TÜRK VE RUS DİLLERİNDE DİNİ VE EFSANEVİ KÖKENLİ DEYİMLER

Bu makale birbiriyle jenetik akraba olmayan, fakat buna ragmen çok eskiden birbirine kelimlelerinin geçme tarihi olan iki dilde, yani Türk ve Rus dillerinde çok kullanılan dini veya efsanevi kökenli deyimlerin ve atasözlerinin araştırılmasına dair bir çalışmadır. Makalede bu türlü, yani içerisinde Allah, Kuran, Cennet vs. gibi kelimeler olan deyimlerin her iki dilde olan çok sayılı örnekleri İngilizceye harfi çevirisiyle verilmiş, onların yaranmasında, oluşmasında ve yayılmasında milletlerin dini törelerinin ve inançlarının önemli olduğu vurgulanmış, ünlü Türk ve Rus dilbilim uzmanlarının deyimlerin kökeni konusundakı değerli çalışmaları ise teorik destek olarak kullanılmıştır. Yaptığımız incelemenin sonucu olarak kutsal kitaplar Kuran ve İncil`in kendilerinden önce çok yaygın olmuş çeşitli putperestlik inancları ile birlikte her iki milletin dilindeki deyimlerin oluşmasında önemli bir rol oynadığını söyleyebiliriz. Yani, İslamın kutsal kitabı olan Kuran Müslüman türklerin dilini tarih boyunca her ne kadar etkilemişse, İncil`de hristyanılığ? kabul etmiş Rusların diline bir o kadar etki yapmışdır. Ayni zamanda, makalemizde Türk ve Rus dillerine masallardan ve antik Yunan efsanelerinden gelen ve günümüzde kullanılan deyimler de gösterilmişdir.Makalenin final bölümünde dini kökenli deyimlerin her iki büyük milletin sözlü ve yazılı edebiyatında kullanımı gözden geçirilmişdir. Buna dayanarak şairlerle yazarların halk yaratıcılığının adı geçen ürünlerie çok önem verdiklerini ve kendi eserlerinn dilini zenginleşdirmek amacıyla onlardan bolca yararlandığını söyleyebiliriz.

RELIGIOUS FAITHS AND MYTHS AS SOURCES OF IDIOMS (SET EXPRESSIONS) IN TURKISH AND RUSSIAN LANGUAGES

This article is about research of religious and mythic idioms in two non-relative languages, having nevertheless very long history of mutual penetration - Turkish and Russian. Multiple examples of such idioms in both languages are given in the article, as well as the significant role played by religious traditions and beliefes in formation and spread of such expressions is underlined. Scientific works of famous Turkish and Russian linguists, devoted to research of the origin proverbs and sayings are used as a theoretical support. As a result of the conducted research we can state that the holy books Koran and Bible together with previous pagan beliefes played a significant role in formation of idioms in languages of both nations, accordingly Koran impacted Turkish language, thanks to the Islam, accepted by Turks, and Bible made the same influence onto the Russian language after acceptance of Christianity. The idioms coming from fairy tales and from the ancient Greek legends into both languages are also stated. In the final part of the article we have run an overview of the use of idioms in folklore and written literature of both nations, and can resume the poets and writers paid a great attention to enrichment of their works with the named products of public creative activity.

___

ADIGÜZEL, Hilmi 1956. Açıklamalı-Örnekli Deyim Hazinemiz. Istanbul: Türk Dünyası AraGtırmalar Vakfı.

BAHADINLI, Yusuf Ziya 1994. Türkce deyimlerimiz ve kaynakları. Istanbul: "Hür" . HATGBOĞLU, Vecihe 1972. Türkcenin sözdizimi. Ankara:Türk Dil Kurumu Yayınları.

PAR,Arif Hikmet 1993. Ata sözleri örnekli açıklamalarla, Iatanbul:Pınar Yayınları. Russian

?????, ???????? 1989.???????????????? ??????? ???????? ?????. ??????: «???????????».

???????, ????? 1979. ???????????? ???????????????? ?????? ? ??????????? ?????? ?????. ??????-??-????: «?????? ?????», 15-16.

????????, ???? 1931. ??????? ? ????? ??????????. ??????: «???????????». ?????????, ????? 1961. ??????? ????????? ? ?????????. ??????: ???????????? ?? ????.

?????, ?????? 1966. ??????????? ???????? ?????. ??????: ???????????? ?? ????, 32.