TÜRKÇE ÖĞRETMENİ ADAYLARININ KONUŞMA ÖZ YETERLİKLERİ VE İLETİŞİM BECERİLERİNİN ÇEŞİTLİ DEĞİŞKENLER AÇISINDAN İNCELENMESİ
Bu araştırmada, Türkçe öğretmeni adaylarının konuşma öz yeterliliklerinin ve iletişim becerilerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi ve bu iki beceri arasındaki ilişkinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Araştırmanın çalışma grubu basit seçkisiz örnekleme yoluyla belirlenmiş olup katılımcılar; Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Türkçe Öğretmenliği Bölümünde öğrenim gören 209 öğretmen adayından oluşmaktadır. İlişkisel tarama modeli ile gerçekleştirilen çalışmada verilerin toplanmasında Katrancı ve Melanlıoğlu (2013) tarafından geliştirilen “Konuşma Öz Yeterlik Ölçeği” ve Owen ve Bugay (2014) tarafından geliştirilen “İletişim Becerileri Ölçeği” kullanılmıştır. Verilerin analizinde bağımsız gruplar için t-testi ve tek yönlü varyans analizi (One Way Anova) kullanılmıştır. Araştırma sonuçlarına göre Türkçe öğretmeni adaylarının konuşma öz yeterliliklerinin cinsiyet ve bölüm değişkeni açısından manidar düzeyde farklılık göstermediği; iletişim becerileri açısından ise cinsiyet değişkenine göre kadın öğretmen adayları lehine manidar düzeyde farklılık gösterdiği, bölüm değişkeni açısından benzer özelliklere sahip oldukları tespit edilmiştir. Türkçe öğretmeni adaylarının konuşma öz yeterlikleriyle iletişim becerileri arasında pozitif yönde manidar düzeyde ilişki olduğu belirlenmiştir. Bununla birlikte her iki ölçeğin alt faktörleri arasında en yüksek düzeyde ilişkinin (r=.542) kendini ifade boyutu ile konuşma içeriği düzenleme boyutu arasında olduğu tespit edilmiştir. En düşük düzeyde ilişkinin (r=.277) ise kendini değerlendirme ve iletişim kurmaya isteklilik boyutu arasında olduğu belirlenmiştir. Türkçe öğretmeni adaylarının konuşma öz yeterllikleri geliştikçe iletişim becerilerinin de geliştiği konuşma içeriğini düzenledikçe kendilerini daha rahat ifade ettikleri söylenebilir.
ANALYSIS OF SPEAKING SELF-EFFICACY AND COMMUNICATION SKILLS OF PROSPECTIVE TURKISH TEACHERS IN TERMS OF VARIOUS VARIABLES
In this research, it is aimed to analyze the speaking self-efficacy and communication skills of prospective Turkish teachers in terms of various variables and to determine the relationship between these two skills. The study group of the research was determined by simple random sampling and consisted of 209 prospective teachers who were studying at Turkish Language Teaching Department in Recep Tayyip Erdoğan University. “Speaking Self-Efficacy Scale” developed by Katrancı and Melanlıoğlu (2013) and “Communication Skills Scale” developed by Owen and Bugay (2014) were used for collecting data in the study conducted with the relational screening model. In the analysis of the data, t-test and one-way analysis of variance (One Way Anova) were used for independent groups. According to the results of the research, it was found that the speaking self-efficacy of the prospective Turkish teachers did not significantly show any difference in terms of gender and department variables, but their communication skills showed significant difference in favor of female candidates in terms of gender variable, and that they had similar characteristics in terms of department variable. It has been determined that there was a positive relationship between speaking self- efficacy skills and communication skills of the prospective Turkish teachers. However, it was found that the highest level of relationship (r=.542) between the sub-factors of both scales was between the self- expression dimension and the content of the content of the conversation. The lowest level of relationship (r=.277) was found to be between self- evaluation and willingness to communicate. As Turkish teacher candidates’ speech self-efficacies evolve, it can be said that they express themselves more easily as their communication skills improve their speech content.
___
- Akkaya, A. (2012). Öğretmen adaylarının konuşma sorunlarına ilişkin görüşleri. Mustafa Kemal
Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(20), 405-420.
- Arslan, A. (2012). Üniversite öğrencilerinin “topluluk karşısında konuşma” ile ilgili çeşitli görüşleri
(Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi örneği). Turkish Studies, 7(3), 221-231.
- Aydın, İ. S. (2013). Öğretmen adaylarının konuşma öz-yeterliklerine ilişkin ölçek geliştirme
çalışması. Akdeniz Eğitim Araştırmaları Dergisi, 14, 33-46.
