TÜRKİYE'DE 2005-2017 TARİHLERİ ARASINDA HAYAT BİLGİSİ DERSİ İLE İLGİLİ YAPILMIŞ LİSANSÜSTÜ ÇALIŞMALAR ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME

Temel eğitim sınıf öğretmenliği programı Türkiye'de bilim uzmanlığı ve doktora programı olan bir uzmanlık alanıdır. Bu nedenle ilkokulda Hayat bilgisi dersi ile ilgili yapılan ve yapılacak çalışmalar sınıf öğretmenleri, öğretmen adayları ve alan akademisyenleri için önemlidir. İlkokul 1. ve 2. sınıfta haftada dört, 3. sınıfta ise haftada üç saat olarak görülen ve bir öğrencinin ilkokul yaşamınında toplam 1980 saat ile yer alan Hayat Bilgisi dersi, ilkokulun genel ve özel amaçlarının gerçekleştirilmesinde çok önemli bir yere sahiptir. Üstelik isminde taşıdığı "hayat" ile bütün okul müfredatında bu kadar iddialı başka bir ders yoktur. Bu araştırmanın amacı, 2005-2017 yılları arasında Hayat Bilgisi dersi ile ilgi yapılmış lisansüstü tezleri incelemektir. Araştırmada nitel araştırma yaklaşımı benimsenmiş olup doküman analizi tekniği kullanılmıştır. Araştırmada, Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezinde "Hayat Bilgisi" anahtar kelimesi ile erişilebilir olan; 2005 (f=4), 2006 (f=6), 2007 (f=9), 2008 (f=12), 2009 (f=7), 2010 (f=11), 2011 (=f11), 2012 (f=3), 2013 (f=8), 2014 (f=8), 2015 (f=8), 2016 (f=6) ve 2017 (f=2) tarihlerinde yapılmış 95 lisansüstü tez temel alınmıştır. Bulgulara göre; Türkiye'de son 12 yıldır Hayat Bilgisi dersleri ile ilgili yapılmış 95 lisansüstü çalışmalar en çok sırasıyla yüksek lisans tezlerinde; "program" , "öğrenme-öğretme süreci" ve "ders-çalışma kitabı", doktora tezlerinde ise "öğrenme-öğretme süreci" ve "program" alanında olmuştur.

AN EVALUATION UPON POSTGRADUATE STUDIES CARRIED OUT IN TURKEY ON LIFE SCIENCES LESSON BETWEEN 2005 AND 2017

Elementary education classroom teaching program is an area of specialization including science expertise and doctoral program in Turkey. For that reason, the studies carried out and to be carried out on Life Sciences lesson in elementary education are remarkable for classroom teachers, pre-service teachers and academicians. The lesson of Life Sciences that has been lectured for totally 1980 hours in elementary education life of a student including four hours a week at the 1st and 2nd grade and three hours a week at the 3rd grade has a remarkable place for fulfilling general and specific purposes of the elementary education. In fact, there is no more such an assertive lesson in all school curriculums with the word of "life" it has on its name. The purpose of this research was to investigate postgraduate theses carried out on the lesson of Life Sciences between 2005 and 2017. In the research, qualitative research approach was adopted, and document analysis technique was used. In the research, as well, 95 postgraduate theses that were carried out in 2005 (f=4), 2006 (f=6), 2007 (f=9), 2008 (f=12), 2009 (f=7), 2010 (f=11), 2011 (=f11), 2012 (f=3), 2013 (f=8), 2014 (f=8), 2015 (f=8), 2016 (f=6) and 2017 (f=2) as being accessible in Council of Higher Education Thesis Center were regarded. According to the findings, it was determined that 95 postgraduate theses carried out on Life Sciences lesson for the last 12 years in Turkey were carried out most on "curriculum" , "teaching-learning process" and "course book", and were carried out on "teaching-learning process" and "curriculum," in doctoral theses, respectively.

