve Yücel, M.E. (2017). Türkiye’de Döviz Kuru Geçirgenliğinin Asimetrik Davranışı. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, ICMEB17 Özel Sayısı, 903-911.
Bal, O. (2012). Döviz Kuru, Mevduat Faiz Oranı, Enflasyon ve Devlet İç Borçlanma Seneleri İlişkisi (1994-2008). Akademik Bakış Dergisi, 31, 1-20.
Bozdağlıoğlu, E.Y. ve Yılmaz,M. (2017). Türkiye’de Enflasyon ve Döviz Kuru İlişkisi: 1994-2014 Yılları Arasında İnceleme. MBEU Akademik İzdüşüm, 2(3), 1-20.
Bulut, Ş. (2017). Fiyatlar Genel Düzeyi ile Döviz Kuru Arasındaki Eşbütünleşme ve Nedensellik İlişkisi: Türkiye Örneği. Aydın İktisat Fakültesi Dergisi, 2(1), 1-10.
Engle, R.F. and Granger C.W.J. (1987). Cointegration and Error Correction: Representation, Estimation, and Testing. Econometrica, 55, 251–276.
Gül, E. ve Ekinci, A. (2006). Türkiye’de Enflasyon ve Döviz Kuru Arasındaki Nedensellik İlişkisi: 1984-2003. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 91-106.
Işıl, A. ve Özdemir, S. (2018), Enflasyon- Faiz Oranı ve Enflasyon-Döviz Kuru İkilemi: GEG Programı Döneminde Türkiye Gerçeği. Ege Akademik Bakış, 18(1), 153-165.
Işık, N., Acar, M. ve Işık, B. (2004). Enflasyon ve Döviz Kuru İlişkisi: Bir Eşbütünleşme Analizi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9(2), 325-340.
Johansen, S. (1991). Estimation and Hypothesis Testing of Cointegration Vectors in Gaussian Vector Autoregressive Models. Econometrica, 59, 1551-1580.
Köse, N. ve Terzioğlu, M.K. (2014). Türkiye’de Enflasyon Belirsizliğinin Enflasyon, Büyüme, Faiz Oranı ve Döviz Kuru Üzerine Etkileri. International Conference on Eurasian Economies, 1-10.
Leigh, D. ve Rossi, M. (2002). Exchange rate pass- through in Turkey, IMF working paper, https://www.imf.org/external/pubs/ft/wp/2002/wp02204.pdf. (Erişim Tarihi: 10.08.2018).
Madesha, W., Chidoko, C. ve Zivanomoyo, J. (2013). Empirical Test of the Relationship Between Exchange Rate and Inflation in Zimbabwe. Journal of Economics and Sustainable Development, 4(1), 52-58.
Monfared S.S. ve Akın, F. (2017). The Relationship Between Exchage Rates and Inflation: The Case of Iran. European Journal of Sustainable Development, 6(4), 329-340.
Mc Carthy, J. (1999). Pass-Through of Exchange Rates and Import Prices to Domestic lnflation in Some Industrialized Economics. BIS Working Papers, No: 79.
Mihaljek D., Klau M. (2001). A Note on the Pass-Through from Exchange Rate and Foreign Price Changes to Inflation in Selected Emerging Market Economies. In: BIS Papers, no. 8.
Okur, A. (2017). Türkiye Ekonomisinde Faiz Oranı ve Döviz Kurunun Enflasyon Hedefi Üzerine Etkisi. Yalova Sosyal Bilimler Dergisi, 7(13), 146-164.
Öniş, Z. ve Özmucur, S. (1990). Exchange Rates, Inflation and Money Supply in Turkey: Testing the Vicious Circle Hypothesis. Journal of Development Economics , 32(1), 133-154.
Özgen, F.B. ve Güloğlu, B. (2004). Türkiye’de İç Borçların İktisadi Etkilerinin VAR Tekniğiyle Analizi. METU Studies in Development, 31, 93-114.
Peker, O. ve Görmüş, Ş. (2008). Türkiye’de Döviz Kurunun Enflasyonist Etkileri. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi,13(2), 187-202.
Selim, S. ve Ayvaz Güven, E.T. (2014). Türkiye’de Enflasyon, Döviz Kuru ve İşsizlik Arasındaki İlişkinin Ekonometrik Analizi. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10(1), 127-145.
Sever, E. ve Mızrak, Z. (2014). Döviz Kuru, Enflasyon ve Faiz Oranı Arasındaki İlişkiler: Türkiye Uygulaması. SÜ İİBF Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 265-283.
Uysal, D. ve Ayvaz Güven, E.T. (2013). Türkiye’de Döviz Kurlarındaki Değişme ile Enflasyon Arasındaki İlişki (1983-2012). Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, 5(9), 141-156.
Uzunöz, M. ve Akçay, Y. (2012). Türkiye’de Büyüme ve Enerji Tüketimi Arasındaki Nedensellik İlişkisi: 1970-2010”. Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3(2), 1- 16.
Yamak, R. ve Tanrıöver, B. (2009). Faiz Oranı, Getiri Farkı ve Ekonomik Büyüme: Türkiye Örneği (1990-2006). Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 24(1), 43- 58.
Yanar, R. (2008), Gelişmekte Olan Ülkelerde Döviz Kuru Rejim Tercihinin Makro Ekonomik Performans Üzerine Etkisi. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(2), 255-270.
Yien, L.C., Abdullah, H., Azam, M. (2017). Granger Causality Analysis between Inflation, Debt and Exchange Rate: Evidence from Malaysia. International Journal of Academic Research in Accounting, Finance and Management Sciences, 7(1), 189–196.
Zhu B. (2012). Exchange Rate and Price: A Granger Causality Test of Consumer Price Index in China. In: Tan H. (eds) Technology for Education and Learning. Advances in Intelligent Systems and Computing, vol 136. Springer, Berlin, Heidelberg.