- Ayrancı, B. B. (2016). Konuşma, konuşma eğitimi ve Türkçe programlarındaki yeri. Karaelmas
Eğitim Bilimleri Dergisi, 4(1), 15-24.
- Baki, A., & Gökçek, T. (2007). Matematik öğretmeni adaylarının benimsedikleri öğretmen modeline
ilişkin bazı ipuçları. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 32, 22-31.
- Bandura, A. (1977). Self-efficacy: Toward a unifying theory of behavioral change. Psychological
Review, 84(2), 191-215.
- Başaran, M., & Erdem, İ. (2009). Öğretmen adaylarının güzel konuşma becerisi ile ilgili görüşleri
üzerine bir araştırma. Kastamonu Eğitim Dergisi, 17(3), 743-754.
- Ceyhan, A. A. (2006) An investigation of adjustement levels of Turkish university students with
respect to perceived communication skill levels. Social Behaviour and Personality,
34(4),367-379.
- Çakır, C. (2008). Nonverbal cues in the oral presentations of the freshman trainee teachers of english
at Gazi University. Gazi Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28(1), 127-152.
- Çelikten, M, Şanal, M., & Yeni, Y. (2005). Öğretmenlik mesleği ve özellikleri. Erciyes Üniversitesi
Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(19), 207-237.
- Çerçi, A. (2015). Türkçe öğretmenlerinin öğrencilerin konuşma becerisini ölçme ve değerlendirmeye
ilişkin görüşleri. Uluslararası Sosyal ve Eğitim Bilimleri Dergisi, 2(4), 186-204.
- Çetinkaya, Z. (2011). Türkçe öğretmen adaylarının iletişim becerilerine ilişkin görüşlerinin
belirlenmesi, 19(2), 567-576.
- Çevik, D. B. (2011). Müzik öğretmeni adaylarının iletişim becerileri. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi.
31(1), 1-13.
- Çiftçi, S., & Taşkaya, S. M. (2010). Sınıf öğretmeni adaylarının öz yeterlik ve iletişim becerileri
arasındaki ilişki. E-Journal of New World Sciences Academy, 5(3), 921-928.
- Demir, T. (2010). Konuşma eğitiminde benmerkezci konuşmaya yönelik bir deneme. Kastamonu
Eğitim Dergisi, 18(2), 415-430.
- Demiray, U. (2008): Etkili iletişim. Ankara: Pegem Akademi.
- Demirci, E. E. (2002). İletişim becerileri eğitiminin merkez eğitim merkezine devam eden genç
işçilerin iletişim becerilerini değerlendirmelerine etkisi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi,
Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
- Deniz, K. (2015). Türkçe öğretmen adaylarının etkili iletişim dersine yönelik beklentileri. Ana Dili
Eğitimi Dergisi, 3(2), 63-80.
- Dilekmen, M., Başcı, Z., & Bektaş, F. (2008). Eğitim fakültesi öğrencilerinin iletişim becerileri.
Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12(2), 223-231.
- Dohen, M. Schwartz, J. & Bailly, G. (2010). Speech and face-to-face communication. Speech
Communication, (52), 477-480.
- Er, O., & Demir, Ö. (2013). Konuşma becerisinin Türkçe öğretmenleri tarafından kullanılabilirliğine
ilişkin Türkçe öğretmeni adaylarının görüşlerinin incelenmesi. Turkish Studies, 8(1), 1417-
1436.
- Erdem, O. (2009). Duygusal iletişim ve beden dili. İstanbul: Yakamoz Yayınları.
- Erdem, A., Erdem, M., & Pala, F. K. (2013). Dil becerilerinin geliştirilmesi için yapılandırmacı
karma öğrenme ortamı ölçeği. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 1(46),
365-394.
- Ergin, A., & Birol, C. (2000). Eğitimde iletişim. Ankara: Anı Yayıncılık.
- Günay, K. (2003). Sınıf yönetiminde öğretmenlerin iletişim becerilerinin değerlendirilmesi.
Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
- Hamzadayı, E., & Büyükikiz, K. K. (2015). Türkçe öğrenen yabancı öğrencilerin konuşma becerisi
öz-yeterlik algıları ile kişilik tipleri arasındaki ilişki. Türkiye Sosyal Araştırmalar
Dergisi, 1(1), 297-312.