___

  • Akaydın, B. ve Kaya, S. (2015). Türkiye'de İlkokul Hayat bilgisi ve sosyal bilgiler alanında yapılan ve ulusal indeksli dergilerde yayınlanan araştırmalara yönelik bir inceleme, Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12(30),251-264.
  • Akınoğlu, O. (2005). Hayat bilgisi öğretimi, Hayat Bilgisi ve Sosyal Bilgiler Öğretimi, edt. Cemil Öztürk ve Dursun Dilek, 5. Baskı, Ankara: PegemA Yayıncılık
  • Arık, S. (2016). Hayat bilgisi dersinde liderlik becerisinin kazandırılmasının sınıf öğretmeni görüşlerine göre incelenmesi, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü (Yayınlanmamış doktora tezi).
  • Aykaç, N. (2011). Hayat bilgisi dersi öğretim programında kullanılan yöntem ve tekniklerin öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi (Sinop ili örneği), Kastamonu Eğitim Dergisi, 19(1), 113-126.
  • Balık, Z. (2016). Hayat bilgisi öğretim programındaki değerler bağlamında hayat bilgisi ders kitapları ile yüz temel eser listesindeki ulusal masalların karşılaştırılması, Van: Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi).
  • Barlas, B. (2015). Hayat bilgisi dersi kazanımlarının ortak ve derse özgü becerileri kazandırmadaki etkililiğinin öğretmen görüşlerine dayalı olarak belirlenmesi, Çanakkale: Onsekiz Mart Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi).
  • Bektaş, M. ve Karadağ, B. (2013). Hayat bilgisi öğretimi alanında yapılan lisansüstü tezlerinin eğilimleri ve değerlendirilmesi, International Journal of Human Sciences, 10(2), 113-129.
  • Bütün, E. (2015). Medya destekli öğretimin hayat bilgisi dersinde akademik başarıya ve öğrenmede kalıcılığa etkisi, Samsun: Ondokuzmayıs Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü (Yayınlanmamış doktora tezi).
  • Çilenti, K. (1988). Özel Öğretim Yöntemleri, Eskişehir: A.Ü. Açıköğretim Fakültesi Yay.
  • Demir, S. (2006). İlköğretim programında okutulmakta olan hayat bilgisi derslerinin, öğrencileri fen bilgisi derslerine hazırlamadaki etkileri, Samsun: Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi)
  • Demir, M. (2016). Hayat bilgisi öğretim programının değiştirilmesi gerekçelerine dair öğretmen adayı görüşleri, The Journal of Academic Social Science Studies, 47(1), 157-171
  • Deveci, H. (2008). Hayat Bilgisi dersinin tanımı, kapsamı ve ilköğretim programındaki yeri, Edt. Şefik Yaşar, Hayat Bilgisi ve Sosyal Bilgiler Öğretimi, Eskişehir: A.Ü. Açıköğretim Fakültesi Yay
  • Eraslan, L. (2011). İlköğretim programlarında girişimcilik öğretimi (hayat bilgisi dersi örneği), Gazi Üniversitesi Endüstriyel Sanatlar Eğitim Fakültesi Dergisi, 27, 82-94.
  • Erbil, D. (2014). İlkokul 3. Sınıf hayat bilgisi dersinde işbirlikli öğrenme yönteminin öğrencilerin akademik başarılarına, demokratik tutumlarına ve yansıtıcı düşünme becerilerine etkisi, İzmir: Dokuz Eylül üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi).
  • Geçit, Y. ve Kartal, A. (2010). Türkiye'deki sosyal bilgiler eğitimi araştırma konuları üzerine bir inceleme. International Conference on New Trends in Education and Their Implications, 11- 13 November, Antalya-Turkey, 101-107.
  • Gültek, M. Ve Kılıç, Z. (2014). Hayat bilgisi dersinin sosyal bilgiler ve fen bilimleri dersleri bakımından işlevselliği incelenmesi, Uluslararası Eğitim Programları ve Öğretim Çalışmaları Dergisi, 4(8), 85-98.
