TÜRKİYE EKONOMİSİNDE EKONOMİK İSTİKRAR, TÜKETİCİ GÜVENİ VE DOĞRUDAN YABANCI YATIRIMLAR İLİŞKİSİNİN ARDL MODELİ İLE ANALİZİ
Doğrudan yabancı sermaye yatırımları 1980’li yılların ardından serbest ticaretin gelişmesi ile özellikle gelişmekte olan ülkelerin ekonomik kalkınma ve büyümelerinde önemli yere sahip olmuştur. Doğrudan yabancı yatırımlar ülkelerin ekonomik büyümelerinde önemli bir dinamik olarak görülmektedir. Ekonomik büyümenin önemli bir finansman kaynağı olduğu noktasında görüş birliği olan doğrudan yabancı sermaye yatırımlarının ülkeye girişinde etkili faktörlerde bu bağlamda önem arz etmektedir. Doğrudan yabancı yatırımların belirleyicileri konusunda literatürde önemli sayıda çalışma mevcuttur. Literatür bağlamında, özellikle Türkiye ekonomisi için yapılan araştırmalarda açıklayıcı değişkenlerin çoğunlukla ekonomik faktörlerden oluştuğu dikkat çekmektedir. Bu bağlamda çalışmanın literatüre katkısı psikolojik ve sosyal faktörlerin doğrudan yabancı yatırımlar üzerindeki etkisine yönelik bir modelin tahmin edilmesi noktasında olması hedeflenmektedir. Çalışma kapsamında Türkiye ekonomisi için yapılan ampirik literatür taraması ile doğrudan yabancı yatırımların ekonomik büyüme üzerindeki etkisi saptanmış bu bağlamda doğrudan yabancı yatırımları belirleyen faktörlerin analizi isabetli bulunmuştur. Doğrudan yabancı yatırımların belirleyicileri üzerine literatürde önemli sayıda çalışma bulunmakla birlikte bu çalışmanın özgün değeri belirleyicilerin arasında piyasa güvenine yer vermesi bu yolla tüketici beklentilerini dikkate alması oluşturmaktadır. Bu çerçevede piyasa güveni ve ekonomik istikrar değişkenlerinin doğrudan yabancı yatırımlar üzerindeki etkisi 2004:01 ile 2015:12 dönemi için ARDL modeli aracılığı ile analiz edilmiştir. Analiz sonucunda ekonomik istikrar ve piyasa güveninin doğrudan yabancı yatırımlar üzerinde istatistiksel olarak anlamlı etkilere sahip olduğu tespit edilmiştir.
THE ANALYSIS OF THE RELATIONSHIP BETWEEN ECONOMIC STABILITY, CONSUMER CONFIDENCE AND FOREIGN DIRECT INVESTMENT WITH ARDL MODEL
Foreign direct investment has played an essential role in especially developing countries' growth and development through the development of free trade after the 1980s. Foreign direct investments are accepted as an important dynamic in the economic growth of countries. There is also a consensus on the view that foreign direct investment is an important financing source for economic growth. A significant number of studies are available in the literature on the determinants of foreign direct investments. It is noteworthy that the explanatory variables in studies conducted especially on Turkey’s economy are mostly composed of economic factors. In this context, this study will contribute to the literature in terms of predicting a model for the impact of psychological and social factors on foreign direct investments. The influence of foreign direct investment on economic growth was determined through the empirical literature review carried out in the scope of the study, for Turkey's economy; in this sense, the analysis of the determinant factors of foreign direct investment was approved. As well as there are significant numbers of study are available in the literature on the determinant factors of foreign direct investment, the present study's distinctive feature is to mention market confidence and accordingly, to take consumer confidence into account. In this context, the effects of market confidence and economic stability variables on foreign direct investment were analyzed through the ARDL model for the period 2004: 01 and 2015: 12. As a result of the analysis, it was determined that economic stability and market confidence have statistically significant effects on foreign direct investment.
___
- Addison, T. ve A. Heshmati (2003) The New Global Determinants of FDI Flows to Developing
Countries, UNU-WIDER, Discussion Paper No. 2003/45, Helsinki.
- Aqeel A. Nishat M. (2004) The Determinants of Foreign Direct Investment in Pakistan, The Pakistan
Development Review, 43(4), 651-664.
- Arık Ş. Akay B. Zanbak M. (2013), Doğrudan Yabancı Yatırımları Belirleyen Faktörler: Yükselen
Piyasalar Örneği, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14(2), 97-110.
- Berköz L. Türk Ş.Ş. (2007), Yabancı Yatırımların Yerseçimini Etkileyen Faktörler: Türkiye Örneği,
itüdergisi, 6(2), 59-72.
- Kar M. Tatlısöz F. (2008), Türkiye’de Doğrudan Yabancı Sermaye Hareketlerini Belirleyen
Faktörlerin Ekonometrik Analizi, KMU İİBF Dergsi, 10(14).
- Karagöz K. (2007), Türkiye’de Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırım Girişlerini Belirleyen Faktörler:
1970-2005, Journal of Yaşar University, 2(8), 927-948.
- Lebe F. Ersungur Ş.M. (2011), Türkiye’de Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımını Etkileyen
Ekonomik Faktörlerin Ampirik Analizi, Atatürk Üniversitesi İİBF Dergisi, Özel sayı, 322-
338.
- Nur B.H. Dilber İ. (2017) Gelişmekte Olan Ülkelerde Doğrudan Yabancı Yatırımları Belirleyen
Temel Unsurlar, Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 32(2),
15-45.
- Özcan B. Arı A. (2010), Doğrudan Yabancı Yatırımların Belirleyicileri Üzerine Bir Analiz: OECD
Örneği, Ekonometri ve İstatistik Dergisi, 12, 65-88.
- Turan Koyuncu F. (2010), Türkiye’de Seçilmiş Makroekonomik Değişkenlerin Doğrudan Yabancı
Sermaye Yatırımları Üzerindeki Etkisinin Yapısal VAR Analizi: 1990-2009 Dönemi,
Ekonomi Bilimleri Dergisi, 2(1), 55-62.