- İmre, Ü. (2000). Sınıf öğretmenlerinin iletişimsel etkililikleri. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi,
Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
- Kantarcı, M. (2014). Öğretmen adaylarının konuşma becerisine yönelik öz yeterlik algıları. Bartın
Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3(2), 174-195.
- Karacaoğlu, Ö. C. (2008). Öğretmenlerin yeterlilik algıları. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim
Fakültesi Dergisi, 5(1), 70-97.
- Katrancı, M., & Melanlıoğlu, D. (2013). Öğretmen adaylarına yönelik konuşma öz yeterlik ölçeği:
geçerlik ve güvenilirlik çalışması. The Journal of Academic Social Science Studies, 6(6),
651-665.
- Karadüz, A., & Sayın, H. (2015). Öğretmenlerin derslerindeki konuşma edimlerinin öğrencileriyle
iletişimlerine etkisi. Turkish Studies International Periodical for the Languages, 10(11),
883-908.
- Karagöz, Y., & Kösterelioğlu, İ. (2008). İletişim becerileri değerlendirme ölçeğinin faktör analizi
metodu ile geliştirilmesi. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (21), 81-98.
- Karasar, N. (2011). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Yayıncılık.
- Kaya, M. (2004). Üniversite öğrencilerinin Türkçede yanlış ünlü sesletimleri. Hasan Ali Yücel Eğitim
Fakültesi Dergisi, (1), 89-97.
- Kurudayıoğlu, M. (2003). Konuşma eğitimi ve konuşma becerisini geliştirmeye yönelik etkinlikler.
Türklük Bilimi Araştırmaları, Türkçenin Öğretimi Özel Sayısı, 13, 287-309.
- Kurudayıoğlu, M., & Çetin, Ö. (2015). Temel beceriler ve Türkçe öğretimi. Ana Dili Eğitimi Dergisi,
3(3), 1-19.
- Kılcıgil, E., Bilir, P., Özdinç, Ö., Eroğlu, K., & Eroğlu, B. (2009). İki farklı üniversitenin beden
eğitimi ve spor yüksekokulu öğrencilerinin iletişim becerilerinin değerlendirilmesi.
Spormetre Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 7(1), 19-28.
- Kısaç, İ. (2002). Öğretmen öğrenci iletişimi (Edt. Emin Karip). İstanbul: Pegem Yayıncılık.
- Korkut, F. (2005). Yetişkinlere yönelik iletişim becerileri eğitimi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim
Fakültesi Dergisi, 28, 143-149.
- Nacar, F. S., & Tümkaya, S. (2011). Sınıf öğretmenlerinin iletişim ve kişilerarası problem çözme
becerilerinin incelenmesi. İlköğretim Online, 10(2), 493-511.
- Oğuz, A. (2009b). Öğretmen adaylarının sözlü ve yazılı anlatım becerilerine ilişkin öz yeterlik
algıları. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 30, 18-42.
- Owen, F. K., & Bugay, A. (2014). İletişim becerileri ölçeğinin geliştirilmesi: geçerlik ve güvenirlik
çalışması. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(2), 50-64.
- Özabacı, N., & Acat B. (2005). Öğretmen adaylarının kendi özellikleri ile ideal öğretmen
özelliklerine dönük algılarının karşılaştırılması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 42,
211-236.
- Özçınar, Z. (2003). Öğretmen-öğrenci-veli iletişimsel yeterlilikleri ve öğrenci başarısıyla olan
ilişkisi. Yayımlanmamış doktora tezi, Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü,
Ankara.
- Özdemir, S. M. (2008). Sınıf öğretmeni adaylarının öğretim surecine ilişkin öz-yeterlik inançlarının
çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, (54),
277-306.
- Özden, Y. (2003). Öğrenme ve öğretme. Ankara: Pegem Yayınları.
- Özerbaş, M. A., Bulut, M., & Usta, E. (2007). Öğretmen adaylarının algıladıkları iletişim becerisi
düzeylerinin incelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi
(KEFAD), 8 (1), 123-135.
- Öztürk, B. K., & Altuntaş, İ. (2012). İlköğretim ikinci kademede konuşma eğitimine yönelik
öğretmen görüşleri: nitel bir çalışma. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 1(2), 342-
356.
- Pajares, F. (2002). Gender and perceived self-efficacy in self-regulated learning. Theory into
practice, 41(2), 116-125.
- Pehlivan, K. B. (2005). Öğretmen adaylarının iletişim becerisi algıları üzerine bir çalışma. İlköğretim
Online, 4(2), 17-23.
- Sallabaş, M. E. (2013). Türkçeyi yabancı dil olarak öğrenenler için konuşma öz yeterlik ölçeği:
Geçerlilik ve güvenirlilik çalışması. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 36,
261-270.