  • Gündüz, M. (2014). İlköğretim 3. Sınıf hayat bilgisi dersinde "sorumluluk" değerinin proje tabanlı öğrenme yaklaşımı ile öğretiminin akademik başarı ve tutumuna etkisi, Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü (Yayınlanmamış doktora tezi).
  • Güneş, F. (2015). 14. Uluslararası Katılımlı Sınıf Öğretmenliği Eğitimi Sempozyumu: Bartın, açılış konuşması, http://www.radikal.com.tr/bartin-haber/14-uluslararasi-katilimli-sinifogretmenligi-egitimi-sempozyumu-1362692/, 17.11.2017 tarihinde erişilmiştir.
  • Güzel, D. (2013). 3. Sınıf hayat bilgisi ders kitaplarının temel evrensel değerleri içermesi bakımından incelenmesi, Çanakkale: Onsekiz Mart Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi).
  • Kabapınar, Y. (2002). İlköğretim hayat bilgisi ve sosyal bilgiler öğretiminde kullanılan ders kitapları ve öğretim materyalleri açısından Türkiye ve İngiltere örnekleri, Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 2(1), 247-270.
  • _________(2009). İlköğretimde Hayat Bilgisi ve Sosyal Bilgiler Eğitimi, 2. Baskı, Ankara: Maya Akademi
  • Kalafatcı, Ö. (2017). Hayat bilgisi dersi öğretim programının öğretmen görüşlerine göre incelenmesi (Ordu ili örneği), Ordu: Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi).
  • Kazu, H. ve Aslan, S. (2012). Birleştirilmiş sınıf öğretmenlerinin hayat bilgisi dersi öğretim programına yönelik görüşlerinin incelenmesi (Nitel bir araştırma), Turkish StudiesInternational Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkıc Voluma 7/2 Spring 2012, p.693-706, Ankara/Turkey
  • Kılıç, Z. (2015). Hayat bilgisi dersinde öğrencilerin yaşam becerilerinin geliştirilmesinde etkin öğrenme uygulamaları, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü (Yayınlanmamış doktora tezi).
  • Kutanoğlu, D. (2014). Hayat bilgisi dersindeki kazanımların öğrencilerin yaratıcı düşünme becerilerine katkısına yönelik öğretmen görüşlerinin ve uygulamalarının incelenmesi, Trabzon: Karadeniz Teknik Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi).
  • Küçükkaragöz, H. ve Hartuç, D. (2015). İlkokulu 2. sınıf hayat bilgisi dersinin drama yöntemi ile öğretimine ilişkin bir uygulama önerisi, Yaratıcı Drama Dergisi, 10(1), 15-30.
  • Özden, Y. (2006). 2004 Hayat bilgisi pilot programının, 1998 hayat bilgisi programıyla karşılaştırılması, Samsun: Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi)
  • Özkaral, T. ve Taş, A. (2017) Sosyal bilgiler ve karşılaştırmalı eğitim alanında yapılan lisansüstü tez çalışmalarının incelenmesi: bir meta-sentez çalışma örneği, Turkish Studies-International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkıc Voluma 12/25, p.651-670,DOI Number:http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.12143, ISSN:1308-2140, Ankara/Turkey
  • Öztürk, T ve Kalafatçı, Ö. (2016). İlkokul Hayat Bilgisi Dersi Öğretim Programının Uygulanabilirliğinin Öğretmen Görüşlerine Göre Değerlendirilmesi, Ihlara Eğitim Araştırmaları Dergisi, 1(1), 58-74.
  • Uzunkol, E. (2014). Hayat bilgisi öğretiminde uygulanan değerler eğitimi programının öğrencilerin özsaygı düzeyleri, sosyal problem çözme becerileri ve empati düzeylerine etkisi, Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü (Yayınlanmamış doktora tezi).
  • Palavan, Ö. (2012) Hayat bilgisi dersinde beyin temelli öğrenmenin öğrencilerin başarılarına tutumlarına ve eleştirel düşünme becerilerine etkisi, Samsun: Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü (Yayınlanmamış doktora tezi).
  • Sargın, T. (2016). Hayat bilgisi dersi öğrenme ortamlarına çoklu zeka kuramının müziksel zeka alanını eklemlemek: bir eylem araştırması, İstanbul: Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi).
  • Sever, B. (2015). İlköğretim üçüncü sınıf hayat bilgisi programındaki değerlerin kazandırılması sürecinin öğretmen ve veli görüşlerine göre incelenmesi, Adana: Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi ).
  • Sönmez, V. (2010). Hayat Bilgisi Öğretimi ve Öğretmen Kılavuzu, 6. Baskı, Ankara: Anı Yayıncılık Şahin, M., Yıldız, D. ve Duman, R (2011). Türkiye'deki sosyal bilgiler eğitimi tezleri üzerine bir değerlendirme. Sosyal Bilgiler Eğitimi Araştırmaları Dergisi, 2(2), 96-121.
  • Şimşek, S. (2005) Örnek olaya dayalı öğretimin ilköğretim hayat bilgisi dersinde akademik başarıya ve öğrenmede kalıcılığa etkisi, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü (Yayınlanmamış doktora tezi)
  • Tarman, B., Acun, İ. ve Yüksel, Z. (2010). Sosyal bilgiler eğitimi alanındaki tezlerin değerlendirilmesi. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(3), 725-746.
  • Tavşancıl, E. ve Aslan, E. (2001). Sözel, yazılı ve diğer materyalleri için içerik analizi ve uygulama örnekleri, İstanbul: Epsilon yay.
  • Tay, B. ve Baş, M. (2015). 2009 ve 2015 Yılı Hayat bilgisi dersi öğretim programlarının karşılaştırılması, Bayburt Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(2), 341-374.
  • Tefek, F. (2016). Hayat bilgisi dersindeki değerlere yönelik öğrenci görüşleri ve edinim durumları, Kırşehir: Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi).
  • Uğur, T. (2006) 2005 ilköğretim 1.,2., ve 3. Sınıflar hayat bilgisi dersi öğretim programına ilişkin öğretmen görüşleri (Uşak ili örneği), Afyonkarahisar: Afyonkarahisar Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi)
  • Uzunkol, E. ve Yel, S. (2016). Hayat bilgisi dersinde uygulanan değer eğitimi programının özsaygı, sosyal problem çözme becerisi ve empati üzerine etkisi, Eğitim ve Bilim, 41(183), 267-292.
  • Yaşaroğlu, C. (2013). Hayat bilgisi dersi kazanımlarının değerler eğitimi açısından incelenmesi, Turkish Studies-International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkıc Voluma 8/7 Summer 2013, p.849-858, Ankara/Turkey
  • _____________(2015). İlkokul programlarında yer alan değerler üzerine karşılaştırmalı bir inceleme, Route Educational and Sosial Science Journal, 2(4), 164-175.
  • Yavuz, A. (2017). İlkokul hayat bilgisi dersinde bilişim teknolojileri destekli yansıtıcı düşünme etkinliklerinin öğrencilerin ders başarısına ve tutumuna etkisi, Rize: Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi).
  • Yıldırım, A. (2011). Hayat bilgisi dersinin öğrencileri fen öğrenmeye hazırlamadaki etkisinin öğretmen düşüncelerine göre değerlendirilmesi (Afyonkarahisar örneği), Afyonkarahisar: Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi).
  • Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri, Ankara: Seçkin Yay.
  • Yiğit, Z. (2007). Hayat bilgisi açısından Türkiye Fransa karşılaştırması, İzmir: Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (yayınlanmamış yüksek lisans tezi)
Turkish Studies (Elektronik)-Cover
  • ISSN: 1308-2140
  • Yayın Aralığı: Yılda 4 Sayı
  • Başlangıç: 2006
  • Yayıncı: Mehmet Dursun Erdem