- Sallabaş, M. E. (2011). Aktif öğrenme yönteminin ilköğretim ikinci kademe öğrencilerinin konuşma
becerilerine etkisi. Yayımlanmamış doktora tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri
Enstitüsü, Ankara.
- Sargın, M. (2006). İlköğretim öğrencilerinin konuşma becerilerinin değerlendirilmesi (Muğla ili
örneği). Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Muğla Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü,
Muğla.
- Seferoğlu, S. S. (2004a). Öğretmen adaylarının öğretmenliğe yönelik tutumları. XII. Eğitim Bilimleri
Kongresi Bildiriler Kitabı, 413-423.
- Seferoğlu, S. S. (2004b). Öğretmen yeterlilikleri ve mesleki gelişim. Bilim ve Aklın Aydınlığında
Eğitim, 58, 40-45.
- Semerci, N. (2004). Öğrenci görüşlerine göre sınıf öğretmenliği derslerinin işleyişi. XIII. Ulusal
Eğitim Bilimleri Kurultayı, 6-9 Temmuz 2004 Malatya: İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi.
- Sillars, S. (1997). İletişim (Çev. Nüzhet Akın). İstanbul: MEB Yayınları.
- Şen, H. Ş., & Erişen, Y. (2002). Öğretmen yetiştiren kurumlarda öğretim elemanlarının etkili
öğretmenlik özellikleri. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22(1), 99-116.
- Tayfun, R. (2009). Etkili iletişim ve beden dili. Ankara: Nobel Yayınevi.
- Temizkan, F. (2009). Akran değerlendirmenin konuşma becerisinin geliştirilmesi üzerindeki etkisi.
Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(12), 90-112.
- Temizyürek, F. (2007). Progressing speaking ability in second level of elementary education. Ankara
University, Journal of Faculty of Educational Sciences, 40(2), 113-131.
- Tunçeli, H. İ. (2013). Öğretmen adaylarının iletişim becerileri ile öğretmenlik mesleğine yönelik
tutumları arasındaki ilişkinin incelenmesi (Sakarya Üniversitesi örneği). Pegem Eğitim ve
Öğretim Dergisi, 3(3), 51-58.
- Tepeli, K., & Arı, R. (2011). Okul öncesi eğitim öğretmeni ve öğretmen adaylarının iletişim ve sosyal
becerilerinin karşılaştırmalı olarak incelenmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler
Enstitüsü Dergisi, 26, 385-394.
- Uçgun, D. (2007). Konuşma eğitimini etkileyen faktörler. Niğde Üniversitesi Sosyal Bilimler
Enstitüsü Dergisi, 22(1), 59-67.
- Uzuntaş, A. (2013). Etkili iletişim: Anlatabilmek ve anlayabilmek. Kastamonu Eğitim Dergisi, 21(1),
11-30.
- Ülper, H., & Bağcı, H. (2012). Türkçe öğretmeni adaylarının öğretmenlik mesleğine dönük öz
yeterlik algıları. Turkish Studies, 7(2), 1115-1131.
- Ünalan, Ş. (2007). Sözlü anlatım. Ankara: Nobel Yayınevi.
Yelok, V., & Sallabaş, M. E. (2009). Öğretmen adaylarının sözlü anlatım dersine ve sözlü anlatıma
yönelik tutumlarının değerlendirilmesi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 7(3), 581-606.
- Yeşil, H. (2010). The relationship between candidate teachers’ communication skills and their
attitudes towards teaching profession. Procedia Social and Behavioral Sciences, 9, 919-922.
- Yeşilyurt, E. (2013). Öğretmen adaylarının öğretmen öz-yeterlik algıları. Elektronik Sosyal Bilimler
Dergisi, 45(45), 88-104.
- Yılmaz, İ., & Çimen, Z. (2008). Beden eğitimi öğretmen adaylarının iletişim beceri düzeyleri.
Atatürk Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 10(3), 3-14.
- Yılmaz, N., & Altunbaş, S. (2012). Öğretmen adaylarının iletişim becerileri ile sınıf yönetimi
becerilerinin incelenmesi. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(1), 183-196.
- Yılmaz, M., Üstün, A., & Odacı, H. (2009). Okul öncesi öğretmen adaylarının iletişim becerileri
düzeylerinin çeşitli değişkenlere göre incelenmesi. Giresun Üniversitesi Karadeniz Sosyal
Bilimler Dergisi, 1(1), 8-19.